Hrvatska spremila pljačku: Evo po kojoj računici hoće da uzmu dvije milijarde od Crne Gore

Tvrdnja Hrvatske da joj je Crna Gora dužna preko dvije milijarde američkih dolara po osnovu sukcesije pokretne vojne imovine nekadašnje Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (SFRJ), odnosi se u najvećoj mjeri na naoružanje i opremu bivše Jugoslovenske Ratne Mornarice (JRM).

Ta imovina je u ratu 1991-92. godine iz hrvatskih luka povučena na teritoriju novoosnovane Savezne Republike Jugoslavije (SRJ), koju su činile Srbija i Crna Gora.

Zagreb je prošle sedmice uputio protestnu notu Podgorici zbog odluke Ministarstva odbrane da izradi značke s likom školskog broda “Jadran”, navodeći da on, prema stavu Hrvatske, predstavlja dio vojne imovine koja pripada toj zemlji. Potom su najavili detaljnu analizu ukupne vojne sukcesije, tvrdeći da Crna Gora ima dug prema Hrvatskoj od dvije milijarde dolara.

Ministarstvo vanjskih i evropskih poslova (MVEP) Hrvatske tvrdi da o visini potraživanja imaju “opsežnu dokumentaciju”, ali nijesu željeli da kažu koja imovina je u pitanju. Ni iz crnogorskog Ministarstva odbrane nijesu odgovorili “Vijestima” na koju imovinu se navodni dug odnosi.

Hrvatski “Večernji list” objavio je da su, osim broda “Jadran”, dio sukcesione mase vojne imovine i četiri kanadera koje je Crna Gora “uzela” 1991.

Flotu JRM finansirale sve republike

Prema proračunima hrvatskih eksperata u koje su “Vijesti” imale uvid, od ukupne procijenjenje vrijednosti sveg naoružanja i vojne opreme nekadašnje JRM, koji su, po njima, 1991. vrijedili dvije milijarde dolara, u SRJ je tada završila imovina vrijedna oko 1,5 milijardi.

Flotu JRM, njena sredstva i naoružanje nije finansirala samo Hrvatska, već je odvajanjima za odbranu to činila kompletna bivša Jugoslavija. Prema proračunima hrvatskih eksperata, od 1971. do 1990. Crna Gora je u prosjeku pokrivala 1,9 odsto ukupnih rashoda za odbranu SFRJ, dok je Hrvatska punila 26,8 odsto vojnog budžeta bivše Jugoslavije, a Srbija 36 odsto.

Uprkos ovim brojkama, kad je finasiranje u pitanju, čak 89 odsto svih efektiva JRM je tokom trajanja bivše SFRJ bilo stacionirano na teritoriji Hrvatske, a 11 odsto u Crnoj Gori.

Niti jedan ratni brod ili mornarička jedinica nisu bazirani na teritorijama Slovenije ili Bosne i Hercegovine (BiH), iako su i one imale izlaz na Jadransko more i finansirale odbranu SFRJ.

Inače, 84,3 odsto kompletne Flote JRM je 1991-92, na izričit zahtjev hrvatskog državnog rukovodstva i poslije borbenih dejstava na području te bivše jugoslovenske republike, napustilo Hrvatsku i preselilo se na prostor današnje Crne Gore. Većina tih brodova i naoružanja u minulih 30 godina je ili prodata ili isječena u staro željezo, a u Crnoj Gori je danas još “u životu” tek još desetak tih plovila od kojih je većina van operativne upotrebe u Mornarici VCG.

U Hrvatskoj je ostalo 15,7 odsto brodova JRM u obliku više zarobljenih ili brodova koji su se zatekli na remontu ili su bili oštećeni u borbenim dejstvima. Hrvatska je tako, pored ostalog, došla do dva raketna čamca, po jednog torpednog čamca, raketne topovnjače, male podmornice, broda za spasavanje podmornica, hidrografskog broda, te četiri patrolna čamca, dva minolovca i desetak manjih i pomoćnih plovila.

Na navozu u brodogradilištu Krakjevica, u završnoj fazi izgradnje ostao je tada najmoderniji brod JRM, nova raketna topovnjača RTPO-411 “Sergej Mašera” koja je nekoliko godina kasnije završena i uvrštena u sastav Hrvatske ratne mornarice kao RTOP-11 “Kralj Petar Krešimir”.

Osim toga, u rukama Hrvatske u 85. mornaričko-tehničkoj raketnoj bazi u Žrnovnici kod Splita ostao je kompletan kontingent od oko 50 tada najsavremenijih i tek nabavljenih novih protivrodskih raketa RBS-15B švedske proizvodnje, kojima je trebalo da budu naoružane nove raketne topovnjače klase “Sergej Mašera”, kao i 180 protivvazduhoplovnih raketa RZ-13 za sovjetski brodski PVO raketni sistem SA-N-4 “osa-M” kojim su bile naoružane fregate JRM tipa “Split” i “Kotor”

Kanaderi prebačeni u Beograd, prodala ih Srbija

U efektive koje, po njima, Hrvatska danas potražuje od Crne Gore, eksperti iz Zagreba uvrstili su i četiri protrivpožarna aviona tipa “kanader” CL-215 koji su 1991. bili u sastavu 676. protivpožarne eskadrile Jugoslovenskog ratnog vazduhoplovstva (JRV) s bazom u Zemuniku kod Zadra.

Izbijanjem rata u bivšoj SFRJ, ovi avioni su iz baze u Hrvatskoj prebačeni u Beograd, formalno uvršteni u flotu JAT-a, da bi ih samo nekoliko godina kasnije Grčkoj prodale bivše srbijanske i savezne vlasti SRJ. Do oktobra 1995, ta četiri kanadera ležala su neiskorišćena na beogradskom aerodromu Surčin, a onda su u najvećoj tajnosti prebačeni za Grčku pod lažnim češkim oznakama. Grci su, prema medijskim navodima, za samo 8,4 miliona dolara dobili četiri potpuno ispravna kanadera, 13 rezervnih motora za te avione i preko 3,5 hiljade komada razne opreme i rezervnih djelova za njih.

Potražuju se i efektivi nekadašnje 784. protivpodmorničke eskadrile JRV u obliku protivpodmorničkih helikoptera “kamov Ka-25PL”, “kamov Ka-28” i “mil Mi-14PL”, a koji su za vrijeme SFRJ bili bazirali u Divuljama kod Spita.

Izbijanjem rata i napuštanjem Hrvatske od strane efektiva JNA, ovi helikopteri prebačeni su prvo u Tivat i Podgoricu, a kasnije u Beograd, gdje se veći dio njih i danas nalazi u Muzeju vazduhoplovstva u Surčinu.

Hrvatska od Crne Gore potražuje novčanu protivvrijednost ovih brodova, letilica i drugog naoružanja iz 1991, iako dobar dio tih sredstva nije bio na njenoj terotoriji u momentu kad je proglasila nezavisnost 8. oktobra 1991.

Aneksom A Sporazuma o sukcesiji SFRJ koji su 2001. u Beču potpisale države nasljednici (SRJ, Hrvatska, Sjeverna Makedonija, Slovenija i BiH) regulisano je pitanje nasljeđivanja pokretne i nepokretne imovine bivše države.

U Sporazumu piše da će pokretna materijalna državna imovina SFRJ, koja se nalazila na teritoriji te zemlje, preći na državu sukcesora na čijoj se teritoriji nalazila na dan kad je ova proglasila nezavisnost.

Navodi se da će pokretna materijalna državna imovina SFRJ, koja je predstavljala dio vojne imovine, biti predmet posebnih aranžmana koji treba da se dogovore između zainteresovanih sukcesora.

Pravni subjektivitet i kontinuitet SRJ koja je bila potpisnica i obveznica ovog sporazuma, nakon osamostaljenja Crne Gore 2006. naslijedila je Srbija.

Zvaničnici u Zagrebu su minulih godina u nekoliko navrata saopštavali da ih od cijele imovine bivše JRM zanima samo školski brod “Jadran”.

Taj jedrenjak, veteran iz 1933. i tadašnje Kraljevske mornarice Jugoslavije, a za koga oni tvrde da je to “ukradeni hrvatski brod” i prijeteći blokadom pristupnog puta Crne Gore ka EU, insistiraju na tome da im Crna Gora, u čijem je “Jadran” posjedu, po svaku cijenu preda ovaj vrijedni jedrenjak-oldajmer.

(Vijesti)