Završena Prva međunarodna konferencija helenskih studija

Prva međunarodna konferencija helenskih studija na temu „Helenska politička filozofija i savremena Evropa“, u organizaciji Centra za helenske studije, održana je u Herceg Novom od 29. septembra do 4. oktobra 2019. godine.

Konferencija je okupila 50 prijavljenih učesnika iz 23 države svijeta (SAD, Kanada, Italija, Velika Britanija, Grčka, Njemačka, Slovenija, Srbija, Rusija, Turska, Indija, i dr), dok je pet naučnika pozvano u svojstvu plenarnih predavača (keynote speakers), i to: prof. dr Ketrin Rovet (redovni profesor Univerziteta Istočne Anglije u Velikoj Britaniji i poslanik Evropskog parlamenta), prof. dr Gerhard Tir (redovni profesor, član Austrijske akademije nauka), prof. dr Leo Katana (vanredni profesor Univerziteta u Kopenhagenu), prof. dr Đovani Đorđini (redovni profesor Univerziteta u Bolonji) i prof. dr Nikolas D. Smit (redovni profesor na Luis & Klark Koledžu u Portlandu. SAD).

Svečano otvaranje konferencije upriličeno je 29. septembra, kada su učesnike pozdravili dr Darko Petrušić, generalni direktor Direktorata za naučnoistraživačku djelatnost Ministarstva nauke Crne Gore, g-đa Tamara Vujović, savjetnik predsjednika Opštine Herceg Novi, dr Ekaterini Lefka, član Centra za helenske studije i predavač na Univerzitetu u Liježu, te dr Filip Ivanović, direktor Centra i predsjednik Organizacionog odbora Konferencije.

Dr Petrušić je, u svom pozdravnom govoru, istakao da je Ministarstvo nauke ponosno što se jedna ovakva konferencija održava u Crnoj Gori, posebno u Boki, koja je dragulj Mediterana, te podsjetio da je Sredozemlje kolijevka civilizacije, u kojoj su se razvile filozofija, istorija, umjetnost, nauka i tehnologija. „Ne zaboravimo da je Evropa počela u Grčkoj. Ideja evropskog kontinenta kao jedinstvenog kulturnog prostora začeta je u antičkoj Grčkoj, a posebno valja istaći da starogrčka koncepcija politike ne podrazumijeva samo fundamentalno određenje ljudskog bića, već je neraskidivo vezana za etiku“, kazao je dr Petrušić.

On je naglasio i da je posebno značajno što se ova konferencija održava u okviru COST (European Cooperation in Science and Technology) projekta u kome učestvuje Centar za helenske studije, a za šta su sredstva dobijena od Ministarstva nauke kroz Konkurs za uključenje u međunarodne naučne projekte.

U ime Opštine Herceg Novi, prisutne je pozdravila g-đa Tamara Vujović, koja je istakla zadovoljstvo prisustvom tako velikog broja naučnika u Herceg Novom, te podsjetila da je taj grad uvijek bio mjesto u kome su naučnici, mislioci, umjetnici, pa i političari, rado provodili svoje vrijeme. Ona je naglasila da je upravo tu Petar II Petrović Njegoš, crnogorski vladika, vladar i pjesnik, sticao znanja, ali i da je u Herceg Novom dio svog života proveo i nobelovac Ivo Andrić, koji nije bio samo književnik, već i istoričar i diplomata.

I Njegoš i Andrić, kako je kazala, sintetizovali su u svojim ličnostima umjetnost, mišljenje i politiku, a obojicu ih je dotakao Herceg Novi, te stoga i ne čudi što su organizatori odlučili da ovu konferenciju upriliče upravo u tom gradu.

Dr Ekaterini Lefka pozdravila je učesnike u svoje i u ime prof. dr Konstantina Vudurisa, predsjednika Međunarodnog udruženja za grčku filozofiju, koji je izrazio žaljenje što zbog zdravstvenih problema nije bio u mogućnosti da i lično prisustvuje konferenciji, ali i zadovoljstvo što se jedan ovakav događaj organizuje u Crnoj Gori, te organizatorima čestitao na uspješnoj realiziciji i poželio puno sreće u daljem radu.

Dr Filip Ivanović je objasnio da se ova konferencija organizuje kao kruna dvogodišnjeg rada na projektu „Helenska demokratija i Evropa“, preko kojeg Centar za helenske studije učestvuje u COST akciji o građanskim pravima u demokratiji u savremenoj Evropi. On je podsjetio da filozofi, iako uticajni u antičkom dobu, nisu imali lagodan odnos s politikom, te naveo primjere Sokrata, koji je život izgubio u demokratskoj Atini zbog svojih stavova, Platona, koji je zamalo pogubljen na Siciliji i prodat kao roblje, kao i Aristotela, koji je, nakon smrti Aleksandra Makedonskog, jedva izbjegao Sokratovu sudbinu.

„Ovi primjeri upućuju na zaključak da filozofske misli o politici i javnim poslovima nisu bile baš na cijeni kod državnika, ne samo u tiranijama, već i u demokratijama, ali da su njihove ideje ipak smatrane opasnim i uznemirujućim, jer su imale određenu težinu i značaj u antičko doba. Nakon dva i po milenijuma, filozofima se, makar u Evropi, ne sudi i nisu primorani na egzil, što je očigledan napredak, no to nije zato što je filozofija postala manje kritična ili više prilagođena u odnosu na interese političkih elita, već zato što je izgubila na težini, postala marginalizovana, a njen uticaj postao blijed. Hipotetički Sokrat, čini se, danas ne bi predstavljao nikakvu prijetnju političkim i ekonomskim interesima vladajućih klasa, već bi prije bio smatran za čudaka, koji luta unaokolo, govoreći sam sa sobom o pojmovima za koje danas više niko ne mari“, naveo je dr Ivanović. On je kazao i da je Centar za helenske studije, osim naučnog rada, organizovao i čitav niz javnih tribina na različite teme političke filozofije, koje su bile otvorene za najširu publiku, kako bi se, kroz javnu diskusiju, što bolje razmotrili pojmovi demokratije, politike, angažovanog građanstva, i sl.

Na kraju, dr Ivanović se zahvalio sponzorima i najavio da je ovaj događaj samo početak tradicije organizovanja međunarodnih konferencija helenskih studija u Crnoj Gori, na različite teme, koje, osim akademskog interesovanja, imaju značaj i za svakodnevni život, a pritom su vezane za helensku kulturu i civilizaciju, koja nije samo korijen evropskog identiteta, već i osnova fundamentalnih ljudskih vrijednosti koje danas treba njegovati.

Nakon pozdravnih govora, svoje izlaganje imala je prof. dr Ketrin Rovet, koja je održala zapaženo predavanje na temu „Evropa, ekonomska politika i lekcije koje treba da naučimo od antičkih mislilaca“, u kome je, na zanimljiv i argumentovan način, govorila o začecima „ekonomske teorije“ kod predsokratovaca, Platona i Aristotela, naglašavajući značaj saradnje i prijateljstva u ekonomskim poslovima, te pojma zajedničkog dobra, koji je izgubljen u modernim vremena opsjednutosti imovinom i vlasništvom. U tome stoji, prema prof. Rovet, jaz između ekonomskih teoretičara koji smatraju da racionalnost podrazumijeva monetarnu dobit iznad svega i običnih ljudi čija se emocionalna privrženost ne može kupiti novcem, ali čija se podrška lako zadobija populističkom retorikom.

Svečana ceremonija otvaranja konferencije upotpunjena je prigodnim koktelom na terasi hotela Palmon Bay.