Muzej rudarstva

Piše: Aleksandar Mrdak, Msc međunarodne bezbjednosti 

Zastupajući ideju, da bi se razvoj turizma u Mojkovcu intezivirao, da je privremeno otvoren Rudnik, na način što bi se za deceniju eksploatisanja rudnih bogatstava, sva finansijska sredstva stečena od koncesionih naknada, preusmjerila u izgradnju određenih atraktivnih turističkih kapaciteta, kreiram zaključak, da je bezidejno i zlonamjerno organizovanim otporom, nanešena nemjerljiva šteta ovom rudarskom gradiću.
Saradnja građana Mojkovca i države, trebala je da rezultira zauzimanjem stabilne pregovaračke pozicije sa koncesionarom, na način što su, umjesto insistiranja na raskidu ugovora, trebali insistirati na sprovođenju svih mjera u cilju zaštite životne sredine i zdravlja građana, u skladu sa praksama EU, te najboljim svetskim praksama u rudarstvu.

U ne tako dalekoj Austriji, imamo brojne primjere ekspanzivnog turističkog razvoja, gdje su bivša, ali i aktivna rudarska postrojenja uvrštena u turističku ponudu.
U Austrijskoj pokrajini Štajerskoj, smješten je mali rudarski gradić Šladming, koji po geografskom položaju, broju stanovnika, klimom, nadmorskom visinom, podsjeća upravo na Mojkovac. Bivši rudarski centar, Šladming, gdje se vršio iskop srebra, olova, cinka, bakra, višedecenijskim ulaganjem u turističku ponudu, postao je jedan od najposjećenijih i najboljih svjetskih skijališta, gdje se održavaju trke Svjetskog kupa u alpskom skijanju.

Dugogodišnjim ulaganjem u turistički razvoj Šladminga, rudarska aktivnost postepeno opada, te brojna rudarska postrojenja postaju istoriski spomenici pretvoreni u turističke atrakcije.
U istoj oblasti, istočnoj Štajerskoj, kraj planinskog grada Ajzenerca, nalazi se Ercberg, oblast prepoznatljiva po uporednom razvoju rudarstva i turizma. Ercbeg je danas industrijski centar, gdje se svakodnevno eksploatiše velika količina gvozdene rude. Tehnologija je naravno modernizovana, a ekploatacija se vrši ekološki održivo i bezbjedno.
Sa ciljem uporednog turističkog razvoja, te potkrepljenju činjenice o bezbjednosti, u okviru aktivnog Rudarskog centra, organizovane su ture vožnje velikim kamionima, šetnja kroz podzemne tunele uz vizuelni prikaz i uporedbu starih i novih metoda rudarenja. Na terasama istog rudnika, održavaju se trenutno najatraktivnije i najveće moto trke, tzv. Hard Enduro, gdje se na ekstremnim terenima međusobno takmiče najhrabriji i najsposobniji vozači iz cijelog svijeta.

Važno je istaći da, Rudnik Ercberg predstavlja najveći površinski kop u Centralnoj Evropi, te najznačajnije nalazište gvožđa u Alpima. Ekploatacija gvožđa na Alpima traje više od 1 300 godina, a ovaj centar se danas smatra jednim od najmodernijih površinskih kopova u Evropi.
Kada je u pitanju stočarstvo u Štajerskoj oblasti, poznato je da ispaša stoke na Alpima predstavlja važnu sponu u razvoju lokalnih poljoprivrednih gazdinstava. Tradicionalna ljetnja ispaša stoke; krava, ovaca i koza, na planinskim pašnjacima u različitim Alpskim krajevima, vjerodostojno svjedoče da u tim krajevima nijesu ugrožene biljne vrste, pa ni one endemske, a kvalitet alpskog sira, mlijeka i mesa garantuje zdravu i organsku ishranu.
Otvaranjem planinskih krajeva i izgradnjom koliba (Almhutten), turisti u sve većem broju posjećuju najviše planinske vrhove, a hrane se isključivo proizvodima nastalim radom brojnih planinskih domaćinstava.

Kao i kod nas, kada utihnu topli jesenji dani, stočari spraćavaju u niže predjele, a za razliku od naših tihih saseljavanja, na Alpima je razvijena stočarska kultura, pa se organizuje svečanost povodom silaska stoke, kićenjem iste i uz pratnju brojnih muzičkih izvedbi. (Almabtrieb)
Analizirajući razvoj crnogorskog turizma, stičem utisak da je u nedostatu političke i građanske hrabrosti Crna Gora zakaskala za razvijenim turističkim destinacijama širom svijeta.
U prethodnom periodu Opština Mojkovac uložila je maksimalne napore u cilju pripremanja neophodne projektne dokumentacije za izgradnju dva važna projekta; Memorijalnog centra, posvećenog junacima Mojkovačke bitke i replike drevnog rudničkog grada Brskova, u kojem bi se između ostalog našle pravoslavna i katolička crkva, restorani i brojni smještajni kapaciteti – nalik kućicama, u kojima su živjeli drevni stanovnici grada Brskova. Sve to, uz intezivan rad sa ciljem otvaranja Ski centra Žarski na Mojkovačkoj strani Bjelasice, upodobilo bi turističku ponudu, ali i poslužilo za dalji razvoj i rad sa ciljem da se ekspanzivno obogati turistička ponuda Mojkovca, a samim tim i sjevera uopšte.

S tim u vezi, izražavam žaljenje što Ministarstvo energetike i rudarstva, na čijem je čelu bio profesor Saša Mujović, nije više pažnje posvetilo eventualnoj ekploataciji rude te ubiranju brojnih benefita, odnosno obezbjeđivanju finansijskih sredstava za direktna ulaganja u naše turističke potencijale, te se nadam da će nakon decenija nemarnosti, predstavnici Ministarstva obići prostranstvo bivšeg rudarskog grada i uvidjeti da je neophodno izvršiti rekultivaciju, na šta bi se svaki koncesionar ugovorima obavezao. Sada bi, rekultivacijom rudarskog područja te bezbjednom restauracijom i opremanjem određene trase tunela, po uzoru na Austrijski grad Šladming, država sanirala zemljište, ali i upodobila turističku ponudu grada i države.