Svetosavlje i Crna Gora
1 min read
Interpretacija svetosavlja u mnogobrojnim tekstovima ideologa novocrnogorske dogme, njenih nosilalaca i protagonista čija se suština ogleda u već dobro poznatom, ali i naučno potpuno neutemeljenom stavu da su Crnogorci „samonikla nacija i samorodan narod“ koji nema ničega zajedničkog sa Srbima zaokuplja poslednjih godina interesovanje kako laičke tako i stručne i šire javnosti.
Ako pritom dodamo i onaj poznati stav da su Crnogorci žrtva velikosrpskog hegemonizma već duži period onda zaista običan i neupućen čitalac tih i takvih interpretacija lako može stvoriti potpuno iskrivljenu i virtuelnu sliku.
Potpuno je jasno (valjda) većini da otklon od srpstva u režiji ideologa novocrnogorske dogme (među koje spadaju razne pridvorice, lažni istoričari i drugi manipulatori i ektrati ljudskog ništavila), samim tim i od svetosavlja ide u pravcu pravljenja strategije i ideologije poricanja istorijskog i nacionalnog identiteta srpskog naroda na prostorima Crne Gore, a istovremeno stvaranje polaznih osnova za pravljenje i učvršćivanje ili bolje reći konstruisanje novog crnogorskog, modernog, evropeiziranog čovjeka koji nema nikakvu vezu sa prošlošću i istorijom?
Pomenutu „strategiju“ razrađivali su poznati ideolozi S.M.Štedimlija i Sekula Drljević između dva svjetska rata, ona je nastavljena i kasnije do naših dana i možemo reći da se najintenzivnije reflektuje u političkom diskursu, u obrazovnom sistemu, medijima, raznim kuhinjama i predsobljima brojnih državnih institucija..
Da bi „dokazali“ kako Crna Gora nema nikakve veze sa Svetim Savom, a samim tim dakle ni sa srpstvom, oni se često koriste klasičnim neistinama i medijskim manipulacijama, počev od one da je Stefan Nemanja, otac Svetog Save ,kako oni kažu „popalio i popljačkao crnogorske gradove u jednom svom napadu“ ?!
Potsjetimo, Stefan Nemanja je rođen u gradu Ribnici, današnjoj Podgorici, kršten u crkvi Svetog Đorđa, bio vladar ovih prostora i njegov zaštitnik. Nemanjina tvrđava u centru današnje moderne Podgorice svjedoči o vjekovnom prisustvu Nemanjića, koju mnogi krivotvorci i lažiistoričari nazivaju turskom tvrđavom!
Govoreći o svetosavlju (kao uistinu o pravoslavlju srpskog stila i iskustva i njegovom ukorijenjenom kultu u našem narodu), ideolozi dukljansko-montenegrinske profilacije ističu kako ono nema „nikakvo vjersko, nego isključivo političko značenje“?! Štedimlija je čak tvrdio da je taj „kult postao platforma, kojom će srpska crkva definisati svoj politički pravac koji ide i do vjerskog fanatizma“?!
Njegov istomišljenik Drljević je da bi napravio otklon od svetosavlja upotrebljavao izraz i „crnogorsko pravoslavlje“ kao i da su „crnogorska religija“ i crnogorski pogled na svijet samonikli?
Šta god to značilo…
Dakle to novo crnogorsko pravoslavlje rađa novu religiju „crnogoroslovlje“ za koje on tvrdi da se „odijelilo od ostalog pravoslavlja“ naslanjajajući se na Gorski vijenac, gdje su prema njegovom mišljenu sadržani „svi propisi crnogorske religije“?! Toliko o nekim primjerima manipulacija i krivotvorenju istorijskih fakata.
Odgovor ovim komunističkim tumačenjima su i Savin kuk, Savine vode, Savin do (u Vasojevićima, odakle i sam potičem i gdje je po narodnom predanju Sveti Sava prolazio ), Savini potoci, Savin vir, Savin bor, Savine strane i drugi toponimi po zemlji čojstva i junaštva koji daju bolji odgovor od bilo čega drugog. Mnogi zagovornici samonikle nacije sa svojih etnofiletističkih ili pak etatističkih razloga i stanovišta idu do teze da je Sveti Sava protivnik crnogorske države, što takođe predstavlja svojevrstan apsurd i temu koja je bespredmetna.
Sveti Sava prvi srpski arhiepiskop i utemeljivač naše pomjesne crkve zastupljen je u Crnoj Gori od vremena kada je hodio ovim prostorima do današnjih dana.To što je njegovo proslavljanje u školama u Crnoj Gori počelo tek sredinom 19 vijeka, nije kriv sam svetitelj, a ni ljudi toga vremena, već je razlog što tek tada počinje osnivanje prvih škola !Proslavljan je ovaj naš „najveći osvajač“ kroz svo vrijeme vladavine dičnih Petrovića, pogotovo značajno u vrijeme kralja i gospodara Nikole prvog.
Šta reći o mnogim crnogorskim plemenima koja i dan danas proslavljaju kao svoju krsnu slavu svetitelja Savu?
Šta reći o brojnim hramovima u Crnoj Gori koji nose ime po ovom velikom svetitelju i prosvetitelju srpskog roda?
Kult Svetog Save u Crnoj Gori je dakle prisutan vjekovima, doduše potisnut u vrijeme komunista, shodno toj samoj ideologiji, međutim ponovo se vratio u naše dane kroz istorijsko sjećanje i pamćenje, obilježavanjem brojnih akademija i drugih manifestacija.
Rekli bismo vratio se kao svoj na svome, bez obzira na još uvijek brojne otpore koji dolaze uglavnom iz redova naslednika komunističke ideologije, osvjedočenih ateista, nihilista, isključivih materijalista i modernih evrofanatika montenegrinsko-zapadnjačkih ubjeđenja.
Sveti Sava dakle nije okupator kako ga žele krivo predstaviti u svim ovim besomučnim pokušajima falsifikovanja istorije, ako mu je dakle Hercegovina djedovina, Crna Gora mu je očevina i sve ono nasljeđe koje i mi danas baštinimo i čuvamo na ovim prostorima je rekli bismo jedan mali dio koji svi skromno vraćamo ovom velikom mužu iz našeg roda za sve ono što je učinio i čime nas je zadužio.
Jer svi pokušaji zatiranja kolektivnog pamćenja pravoslavnih Srba kojima smo izloženi kroz istoriju, pa dakle i danas počinjali su i počinju udarima na Svetoga Savu, dakle duboko u temelj, u korijen našeg bića i identiteta, znavajući da ako Srbima oduzmu Svetog Savu, biće ih lakše savladati ili pak tako obezglavljene okrenuti u željenom pravcu..
Međutim, sve dok je Sveti Sava među Srbima i pred Srbima, imamo se čemu nadati. Sve dok svetosavlje bude temeljni princip i životno opredeljenje našeg naroda, imamo se čemu nadati..
Ako bi ne daj Bože sticajem istorijskih i drugih okolnosti, neprilika i nedaća bili prisiljeni da se odreknemo Svetog Save, onda siguran sam prestao bi i razlog našeg postojanja, no ipak vjerujem da nikad nećemo doći u takve nevolje.
..,,Blago majci koja Savu rodi i Srbima dok ih Sava vodi,,!
Veljko Račić
Zapadnom polovinom današnje Republike Đilasovske je vladao Rastko Nemanjić prije nego se zamonašio. Tada se zvala Hum, kasnije Hercegovina. Da si nekad bio sjevernije od Kokota, i ti bi „U prolazu“ čuo za toponime Savin kuk ili Savina voda na Durmitoru. Ali očigledno imaš problem da izroniš iz fekalija rodne podlovćenske sredine.
Ko će novocrnogorcima i Dukljanima dokazati istinu? Istina je za one koji vole istinu! A onima koji žive u laži i hrane se sa njom, ne treba dokazivati ništa. Eto im Albanaca, kažu da su im braća, srećno im bilo!
Sveti Sava je prisutan u C.Gori od svog rodjenja,posebno od 1219 godine i osnivanja prve episkopije na Prevlaci jod Tivta.Citajte tekst,pa onda komentarisite…
Veljko, što ovo pišeš latinskim pismom?
Pored toga sistematski i planski je vršen određen pritisak preko agenture na pojedine reakcionarne episkope, na prvom mestu na Arsenija, u cilju da ss neutrališe ili umanji njihova neprijateljska aktivnost u Saboru.“
Iz ovoga se jasno vidi da Mitropolit nije osuđen zbog nekih neprijateljskih radnji, već zato što je njegov stav prema Svešteničkom udruženju bio negativan.
Inače, ideja za osnivanje svešteničkog Udruženja javila se, kod jednog dela pravoslavnog sveštenstva, odmah posle Drugog svetskog rata. Prvo u Crnoj Gori 1945. godine, zatim i u drugim republikama. Nju su lansirali i potpomagali komunisti, a prihvatili oni sveštenici koji su želeli da sa predstavnicima vlasti imaju dobre odnose, odnosno koji su se sa njima slagali.
Najaktivniji članovi udruženja bili su, upravo, u Crnoj Gori. U Nikšiću je održana i prva udruženjska skupština, na kojoj je odlučeno „da će se raditi na daljem okupljanju sveštenstva u cilju čuvanja tekovina narodnooslobodilačke borbe i izgradnje zemlje.“
Na ovom skupu sveštenika i formiranju Udruženja u Crnoj Gori naročito su se isticali sveštenici, ako se tako i mogu nazvati: Petar Kapičić, Simo Radunović, Mihailo Borozan i Blažo Marković.
I zato nije čudno što se na Mitropolita Arsenija udarilo iz svih oružja, kad se znalo koliko se on protivio osnivanju ovakvog udruženja. I ne samo on, meću prvima je Patrijarhu Gavrilu protiv ove družine pisao Episkop Nikolaj (Velimirović) koji je, između ostalog, rekao:
„Ova samozvana i samoodobrena crkvena organizacija cepa jedinstvo svoga sopstvenog naroda time što je organizovana po federalnim državnim jedinicama koje priznaju pet nacionalnosti u Jugoslaviji i to Srpsku, Hrvatsku, Slovenačku, Crnogorsku i Makedonsku! Znači pet naroda umesto tri, koje je pitanje u prethodnoj Jugoslaviji raspravljano ravno 20 godina na svim skupštinama i sednicama parlamenta i kroz sve listove, novine i časopise, dok na velike jade, nije došlo na polaznu tačku od 1928. god. da postoje samo tri plemena velike slovenske rase: Srbi, Hrvati i Slovenci. Zar i jedan srpski sveštenik može i sme priznati ovo cepanje svoga naroda? Ne može rodoljub – sveštenik, već samo izdajnik. Ne znači da svaki sveštenik treba da ustane i da se bori protiv ovoga ili onoga državnog uređenja ako mu se isto ne dopada i ako ima prilike da se bori protiv istoga. Ne znači i ne mora, jer što je nezdravo i samo će otpasti i iščeznuti, jer, još pre rimskog vremena behu neki pokrajinski nazivi kojih danas nigde nema, ali u vezi sa našim narodom, od njegove hrišćanske istorije, njegov se naziv održao.
Kako može onda i jedan srpski sveštenik da prizna geografski naziv – Crna Gora za naciju, jer kada Srbin iz Crne Gore veli za sebe da je Crnogorac, to je isto kao kad i onaj iz Vojvodine kaže da je Vojvođanin, ili Šumadije da je Šumadinac, iz Bosne Bosanac, iz Like Ličanin, iz Hercegovine Hercegovac itd.? A svi su Srbi, jer se svi osećaju Srbima.
Može li mi neko navesti bilo koji izvor da jeneko u CG prije 1856 godine slavio ili uopšte pominjao sv.Savukao velikog svetitelja i hrišćanina prema kome se možemo upravljati.
Kada je reč o pravoslavnoj Crkvi u Bosni i Hercegovini u srednjem veku, treba reći da se postepeno u nauci prevazilazi već sto godina staro mišljenje o navodnom postojanju takozvane „bosanske crkve“ koja je bila bogumilska, odnosno jeretička (patarenska) po manihejcima-pavlikijancima, kakvih je bilo u Vizantiji a i na Zapadu, osobito u južnoj Francuskoj. Ukratko samo treba reći da domaćih, autohtonih izvora o postojanju bogumila i njihove crkve u Bosni srednjeg veka nema. Doduše, latinski izvori iz Dubrovnika, i sa Zapada uopšte, pominju takozvane patare, šizmatike, jeretike i bogumile u Bosni, koji nikada nisu hteli da se pokore i potčine latinskoj Crkvi iz Rima Kada je reč o izvorima takve vrste, treba uvek imati na umu da latinski izvori iz istog vremena i pravoslavnu Crkvu u nemanjićkoj Srbiji nazivaju šizmatičkom, jeretičkom, naravno samo zato što nije rimokatolička. Da u Bosni i Hercegovini zaista nije bilo bogumila i patarena, najbolji je dokaz to što je nakon pada svih srpskih zemalja pod Turke, cela pravoslavna Crkva u svim srpskim zemljama, uključujući i Bosnu i Hercegovinu, došla pod jurisdikciju i u sastav Pećke patrijaršije, a u njoj se nigde i nikada na pominju bogumili
na kraju dvadesetog vijeka postoje osobe koje ove hiljadugodišnje istoriske dokaze dovode u sumnju,a svoje umišljene i nadasve izmišljene guposti plasiraju kao neku novu istoriju,bilo Crkve kao najstarije institucije ovoga narofa,ili pisma koje je istoriski starije i od same Crkve!
Kao prva čista slovenska eparhija pominje se „Velička eparhija“, čiji je prvi episkop od 893. god. bio upravo sv. Kliment. Ova eparhija je u to vreme bila u sastavu, već od 870. god. samostalne, Bugarske crkve. Nešto kasnije, u državi cara Samuila (976-1014) stvorena je u Samuilovom carstvu Patrijaršija sa sedištem u Ohridu. Međutim, vizantijski car Vasilije II Bugaroubica uništio je ovu kratkotrajnu državu 1018. god., a patrijaršiju je degradirao na stepen arhrgepiskopije. Od tada ohridske arhiepiskope postavlja vizantijski car i carigradski patrijarh, a arhiepiskopi su bili isključivo Grci. Pod jurisdik-cijom Ohridske arhiepiskopije bile su sve episkopije u Srbiji do vremena svetog Save 1219. godine.
Srpska plemena u Zeti, odnosno Duklji, uključujući i Primorje. u 9. veku su ujedinjena u posebnu državu – Zetu, koja se nekada zvala Duklja. Kralj u Duklji bio je Jovan Vladimir (+1016), zet cara Samuila (oženjen njegovom ćerkom Kosarom). Postao je prvi srpski vladar-svetitelj koji se proslavio pravednim stradanjem i hrišćanskim strpljenjem. Sv. kralj Jovan Vladimir je sahranjen u crkvi Sv. Bogorodice Krajinske.
Danas se nalazi u crkvi kod Elbasana u Albaniji (Šin Đon).
Polovinom 11. veka Duklja se oslobađa vizantijske vlasti. Vojislavljev sin Mihailo (1051-1081) uspeoje 1077. god. da od rimskog episkopa dobije kraljevsku krunu, a papa je pre toga, 1067. god., postavio arhiepiskopa u gradu Baru. Sve se ovo dogodilo neposredno posle odvajanja Rima od Crkve 1054. god., pa je ozbiljno pretila latinizacija i pokatoličavanje, koje je sprovodila Barska arhiepiskopija u srpskim pravoslavnim zemljama. Ovo je konačno sprečeno tek 1183. god., kada je raški veliki župan Stefan Nemanja Zetu pripojio Raškoj državi, koja je od samog početka bila pod vizantijskim duhovnim, kulturnim i crkvenim uticajem.
U srpskim zemljama na području Bosne i Hercegovine osamostalio se vladar sa titulom ban, Kulin (1180-1204). Bosna je kao državna celina bila geografski udaljena od Vizantije i njenog direktnog uticaja. Tamo je ponekad bio jači politički i duhovni uticaj koji je dolazio iz susedne Ugarske kao rimokatoličke zemlje. Što se tiče pravoslavne hrišćanske Crkve u Bosni i Hercegovini, ona je od samog početka krštavanja Srba na tim prostorima bila obuhvaćena crkvenom organizacijom koju je kasnije početkom 13. veka uredio sveti Sava. Bogoslužbeni jezik je slovenski, kao i celokupna pismenost. Dosta redak rimokatolički živalj u Bosni potpadao je pod jurisdikciju latinskih episkopa iz Splita, Bara ili Dubrovnika. Treba reći, isto tako, da je uticaj ovih biskupija bio veoma mali, skoro neprimetan. Pravoslavno sveštenstvo u Bosni sačuvalo je stara narodna imena, koja su se zadržala kroz ceo srednji vek: episkop je bio djed, prota gost, sveštenik ili prezviter starac. Naziv za celokupno sveštenstvo, odnosno jerarhiju, bio je strojnici (oni kojima je povereno da upravljaju Crkvom). Monaštvo je bilo takođe zastupljeno, a upravljalo se u životu i uređenju manastira po monaškim pravilima sv. Vasilija Velikog (+379), a to je opštežiće – život monaha u manastirskoj zajednici na čelu sa igumanom.
Postanak pismenosti kod Slovena nerazlučivo je vezan za primanje hrišćanstva na narodnom jeziku. S pravom je već davno konstatovano da su prve reči koje su uopšte napisane na slovenskom jeziku i pismu bile upravo reči iz Svetog pisma: „U početku beše Reč, i Reč beše u Boga, i Reč beše Bog… i bez njih ništa ne postade što je postalo…“ Na slovenski jezik je odmah sa grčkog jezika prevođeno Sveto pismo, kao i neophodne bogoslužbene knjige. Prema tome, dubinska hristijanizacija je počela ne na grčkom, još manje na latinskom, nego na narodnom, slovenskom Jeziku koji je po zastupljenosti u tadašnjem svetu bio na trećem mestu, odmah posle grčkog i latinskog jezika.
Važna je, isto tako, i činjenica da su Srbi primili hrišćanstvo u vreme srpskog kneza Mutimira, u vreme kada je Vizantijom vladao car Vasilije I Makedonac (867-886), a carigradski patrijarh bio Fotije, po čijem su blagoslovu Sveta braća i njihovi učenici i naslednici vršili konačnu hristijanizaciju Južnih Slovena. Za Fotija se s pravom kaže da je kum svim slovenskim narodima. Tada je, treba i to reći, pretila ozbiljna opasnost da svi novokršteni južnoslovenski narodi: Srbi, Bugari, Hrvati (sa njima je to uspelo) budu stavljeni pod rimsku, odnosno papsku duhovnu jurisdikciju.
Krajem 9. veka u srpskim zemljama se pominju prve eparhije. U Beogradu je 878. god. episkop Sergije, dok se u Braničevu nalazi episkop Agaton, takođe Sloven. Nešto kasnije, u 10. veku u pisanim dokumentima pominju se episkopi u gradovima KOJI su bili u okviru Srbije: Ston, Ras, Lipljan, Niš, Prizren, kao i u nekim drugim mestima koja su i pre doseljenja Slovena bila episkopska sedišta.
Za učvršćivanje hrišćanstva među Srbima pre svetog Save od presudnog značaja bilo je to što su bogosluženja i propovedi – pouke narodu – vršene na narodnom jeziku, jeziku razumljivom narodu. Posle smrti sv. Metodija 885. g. kao panonskog episkopa, njegove učenike su proterali franački, latinski sveštenici iz Moravske zato što nisu hteli da propovedaju hrišćansku veru samo na latinskom, koji je inače bio stran narodu. Tako su se proterani učenici Kirila i Metodija našli na prostoru Balkana gde žive Bugari, Srbi, Hrvati. Posebno su se istakli sv. Kliment i sv. Naum, koji su delovali nekoliko desetina godina u okolini Ohridskog i Prespanskog jezera. Oni su negovali i razvijali slovensku pismenost, vaspitavali su i školovali domaće sveštenike koji su išli u narod i širili veru.