Iz pepela do večnosti: Na današnji dan spaljene mošti oca srpske državotvornosti Svetog Save

Na današnji dan, 1594. godine Turci su spalili mošti oca srpske državotvornosti Svetog Save i prvog srpskog arhiepiskopa na Vračaru u Beogradu.

Spaljivanju moštiju Svetog Save, 359 godina poslije njegove smrti, prethodio je ustanak Srba u Banatu pod episkopom banatskim Svetim Teodorom Vršačkim, u kojem su ustanici nosili ikone Svetog Save.

Turski sultan Muhamed Treći naredio je Sinan-paši da po svaku cijenu uguši pobune Srba, a ovaj je, znajući da do groba Svetog Save u manastiru Mileševa hodočaste čak i muhamedanci, pa se potom vraćaju vjeri predaka, naredio da se prenesu mošti u Beograd i spalio ih.

U narodu je tada nastala pjesma:

,,Na Vračaru Sinan viče:
gori, gori, svešteniče;
to si od nas zaslužio
što si raju prosvetio”.

Spaljivanje je trebalo da uništi svetiteljev veliki kult u narodu, a sa njim i sve nade za oslobođenje od osmanlija. Mošti Svetog Save bile su, prema riječima istoričara, „izvor srpskog državnog legitimiteta” i „simbol srpskih tradicija o državi i nezavisnosti“. Kako bilježe savremenici, ovaj zločinački čin je bio propraćen nepogodom, gradom i olujom. Pepeo prosvetitelja srpskog bio je raznet na sve strane.

Podsjetimo na Matijine stihove

Kad je Sveti Sava išao po zemlji,

Još pre svoga rođenja,

Dok se zvao Rastko,

Kao što ide i sada,

Samo ga ne vidimo,

A možda je to bilo i docnije.

Krenuo je Savinim stopama,

Ka Savinom izvoru

Na Savinom vrhu

Kuda i mi idemo,

Jer drugog puta i nema.

Kada je negde oko Savina dana

Naišao Savinom stranom,

Napali su ga psi,

Kao što i sad napadaju

Svakoga ko se uputi Savinim tragovima.

Putnik je najpre sastavio tri prsta,

Kako je odredio da se i mi krstimo,

Plašeći ih zakonom

Od koga su još više pobesneli,

A ni do danas nisu uzmaknuli.

Onda se sagnuo da dohvati kamen,

Ali kamenje beše zamrznuto,

Svezano za zemlju studenim sindžirima,

Jer beše jaka zima,

Kao i ove godine,

Kao uvek oko Savina dana.

Već su raznosili Savina stopala,

Savin kuk i Savin lakat,

Po prodolima i jarugama zemlje

Zbog koje je podeljen svet,

Kad je Sveti Sava otpasao mač usta,

Jedino oružje koje je nosio,

A koje je i nama ostavio,

Govoreći ove reči:

Neka je prokleta zemlja u kojoj su

Paščad puštena, a kamenje svezano