Skrivena istorija: Muslimani u četnicima – sa Dražom za kralja

Malo ljudi na prostoru bivše Jugoslavije zna da se u četničkom pokretu u toku Drugog svjetskog rata protiv fašizma, a zajedno s Dragoljubom Dražom Mihailovićem, borio i značajan broj muslimana.

Istorijske činjenice pokazuju da je u redovima Jugoslovenske vojske u otadžbini bio i znatan broj muslimana, posebno na područjima Istočne Hercegovine, Sjeverne Bosne i Srbije.

Jugoslovenska vojska u otadžbini se borila za političku opciju obnove kraljevine Jugoslavije nakon rata kao demokratske političke tvorevine, a protiv totalitarističkog fašizma tako i protiv jednoumnog komunizma.

Potrebno je napomenuti da je uoči Drugog svjetskog rata jedna struja jugoslovenskih muslimana naginjala Hrvatima i ona će potom podržati NDH i kao tzv. “hrvatsko cvijeće” masovno učestvovati u pokoljima Srba civila širom Bosne i Hercegovine.

Druga struja, koja je bila manja u odnosu na prvu, ali ne i malobrojna, a koju je mahom činilo obrazovanije muslimansko stanovništvo, dobro je pamtila svoje srpsko ime i zato je 1941. stupila u četničke redove jednim dijelom i stoga što se gnušala zlodjela nad Srbima.

Jedan od najpoznatijih predstavnika muslimana u četničkom pokretu bio je Mustafa Mulalić.

On je bio član Dražinog Centralnog nacionalnog komiteta, a 7. marta 1944. pisao je Ibrahimu Pjaniću iz Gračanice u Bosni: „Neka se muslimani ne zavaravaju iluzijama koje stvara ta nova propaganda, jer partizanstvo odvodi u komunistički poredak, a onda i u očitu propast islama“.

Istom prilikom, Mulalić je dodao: „Kaži svima muslimanima da đeneral Draža Mihailović u ime NJ.V. Kralja Petra Drugog želi iskren bratski sporazum s nama muslimanima, osnovan na principima naše narodne etike, naše stare bese, čojstva i junaštva, kao i rješenje svih naših političkih, socijalnih, kulturnih i privatnih problema na osnovama bratske uzajamnosti”.

Srbin muslimanske vjere

Mulalić je prije rata bio poslanik Narodne skupštine Kraljevine Jugoslavije, a šef mu je bio radikal dr Milan Stojadinović, čija koalicija je okupljala većinu Srba, muslimana i Slovenaca. Komunisti su poslije osudili Mulalića na višegodišnju robiju, a u optužnici je pisalo da je on Srbin muslimanske vjere.

Njegov saborac Alija Konjhodžić bio je bolje sreće – emigrirao je s četnicima u Kanadu. Tamo je objavio memoare, navodeći: „Moje srpsko osvedočenje čisto je kao suza sa izvora“.

Jedan od značajnijih predstavnika muslimana u četničkom pokretu svakako je major Fehim Musakadić iz Sarajeva. On je za vrijeme Prvog svjetskog rata bio dobrovoljac u srpskoj vojsci, a bio je i nosilac Karađorđeve zvezde s mačevima.

Odmah po izbijanju Drugog svjetskog rata stavio se na raspolaganje Mihailoviću, koji ga šalje u istočnu Bosnu u štab vojvode Petra Baćovića. Musakadić je osnovao Konjički muslimanski četnički bataljon.

Komunisti su ga zarobili 1943. u Stranama kod Uloga, srez nevesinjski, s još nekoliko oficira i vojnika Jugoslovenske vojske u otadžbini. Pred samu smrt uzviknuo je: „Živio kralj, živio Draža, dolje Tito!“

Za Dražu, umjesto Broza zlikovca

I dr Ismet Popovac, ljekar iz Konjica i komandant Muslimanskog četničkog bataljona, stavio se na raspolaganje đeneralu Mihailoviću. Prije rata Popovac je bio predsjednik opštine Konjic.

Njegov bataljon je 20. januara 1943, zajedno s nevesinjskom, konjičkom, kalinovačkom i Drugom sarajevskom brigadom, uspio da oslobodi od ustaša muslimansko naselje Bjelimić. Vlast u oslobođenom naselju preuzeo je major Fehim Musakadić. Dr Popovac je poginuo u Trebinjskoj šumi 1943. godine.

Poručnik Čengić, aktivni oficir Jugoslovenske kraljevske vojske, Ravnogorskom pokretu se pridružuje već početkom 1942. Četnička komanda ga šalje sa specijalnom misijom u Mostar, ali su ga ustaše uhvatile i ubile.

Istaknuti muslimanski predstavnici u Ravnogorskom pokretu bili su i Mustajbeg Hadžihuseinović, Smajo Ćemalović iz Mostara, Mustafa Berberović iz Blagaja, Abid Prguda, Omer Kalajdžić, Muhamed i Abid Mehmedbašić iz Stolca, Mustafa Leko iz Blagaja, Džemal Kršlaković – imam mudris iz Konjica, hafiz i član ulme medžlisa u Sarajevu Muhamed Pandžo, doktor Muhamed Begović profesor univerziteta u Beogradu, imam Abdulah Hodžić iz Beograda i upravnik „Gajretovog“ doma u Beogradu Mehmed Ćemalović…

U štapskoj četi sreskog komandanta u Konjicu Jova Babulovića većina boraca su bili muslimani, a u sastavu Konjičke četničke brigade nalazili su se muslimani četnici iz Konjičke Župe, koja je brojala 200 boraca, Bjelimića takođe 200 boraca i Uloškog bataljona, koji je brojao više od 150 muslimanskih boraca.

Na položaju Bjelašnice bilo je 400 muslimana četnika iz Umčana. U Višegradskoj brigadi pod komandom kapetana Nikića nalazilo se preko 200 muslimana, u odredu pod komandom poručnika Kureša, kao i u Hercegovačkom odredu, gdje je bilo po 80 vojnika muslimanske vjeroispovesti.

Na položaju Djevojčin Kuk bilo je preko 70 muslimanskih boraca, a u borbama oko Neretve potpukovnik Jovanović je, pored svojih vojnika, imao na raspolaganju i više od 200 muslimana četnika na položaju Bjelašnica – Konjic – Bijela.

Da su i nakon završetka rata mnogi muslimani bili uz Mihailovića dokazuje i postupak Esada Vehabovića iz Bosanske Gradiške, koji je uhapšen zato što je javno tražio da se okači slika „Besmrtnoga Draže, umjesto Broza zlikovca!“