Kroz Miljkovićeva usta govorila je Vatra

Ministarstvo kulture i informisanja danas organizuje okupljanje kraj groba Princa srpskih pjesnika Branka Miljkovića koji je rođen na današnji dan 1934. godine u Nišu.

U toku Drugog svjetskog rata dječak Branko je boravio u porodičnoj kući na periferiji Niša. Odrastanje u porobljenom Nišu u kome je bio svjedok strahota rata i nasilja, sigurno će u psihološkom smislu biti osnova njegove kasnije preokupiranosti smrću koja je izražena kroz poeziju:

,,Žalbo crnih ptica i tužne pohvale
Prazno ime iza smrti i obijen vid
To nije ljubav to je patnja i stid
Kad odjeci pomeraju mesta i obale“.

1953. godine iz Niša odlazi u Beograd gdje upisuje studije filozofije tokom kojih se upoznaje sa djelom filozofa predsokratovca, Heraklita ,,mračnog“, koji je po svemu sudeći izvršio veliki uticaj na mladog pjesnika.

,,Ovaj svijet je bio i biće vatra vječno živa koja se po mjeri pali i gasi“, kaže Heraklit u jednom od svojih fragmenata, zastupajući osnovnu tezu da je svijet sačinjen od četiri elementa: voda, vazduh, vatra i zemlja, od kojih je Vatra najznačajniji elemenat, elemenat iz kojeg nastaju svi drugi. Dakle, Vatra je praiskon i osnov svega drugog što postoji. Na neki način vatra je Bog, pa u tom kontekstu treba tumačiti i navedeni fragment.

I naš ,,mračni“ Branko, pod direktnim uticajem ovog antičkog filozofa Vatru je utkao u svoje pjesništvo dajući joj status osnovnog elementa iz kojeg proishode sva njegova pjevanja. Tako je kroz usta našeg Branka zapjevao plamen u kojem je započelo njegovo izgaranje. Branko piše jednu od svojih najznačajnijih zbirki pjesama ,,Vatra i ništa“ u kojoj stoje stihovi:

,,O zlatni talog vremena prostori
Puni sunca! Senko, gde se ta zemlja skriva
Gde materija sva od zaborava otkriva
Vatru u sebi i dan bez jutra u gori“.

Stvaralačka vatra u koju je uskočio ovaj mladi pjesnik razbuktala se naglo i žestoko i za kratko vrijeme ozarila lica čitave srpske književne javnosti koja ga je odmah svrstala u sam vrh srpskog pjesničkog stvaralaštva, a i mnoge dolazeće generacije su se grijale u blizini tog nesvakidašnjeg plamena.

Međutim, svaka velika vatra baca i velike sijenke oko sebe, i što je postajala veća vatra i Brankova sjena je bivala sve duža:

,,Neka me nedostojnog vetar obavije
Žalbo crnih ptica i tužne pohvale
Nekoga sveta teške sene pale
Šta je to što se u dnu pesme krije“.

Poistovijećen sa svojom pjesmom, jer ,,ko preživi svoju pesmu i nije pesnik“, Branko je naslutio da se u dnu njegove pjesme skrila smrt.

Da li je ovog čovjeka zasjenio njegov vlastiti plamen pretvorivši ga u sijenku iz koje više nema izlaza pa je izgubio tlo pod nogama ostavši da lebdi:

,,u vazduhu kad se putevi produže
za mirise i anđele da prođu!
Pred kapijom sam koju crvi glođu
za zlatno groblje gde se sahranjuju ruže“.

Osjetivši da je u lavirintu iz kog ne umije pronaći izlaz, da je u podne svog stvaralaštva zasjenjen vlastitom vatrom, da ga ,,Ubi prejaka reč“, sa kojom se poistovijetio Branko Piše:

,,Ti, snu moj, moje tamno podne, sen
zar svedok predela nestvarnih ja
za svet od tople gline umešen!
Kuda da odem posle ovog sna“.

Iako postoje nagađanja o tome da li je ovaj tragični pjesnik, duboko ukorijenjen u antičkoj tradiciji, oduzeo sebi život, ili je ubijen, njegovo cjelokupno stvaralaštvo kao da bijaše tamna slutnja tragičnog svršetka života. 12. februara 1961. u 27 godini života, u Zagrebačkoj šumi je pronađeno njegovo beživotno tijelo.