Miša Anastasijević poklonio državi zgradu u Beogradu, poznatu kao Kapetan-Mišino zdanje

Na današnji dan, 24. februara 1803. rođen je srpski trgovac i brodovlasnik Miša Anastasijević, koga je za „kapetana dunavskog“ 1833. postavio knez Miloš Obrenović, s kojim je bio u poslovnom ortakluku. Od tada je poznat kao „kapetan Miša“. Imao je 74 broda, solane u Rumuniji i Mađarskoj i velika imanja u rumunskoj žitnici Vlaškoj. Veliku zgradu na Studentskom trgu u Beogradu, u kojem je sada rektorat Beogradskog univerziteta, nazvanu Kapetan-Mišino zdanje, poklonio je 1863. „svom otečestvu“.

U pismu Ministarstvu prosvjete je poručio da kuću ustupa „svom otečestvu“ za smještaj „učenih i prosvetnih zavoda“.

U njoj se sada nalazi rektorat Beogradskog univerziteta.

Zdanje kapetana Miše Anastasijevića, jednog od najmoćnijih trgovaca, velikog prosvetnog i kulturnog dobrotvora iz 19. veka, sagrađeno na Studentskom trgu u Beogradu, kruna je njegovog dobročinstva prema srpskom narodu i, prema rečima dr Snežane Toševe, muzejske savetnice Muzeja nauke i tehnike, postalo je simbol darivanja u ovdašnjem obrazovanju i kulturi, piše Politika.

Zidovi impresivne, kitnjaste građevine, pravougaonog oblika, u samom jezgru gradske vreve kriju velelepno dvorište natkriljeno krošnjama stoletnih lipa u čijem hladu decenijama razmenjuju misli najugledniji članovi akademske elite u Srbiji: rektori, prorektori, dekani, profesori, predsednici i članovi Saveta Beogradskog univerziteta...

Vreme u Srbiji

Ona svedoči da je te 1863. godine završena gradnja čuvenog zdanja u koje su se odmah uselili Velika škola, potonji univerzitet i ostale školske, naučne i kulturne ustanove: Srpska kraljevska akademija, Gimnazija, Narodni muzej i Narodna biblioteka. Prelepa zgrada sa rustičnim crvenim ukrasima sedište je Univerziteta u Beogradu, a u njemu se nalaze i seminari, katedre i instituti Filozofskog i Filološkog fakulteta.

‒ Kapetan Mišino zdanje, monumentalna dvospratna građevina zatvorenog tipa sa unutrašnjim dvorištem, prva je prava i najveća palata u Srbiji 19. veka. Po svim obeležjima pripada romantičarskoj arhitekturi. Sa posebnom pažnjom su oblikovane njene polihromne fasade sa reljefnim ukrasima raznovrsnih motiva. U razuđenom enterijeru najreprezentativnija prostorija je Svečana sala u kojoj se posebno ističu slikana zidna dekoracija, lusteri i portreti rektora Liceja, Velike škole i univerziteta, dela naših znamenitih slikara – navodi Toševa i dodaje da dvorište od 1991. godine krasi bista kapetana Miše, delo čuvenog vajara Ota Loga.

I ne čudi što najreprezentativnija univerzitetska zgrada podseća na kraljevsku palatu, jer je i građena u tu svrhu i bila je namenjena za stanovanje neuspešnom pretedentu na srpski presto. Ali je baš u toku njene izgradnje ovdašnja istorija promenila tok i pokvarila kapetan Mišin plan. A on je bio da u grandiozno zdanje u blizini Kalemegdana i ušća Save u Dunav useli svoju mezimicu, najmlađu i najratoborniju ćerku Saru i njenog supruga potpukovnika i ađutanta u srpskoj vojsci Đorđa Karađorđevića, koji je bio sin Alekse Karađorđevića i bratić kneza Aleksandra Karađorđevića. Imućni brodovlasnik i trgovac solju, kapetan Miša je sa Sarom kovao plan da svoga zeta Đorđa umesto strica Aleksandra dovede na srpski presto, što je, prema nekim izvorima, neuspešno i pokušao na Svetoandrejskoj skupštini 1858. na kojoj je, međutim, došlo do dinastičkog prevrata te su na čelo zemlje umesto Karađorđevića dovedeni Obrenovići, tačnije knez Miloš Obrenović. Posle propasti svoje zamisli, Miša Anastasijević je zaveštao palatu za prosvetne potrebe otadžbine.

Izgradnja zdanja koje i danas dominira centrom Beograda je započela najverovatnije 1857, prema projektu češkog arhitekte i panslaviste Jana Nevolea, koji je u Srbiji od 1845. do 1863. bio glavni inženjer u Građevinskom odeljenju Ministarstva unutrašnjih dela, navodi Snežana Toševa.

‒ Tokom svog bezmalo dvadesetogodišnjeg boravka u Srbiji projektovao je više privatnih i javnih objekata. Kapetan Mišino zdanje je njegovo najbolje delo izgrađeno u Srbiji, a i ujedno jedno od najznačajnijih u njegovom opusu – objašnjava dr Toševa.

Trgovac solju i dunavski kapetan

Kapetan Miša Anastasijević je rođen 1803. godine u Poreču, u istočnoj Srbiji, u trgovačkoj porodici, pa je rano počeo da trguje solju i stekao veliko bogatstvo. Knez Miloš Obrenović ga je 1833. imenovao za dunavskog kapetana i po toj tituli je ostao poznat do danas, uprkos činjenici da je kasnije stekao i čin majora. Bogatstvo je vremenom toliko uvećao da je smatran najbogatijim žiteljem Srbije i jednim od najimućnijih ljudi u srednjoj Evropi. Najradije je boravio u Vlaškoj, u kojoj je imao više feudalnih dobara. U Kležnju je imao porodični dvorac, a tu je sagradio i školu i zadužbinsku Crkvu arhangela Mihajla i Gavrila u kojoj je i sahranjeno njegovo balsamovano telo, nakon smrti koja ga je zadesila u Bukureštu 1885. godine.