Snažan signal iz Nikšića: Jezik i državljanstvo kao izborna poruka

Rezultati nedavno održanih lokalnih izbora u Nikšiću pokazali su jasan rast koalicije „Za bolji Nikšić“ (ZBNK), koju predvode partije nekadašnjeg Demokratskog fronta. Sa četiri mandata više nego na prethodnim izborima, 15 u odnosu na dosadašnjih 11, i preko 14 000 glasova, ova koalicija dobila je snažnu podršku građana. Osim što je uspjela da sačuva postojeće i mobiliše novo glasačko tijelo, ovakav izborni rezultat koalicije srpskih stranaka otkrio je i dublju društvenu i političku poruku, a to je važnost identitetskih pitanja, neriješenog statusa srpskog jezika, dvojnog državljanstva pa i simbola kao što su himna ili narodna zastava.

Da je upravo taj sistem vrijednosti temelj političke podrške, potvrđuje i izjava Milana Kneževića, lidera Demokratske narodne partije. On je jasno poručio da njegova stranka neće podržati rekonstrukciju Vlade Crne Gore ako se ne poštuju temeljni principi na kojima su i dobili glasove: srpski jezik, državljanstvo, trobojka, himna i ostali elementi srpskog nacionalnog identiteta u Crnoj Gori.

„Nama data riječ nema cijenu, niti se može na jedan kantar staviti bilo kakva fotelja ili pozicija u 44. Vladi, u odnosu na srpski jezik, na državljanstvo, na trobojku, himnu i sve ono za šta smo dobili glasove, kako bismo predstavljali građane u ovom, drugim parlamentima, ali i u Vladi i lokalnim samoupravama gdje vršimo vlast. Ako bismo se odrekli onoga za šta smo se borili, poslali bismo poruku da nismo iskreno vjerovali u ono što smo saopštavali građanima.“

Srpski jezik u Crnoj Gori nije novost. Od Miroslavljevog jevanđelja do Cetinjskog Oktoiha i školskih zakona Knjaževine i Kraljevine Crne Gore, srpski jezik je bio temelj pismenosti, obrazovanja i kulture. Zakon iz 1911. godine navodi srpski kao obavezni predmet u školama, a iste su nosile naziv „srpske narodne škole“.

Nakon referenduma iz 2006. godine došlo je do sistematskog progona srpskog jezika iz zvaničnih institucija. Najteži oblik jezičke diskriminacije desio se u obrazovnom sistemu, gdje je srpski kao školski predmet izbrisan, a u nastavu uveden predmet višesložnog egzotičnog imena – Crnogorski-srpski, bosanski, hrvatski jezik i književnost, sa ciljem da u praksi taj predmet postane jednostavno Crnogorski. Tako se i desilo.

Ovakvo stanje i jezički aparthejd u kojem živi školska populacija u Crnoj Gori nije samo obrazovni problem. Neriješena pitanja identiteta i kulturne ravnopravnosti, uz uskraćivanje mogućnosti obrazovanja na maternjem jeziku, dovode do kršenja osnovnih dječjih i ljudskih prava. Upravo bi politička inicijativa o vraćanju srpskog jezika u obrazovni sistem predstavljala nužan korak ka ravnopravnosti i brana urušavanju temelja građanskog društva i suživota među narodima u Crnoj Gori.

Isto važi i za pitanje dvojnog državljanstva, koje je za mnoge građane Nikšića i šire, stvar realnosti, porodične istorije i veza. Ograničenja i ukidanja ovog prava predstavljaju udar na osnovne slobode. Stoga je podrška koaliciji ZBNK dio šireg političkog konteksta, to je podrška politici koja se zalaže za ustavnu jednakost, jezičku slobodu i pravdu.

Izborni rezultat u Nikšiću prevazilazi lokalni okvir. Signal da se politička svijest građana jasno vraća temeljnim pitanjima identiteta, dostojanstva i prava da se bude ono što jesi. Srpski jezik i državljanstvo nisu sporedna pitanja, već pokazatelj zrelosti jedne zajednice koja od institucija traži da se poštuju njeni istorijski, kulturni i lingvistički korijeni.

Povratak srpskog jezika u nastavu i dvojno državljanstvo tako predstavljaju minimum političkog dogovora u Crnoj Gori i preduslov normalnog, građanskog suživota.

Zapitajmo se i mi šta znači „sveopšti konsenzus“ o kojem govori Milan Knežević.

„Neko misli da ja sad treba da molim za srpski jezik, za himnu, državljanstvo i trobojku kako bi mi bila lagodnija pozicija u Vladi koju podržavamo. Ne pada mi na pamet. Sve ovo što sam saopštio javnosti saopštio sam i premijeru Spajiću“, rekao je Knežević.

Dakle, ko i šta se čeka?