Budućnost Srpske

Piše: O. Darko Đogo

Republike Srpska u kojoj danas živimo nije ista ona koju je stvarao moj otac.

Ona se razlikuje po svojim simbolima: ti simboli, opet, nisu nikakve krpe i zakrpe, već vjekovni, arhetipski obrisi Srpstva koje se branilo i – čini se, u nekom fizičkom smislu – odbranilo. Te iste simbole je današnja garnitura političara u Republici Srpskoj preko noći pod političkim pritiskom zamijenila lažnim simbolima za koje niko nije ginuo i sa kojima se niko nije identifikovao. Zavjetnu himnu „Bože pravde“ zamijenila je svečana pjesma „Moja Republika“ u kojoj se, između ostalog, provlači laž da je Republike Srpska „jedini dom“ koji se nalazi u našem srcu. Retorika dostojna lažnog „crnogorskog“ narativa o „jedinom domu“ za Srbe iako je naš dom podjednako i Srbija koju „moja Republika“ ne spominje. Amblem „RS“ je načinjen preko noći na neinventivan i užasan način – sa tako malom oslonjenošću na heraldičku tradiciju srpskog naroda, da se naprosto ne mogu načuditi ljudima koji su u stanju da taj grb „zavole“. Moje nisu nametnuta „zastava BiH“ i nametnuta himna. Ka njima ne osjećam ništa. Ne osjećam to ni ka lažnom RS ambelmu i himni „Moja Republika“. Moja zastava je trobojka, moja jedina himna „Bože pravde“ i moj jedini grb – grb Republike Srpske od 1992. godine i današnji grb Srbije. Ne vjerujem u „otpor“ ljudi koji su mogu da trpe takvu vrstu blasfemije kao što je gaženje simbola žrtve i zaklinjanje u simbole vazalstva.

Republika Srpska je pod nizom političkih pritisaka pristala da bude ono što nije – blijedi okvir onoga što su o njoj borci koju su je stvarali sanjali.

Ona je to još više postala svojom unutrašnjom društvenom dinamikom. Ako su je borci i moj otac sanjali idealistično, kao mjesto ujedno živoga Srpstva i društvene pravde, ona je postala mjesto suspendovanog Srpstva i kleptokratije, mjesto kojim vlada društvena struktura koja – bilo da je u pitanju opozicija, bilo da je u pitanju vlast, bilo da je u pitanju dugogodišnja vlast koja je postala opozicija kada su je lišili mogućnosti da učestvuje u kleptokratiji, bilo da je u pitanju dugogodišnja opozicija kojoj je omogućeno da postane vlast da bi učestvovala u tenderskoj krađi opštih dobara – nije ni nalik onome za šta je moj otac stradao a moja porodica u najbukvalnijem smislu gladovala kada je majka, nakon državnog udara 1997-1998 godine ostala bez posla. Ako smo je sanjali kao zapadnu Srbiju, ako smo se školovali sa nemanjićkim grobom, sa „Bože pravde“, po udžbenicima Zavoda za udžbenike iz Beograda, plaćajući u dinaru, sanjajući da služimo VRS i da upišemo vojnu akademiju u Beogardu – ona to danas nije. Ona je mjesto u kome – poput Crne Gore – sasvim „normalno“ da neko sa „državnim simbolima“ anti-Srbije šepuri se po Beranama ili Palama, ali nije normalno da neko sa simbolima priznatim čak i u zakonodavstvu dvije anti-Srbije (tzv BiH i tzv Crne Gore) – simbolima Srpske ili simbolima kraljevine Crne Gore (o simbolima Srbija da ne govorim!) prođe Cetinjem ili Sarajevom.

To ne treba da nas čudi – BiH i Crna Gora su 1995. i 2006. zamišljene kao dvije anti-Srbije. To što se srpska politička elita u obje anti-Srbije upire da učestvuje u političkoj raspodjeli privilegija koje „državni“ nivo nudi – pritom se vrlo često poistvojećujući sa tim institucijama a još češće učestvujući u „trange-frange“ kombinacijama na „državnom“ nivou samo ilustruje primitivnu političku i suštinski dezintregrativnu svijest Banja Luke i Podgorice.

Zato Repblika Srpska danas nema mnogo izbora, iako je zadatak koji je pred njom težak. Ona može i mora da vrati svoje vjekovne simbole (Grb Nemanjića, himu „Bože pravde“), da se prema „državnim institucijama“ ne odnosi ni na „državotvoran“ ni na burazerski način, tako što će sinovi i zetovi najviših funkcionera Srpske naći svoje uhljebljene u institucijama BiH, već onako kako su se Hrvati i Slovenci odnosili prema SFRJ i tzv Crnogorci prema SCG. Ona mora da zamijeni kompletnu političku elitu, jer gotovo svi današnji politički akteri u Srpskoj su ljudi koji su učestvovali u za Srpstvo dezintegrišućim procesima, ali koji su u tim procesima lično profitirali. Nastupa vrijeme kada je potrebno da se ide u zatvor i organizue otpor. Da li je politička elita, koja je iz svih političkih procesa za proteklih nekoliko decenija samo profititala, spremna da zaista ide u zatvor za ideale? Dozvolite mi skeptičnost po ovom pitanju. Čak i po pitanju njihovog trajnog odustsva iz „zajedničkih“ tj „državnih“ institucija koje su, ipak, izvor privilegija, sve sa lažnom moralnom apologijom kojom se služe svi koji zauzmu pozicije u Sarajevu „bolje mi nego neko drugi“. Srpska je nastala na žrtvi i može samo da opstane na žrtvi. A žrtva nije da se ne kupi treći stan u Beogradu ili Monte Karlu već da se ide u zatvor ili plati glavom. Ili gladuje.

Srpska svakako teži Srbiji, ali ona trenutno ne može opstati osim kao ekstenzija Srbije. Neophodno je vratiti Srpsku u srpski obrazovni, finansijski, bezbjedonosni, društveni sistem. Iako i Srbija ima svoje poteškoće i ogromne probleme, Srpskoj je integracija sa Srbijom u svemu u čemu je to trenutno moguće – imperativ opstanka.

Razlog postojanja Srpske jeste da bude Srbija sa ove strane Drine. Razlog postojanja BiH i ovakve Crne Gore je da budu anti-Srbije. Sudbina srpskog naroda je zato vezana za sudbinu Srbije. Ili depolitizacija, asimilacija i migracija sa jedne strane – one anti-srpske. Ili integracija u srpski ovkir u kome smo postojali do prognanja dinara, udžbenika, simbola. Za sada: simbolička, obrazovna, finansijska, bezbjedonosna. Sve ostalo su samozamajavanja za koja trenutno nemamo luksuza da ih platimo.