Manifestacija ,,Trg od ćirilice“: Promocija fotokopije ,,Oktoiha petoglasnika“

Manifestacija „Trg od ćirilice“ biće otvorena 1. avgusta 2015. godine, promocijom fototipije „Oktoiha petoglasnika“ .

Na otvaranju će govoriti Njegovo Visokokopreosveštenstvo Arhiepiskop Cetinjski Mitropolit Crnogorsko-primorski G. Amfilohije, g. Želidrag Nikčević i g. Budimir Dubak.

Najraniji podatak o Oktoihu petoglasniku iz Crnojevića štamparije zapisao je dvadesetih godina XIX stoljeća arhimandrit šišatovački Lukijan Mušicki u svojoj bibliografiji srpskih knjiga, koja se nalazi u Srpskoj akademiji nauka i umetnosti u Beogradu. Petoglasnik je, vjerovatno, vidio u nekom sremskom manastiru i pri razgledanju je ustanovio veličinu knjige, godinu štampanja (1494), podatak da je izišla „iždivenijem Đurđa Crnojevića, voevodi zetskago“ i broj tabaka (trideset i četiri, što znači da je imala 272 lista). Belješka o formatu knjige, godini štampanja, vojvodi Đurđu i broju svezaka svedoči da je Mušicki imao u rukama primjerak na kome se nalazio i prvi list prvog kvaterniona sa predgovorom, koji je do danas ostao nepoznat, pa je zato šteta što ga nije prepisao.

Vuk Karadžić je, takođe, zabilježio da postoji i „druga polovina oktoiha”, a u njegovoj ostavini, koja je pripala Narodnoj biblioteci u Beogradu, nađeno je nekoliko listova.

1902. godine otkrio je Ljubomir Stojanović u istoj biblioteci još dva lista petoglasnika, tako da ih je tada sa Vukovom ostavinom bilo svega osam. Svi su nestali u toku prvog svetskog rata.

Vatroslav Jagić objavio je 1903. dvije ilustracije iz petoglasnika. Na njima su bili izobraženi himnografi i Hristovo vaskrsenje.

Na Cetinju u jednom prvoglasniku nalazi se zalijepljena ilustracija „Predanije Hristovo”, koja je ranije istrgnuta iz nekog petoglasnika.

Protojerej Lazar Mirković pronašao je 1951. u manastiru Dečanima oštećen i nepotpun primjerak petoglasnika, koji je reprodukovan u ovom fototipskom izdanju. On ga je unio u svoju studiju „Opis rukopisa manastira Dečana”. Veći dio dečanskog oktoiha sastoji se iz listova rukom pisanih. Godinu dana poslije Mirkovićevog otkrivanja petoglasnika objavio je Đorđe Sp. Radojičić svoj opis dečanskog primjerka.

O tome kako se nepotpun primjerak Oktoiha petoglasnika našao u manastiru Dečani zapisao je 1973. godine Svetozar . St. Dušanić, nekadašnji upravnika muzeja Srpske pravoslavne crkve, sljedeće:

„ Pre nego što je došao u posjed manastira Dečana ovaj petoglasnik je pripadao crkvi u Kučima, u Crnoj Gori. Pomenutom hramu njega je poklonila 1684. neka monahinja Ana. Iz kratke beleške dečanskog arhimandrita Serafima, u njegovom delu „Dečanski spomenici”, vidi se da je već 1864. pripadao dečanskoj biblioteci. Mada arhiman- drit Serafim nije izrično kazao da je reč o Crnojevića petoglasniku, već samo o „jednom starom oktoihu”, objavljeni zapis iz ove knjige jasno svedoči koji je oktoih u pitanju.“