Kako se saznalo da je ruka Sv. Jovana u Crnoj Gori

Piše: Donko Rakočević

U ljeto 1976. godine, u Cetinjski manastir došao je policajac koji je 1952. godine učestvovao u oduzimanju zlata iz manastira Ostrog i ispričao igumanu Marku Kalanju da su iz Ostroga uzeti i neki crkveni predmeti.

Iguman Marko se, posle tog saznanja, više puta obraćao Božu Martinoviću, sekretaru Vjerske komisije Izvršnog vijeća Crne Gore, da bi, napokon, dvije godine kasnije, u manastir stigla delegacija koja je donijela ruku sv. Jovana i krst u koji je ugrađena čestica Časnog Krsta na kojem je razapet Isus Hristos, dok je ikona Bogorodice Filermoske predate na čuvanje Muzeju na Cetinju.

– Kada su otišli, mitropolit Danilo mi je rekao: “Oče Marko, obe dvije svetinje moramo negdje da sakrijemo, da znamo samo nas dvojica gdje su. Ako jedan umre, onda treba povjeriti još jednome, tak da vazda dvojica znaju.” Bili smo svjesni kolika je odgovornost na nama, jer nijesmo imali načina da svetinje zaštitimo – ispričao mi je svojevremeno otac Marko Kalanj.

Tri svetinje su, inače, prije nego što su dospjele u Ostrog, bile u dvorskoj kapeli u Beogradu, na Dedinju. Rusi su ih poklonili Karađorđevićima. Kada je aprila 1941. godine, kralj Petar stigao pod Ostrog, rekao je: “Ove svetinje neću da nosim iz Jugoslavije!”

Nije prošlo ni dva mjeseca od kako je na Lučin-dan, 30. oktobra 1993. godine, na otvaranju Svetog arhijerejskog Sabora SPC, mitropolit Afiilohije pokazao ruku koja je krstila Isusa Hristosa, a u Beograd i Podgoricu – stigla je delegacija Malteških vitezova, nudeći veliku humanitarnu pomoć.

Zauzvrat, crnogorska vlast je Malteškom redu omogućila registrovanje kancelarije u Podgorici. Gosti su, kako je rečeno u zvaničnom saopštenju sa tog sastanka, izrazili spremnost za dugoročnu saradnju sa institucijama kulturnog i privrednog života Crne Gore.

Nije tih dana bilo govora u medijima i javnosti uopšte o ruci sv. Jovana i Filermosi, pošto je kratka vijest u novinama o senzacionalnom otkriću, početkom novembra prethodne godine, prošla potpuno nezapaženo, isto kao i posjeta predstavnika Malteškog reda.

Buru u javnosti izazvaće, dva mjeseca kasnije, prvi broj revije „Istok“, koji je u tekstu, pod naslovom „Lov na svetu ruku“, otkrio da je pravi cilj posjete delegacije Malteških vitezova: početak „pletenja paukove mreže“, kako bi se, kroz nekoliko decenija ili vjekova, dokopali najznačajnijih hrišćanskih relikvija koje su, istina, nekada bile u njihovom posjedu. Tekst iz „Istoka“ su prenijeli brojni mediji, a beogradska „Politika“ i „Večernje Novosti“ udarno na naslovnoj strani.

U međuvremenu, “pletenje paukove mreže” u kojoj bi jednog dana trebalo da se upecaju tri najvrednije hrišćanske relikvije, nastavljeno je imenovanjem Enrika Tućila (inače, advokata premijera Mila Đukanovića u italijanskoj istrazi o švercu cigareta) za nerezidentnog ambasadora Malteških vitezova u Crnoj Gori. On je, potom, u nekoliko navrata, uručio značajne donacije crnogorskim zdravstvenim ustanovama.

Italijanske kompanije poslednjih godina značajno ulažu u Crnu Goru, posebno u energetski sektor, pletući strujnu mrežu (EPCG, buduće elektrane, dalekovod prema Abaniji, kabal preko Jadrana), i ne bi čudilo da i iza toga stoji Malteški red. Njihov uticaj u Italiji je ogroman, a značaj koji oni pridaju trima hrišćanskim relikvijama koje se nalaze na Cetinju, teško je shvatljiv ljudima koji dobro ne poznaju istorijat ovog reda i važnost simbolike u takvim organizacijama.

Najjednostavnije rečeno, ruka sv. Jovana, Filermosa i čestica Časnog Krsta – za njih imaju veću vrijednost od svog blaga ovog svijeta, pa i od Crne Gore i Italije zajedno.