Ukloniti spomenik crnogorskoj sramoti

Piše: Ilija Petrović 

Podgoričke latinične Vijesti od 8. aprila 2015. go­dine, ob­javile su tekst Borka Ždere pod na­slovom “Glavni grad: Spo­me­nik vojvodi Mirku okuplja nas oko vr­hovnih crno­gorskih prin­cipa” (http:/www.vihesti.me/vijesti/glavni-grad-spomenik-vojvodi-mirku -okuplja-nas-oko-vrhovnih-crno). U osnovi, to je sa­op­šte­nje Sek­re­tarijata za kulturu i sport Glavnog grada Podgorice, tek u nekim pojedinostima začinjeno novinarskim komentarom:

“Spomenik je podignut 1886. na današnjem Trgu Republike ka­da je i novi dio Podgorice dobio ime Mirkova Varoš. Spo­me­nik je bio jedini te vrste u Crnoj Gori i o njemu su pisali razni putopisci (Ludvik Kuba, Jozef Svatek, Alban fon Han i Oskar Šlipe), obelisk se nalazio na razglednicama Podgo­rice, a može se vidjeti i na rijetkim snimcima. Obelisk ili piramida, kako su ga mještani zvali, stajao je ‘posred Pod­gorice’ sve do 1918. ka­da je srušen nakon tzv. Podgoričke skup­štine čijim je odlu­ka­ma nestala samostalna država Crna Gora, detronizovana dina­sti­ja Petrović Njegoš i ukinuta Crno­gor­ska pravoslavna crkva”.

Zanemarimo li besmislicu o “ukidanju” nepostojeće crnogo­r­ske pravoslavne crkve, pisalo se i govorilo da su spomenik po­dignut u “slavu” vojvode Mirka Petrovića Njegoša (1820-1867), srušili Kuči, ali je onaj već pomenuti podgorički sportski i kulturni Sekretarijat saopštio, možda zarad privremenog mi­ra u kući, barem prema onome što su prenele Vijesti, da, “spome­nik nijesu srušili Kuči, već po nalogu srpske vojske i poli­cije… prista­li­ce bezuslov­no­g ujedinjenja Crne Gore i Srbije… Zapamćeno je da su tada Podgoričani sa užasom pitali što će se tek sa njima čini­ti kada se ovako obračunava sa Velikim vojvo­dom, koga su crno­gor­ski junaci priznavali za najvećeg junaka… Spomenik koji vraćamo okuplja nas oko vrhovnih crno­gor­skih prin­cipa – slobode i nezavisnosti. Te vrijednosti do­ni­je­le su Crnoj Gori suverenitet i međunarodno poštovanje. Na­sto­ja­nje pojedinaca da vra­ćanje spomenika junacima za od­bra­nu Podgori­ce i Zete zloupo­tri­jebe za raspirivanje starih vatri plemen­skih, ideoloških i ličnih os­veta i netrpelji­vosti, shvatamo kao refleks upravo one svijesti zbog ko­je se Crna Gora spoti­ca­la na svom svijetlom putu”.

O nekim spoticajnim etapama “svijetloga puta” pisalo se i ranije, pa će, tako, istoričar Jagoš Jovanović (1912-1999), Piper, “ispraviti” podatak Marka Miljanova Popovića (1833-1901), Ku­ča, o 243 ubijena Srbina u Crnogorskoj pohari Kuča, na Petrovdan 1856. godine, navodom iz jednog francuskog izveštaja da je “vojska vojvode Mirka posjekla 131 glavu, ubila tri žene, desetoro dje­ce u kolijevci i pet djevojaka. Zatim, vojska je zapalila 13 sela, op­lja­čkala 800 kuća, 985 komada raznog oružja, zaplijenila 3.000 sitne i 1.000 grla krupne stoke”. Mada priznaje da je to “bio težak događaj koji je za prvo vrijeme po­tresao Crnu Goru jezovitošću i bru­talnošću”, on će ga “teorijski”, opravdati jer je “u krajnjoj li­niji bio nužan u pro­cesu učvr­šćenja države, pred kojom su se na­la­zili vrlo značajni unutrašnji i spoljni zadaci”.

Istoričar Branko Pavićević (1922-2012), jedno vreme i pred­sednik crnogorske akademije, upad crnogorske vojske u Kuče op­rav­dava namerom knjaza Danila Petrovića Njegoša (1826-1860) “da spriječi Turke da podbunjuju Kuče i podstiču ih na upade na teritoriju Bratonožića i Pipera” ne objašnjavajući pri tome zašto je knjaz svoju vojsku poslao na Kuče a ne protiv Turaka da njih “urazumi” i odvrati od “antipiperskih i antibratonoških” postupaka.

Boban Batrićević (1988), i on istoričar, u Vijestima će pre deset godina obznaniti da je “javno mnjenje pretrpano radovima angažovanih istoriča­ra, koji iz ličnog animoziteta prema knja­zu Danilu, pokušavaju da umanje njegov državnički značaj, slu­že­ći se izmišljotinama iz pohoda na Kuče. Upotrebna vrijed­nost tih pamfleta, jednaka je onoj koju ima toalet papir”. Zaista je teško objasniti zbog čega Batrićević uzima u usta taj istro­še­ni “toalet papir” trudeći se da kroz ciglih dvadesetak redo­va, na primeru sedmog (od ukupno deset) “falsifikata crnogorske istorije” obez­vre­di, izbriše, poništi… sve ono što je od po­četka do danas na­pi­sano o Crnogorskoj pohari Kuča. Manj ako mu nije crnogorst­vu­jući cilj da se zaboravi kako su Kuči, “kao Pra­voslavni Hri­sti­jani poklani ‘na Bož­ju vjeru’, na Pravdi Božjoj, sa svojim sve­štenicima, pod op­tužbom da ‘nijesu rišćani’… samo zato što su bili Sr­bi i nisu mogli ni htjeli da postanu crnogorci. Poklani su u ratu protiv Boga, jer On je toga dana, kao i u svakom zločinu, bio glavna žrtva – svi Njegovi u Kučima domovi, što pod Tur­cima svagda stojahu netaknuti u Slavi, bili su poharani, popa­ljeni i porušeni, poneki dom raba njegovih ostao je ceo; On je bio za­klan u svakom krštenom, i ponekom nekrštenom, obrazu i podo­biju Svom kojem su crnogorci život zemni uzeli, On 243 puta, nejaki rabi Njegovi samo po jednom. Njegova je glava na kolje po­badana, Njegovo tijelo u ognjeve i ublove bacano… Njegov lik je iz svakog hrama iznesen, svijetlo i svečesno znamenije Pobjede Njegove po­novo okrvavljeno… Ovo djelo su učinile ruke onih koji su sebe predstavljali kao Pra­voslavne Sr­be, a bijahu u stvari apostoli i vjernici nove vjere crnogor­ske… ‘iz koje izljegoše takvi bezbožnici, kakvije se ne čuje da­nas ni u jednu vjeru na svijet’ – oni za koje je u poslednjem poglav­lju Pisma kazano: ‘Napolju su psi… i krvnici… i svaki koji voli i čini laž’’. I tako su Kuči, možda i ne znajući u tom času, postradali kao rabi Boga Istinoga, za Krst Časni i Slo­bodu zlatnu”.

Tako, i slično, crnogorska “nauka”, a potporu svemu tome, u ime zvanične Crne Gore, iskazao je dr Mio­drag Miško Vuković (1955), poli­ti­čar, posla­nik u Skup­štini Crne Gore, u dokolici pre­davač na fa­kul­tetu za po­slov­ni mi­ndža­ment u Baru, kome je, po sopstvenom priznanju, “iz­vorna i os­novna ambicija peda­goški i profesor­ski rad sa studen­ti­ma na fakultetu”. Učinio je to 2011, jednim obimnim koautorskim tekstom u beogradskom “Svedoku”, tekstom kojim je Srbima stavio na znanje da su oni, “po pro­fesiji ratni zločinci”, na kraju Velikog rata, 1918. godine, “okupi­ra­li Crnu Goru na prijevaran način… Crnoj Go­ri donijeli rat umje­sto mira, žanda­r­merij­ske stanice, glad, bolesti, siro­maštvo, re­pa­racije, rek­vi­zi­ci­je, ve­za­nje u ve­ri­ge, progone, hapšenja, palje­nje 5.000 do­mova, vje­šala, dže­la­te, opsadno stanje, kaznene ekspe­di­ci­je, plaćene ubice, le­gi­o­nare, ološ, kriminalce, biv­še austrou­gar­ske vah­maj­store, naj­ni­ži društveni šljam”, da je “ujedinje­nje i oslobođenje donije­lo crnogor­ci­ma ropstvo i gubitak drža­ve, nacije, crkve, istorije, jezika, kul­ture, tra­di­cije, ekonomsku bijedu, pod­je­le, mržnju, bratrou­bi­lački rat, međusobno satira­nje, po­ni­ženje i beščašće”, da “imaju aneksionistički duh”, da su “asimi­lato­ri”, da su “ekonomski uništili i uništ­a­vali Cr­nu Goru logo­rima, terorom u nauci, obrazovanju i vas­pitanju… rušili crnogorske kultove ozvaničenom politikom et­no­cida, ge­no­cida i kulturocida”, kad kažu da “srpska vojska dolazi u Crnu Goru kao okupa­tor 1918. pod parolom brata i osloboditelja”, isti ti će ustvrditi da je Crna Gora od sredine januara 1916. do prvih dana no­vembra 1918. godi­ne živela slobodarski, u izobilju, u bla­go­sta­nju, pod hab­zbur­škom krunom. Sa njihovog gledišta, iako za dotadašnje poraze crnogor­ske vojske okrivljuju Srbiju, bilo je dobro i jedinospa­sa­vaju­će što je takvo i to­liko izobilno slobodarsko blagostanje došlo na smenu srbskome zlu.

Kada takvim “znanjima” barataju lica iz “visoke” nauke i najviših državnih i političkih “struktura”, razložnim se mo­ra smatrati što jedan podgorički gradski sekretarijat, makar se bavio sportom i kulturom, o postavljanju spomeničkih obe­ležja odlučuje kako mu nalažu “viši” i, valjda – pametniji.

Kad je upitanju vojvoda Mirko, na njega i njegovo junaštvo uopšte ne treba trošiti reči, dovoljno je reći da, kad ga viđo­še, iskočiše đeca iz kolijevki, iz vešto pripremljene zasede, potrgoše svoje kolijevke i pravo na njega, njih nekoliko a on sam – samo blagodareći svome već dokazanom junaštvu, uspeo je da ih nadmudri, da i sabije u kolijevke i tamo pokolje -, te se, stoga, ne treba baviti ni crnogor­skim junacima ko­ji su ga “priznavali za najvećeg junaka”.

Razlog je dosta prozaičan.

Onaj prvi, kao pojedinac, svoje zločine nad srbskom nejači u Kučima “opevao” je, samohvalno, srbskim desetercom, u po­ruci svome zlikovačkom bratu Danilu, ali su zato mnogi od onih “cr­nogorskih junaka”, koji su ga “priznavali za naj­ve­ćeg junaka”, svoje junašto sticali, i stekli, na istom po­slu i u isto vreme kad i njihov njeguški uzor.

Reč je, zapravo, o onima koji zločine nekadašnjih vlasnika Srb­ske Crne Gore svojataju kao “vrhovne crnogorske princi­pe”, u uve­renju da su “te vrijednosti donijele Crnoj Gori suve­re­nitet i međunarodno priznanje”.

O onima koji svojim “znanjem” pokušavaju da prošlost srb­skog naro­da iz Crne Gore i Brda prilagode količini sopstvene mržnje pre­ma svojim precima i da tako domišljenom prošlo­šću uka­žu ne samo na beznačajnost onoga što su napisali,već i ni­štavost sebe samih.

O onima koji, kao mi­ši iz trica, drežde u zasedi i čekaju na trenutak kada bi mogli izaći na “svetl­ost” sopstvenog mraka i iz­dati nalog svojim intelektualnim i moral­nim srodnicima da stvarne vrednosti zbrišu i umesto njih po­stave nekakva poslu­šnička “otkrića”.

Na nekom od takvih “otkrića”, Sekretarijat za kulturu i sport Mirkove i Titove Podgorice – viđi ti zločinačke parale­le: Mirku spomenik na dogled Kučima koje je 1856. izložio geno­cidu, a Titu “kumstvena” Podgodica koju su, već pri kraju Dru­go­ga svetskog rata, američka i engleska avijacija, na njegovu “pre­poruku”, četiri puta “saveznički” bombardovale – za­snovao je odluku da se podigne spomenik vojvodi Mirku Petro­viću Njeg­ošu, navodno najvećem crnogorskom junaku, najlakše prepozna­t­ljivom po učinku u Crnogorskoj pohari Kuča.

Neko bi mogao pitati zbog čega je baš tom sportskom i kul­turnom “organu” palo u deo da brine o vojvodi Mirku i njego­vim zlo­činačkim zaslugama.

Jednostavno, trebalo je javnosti ponuditi mržnju kao “kul­tur­no” obeležje onih u čijem se interesu navodno deluje i to “kul­tur­no dostignuće” predstaviti primenom onoga dobro poznatog takmičar­skog (sportskog) pravila “brže, dalje, više”, što u prevodu na srbski jezik znači: ko će dalje, više i brže da pljune.

Pa će se u toj inicijativi istaći da “spomenik koji vra­ća­mo okuplja nas oko vrhovnih crnogorskih principa – slobo­de i ne­zavisnosti. Te vrijednosti donijele su Crnoj Gori suve­re­nitet i međunarodno poštovanje”, te da “nastojanje pojedinaca da vraća­nje spomenika junacima za odbranu Podgorice i Zete… zluopotri­jebe za raspirivanje starih plemenskih, ideoloških i ličnih osve­ta i netrpeljivosti, shvatamo kao refleks upra­vo one svije­sti zbog kojih se Crna Gora spoticala na svom svi­jetlom putu”.

U ovih nekoliko redaka našlo se toliko istina da to i “sajt glavnoga grada” jedva podnosi:

– Ne zna se da li je to spomenik junacima za odbranu ili os­lo­bođenje, pošto se spomenička inicijativa odnosi na “oslobo­đe­nje” a sajt­nici se hvale “odbranom”;

– Pošteno je što se priznaje da u Podgorici (a bogme i u “ostaloj” Crnoj Gori) postoje “stare plemenske, ideološke i lične osvete i netrpeljivosti”, mada se prećutkuje o kakvim se “osvetama i ne­trpeljivostima radi” i ko se to upućuje na “osve­tu i netrpe­ljivost”;

– Pohvalno je što se ne beži od istine da se jedno tako “važ­no oslobodilačko-odbrambeno obeležje” podiže pod nosom i pred očima onih čiji su se preci nalazili na genocidnom udaru “ple­men­skih, ideoloških i ličnih” vladarskih strasti i njihovih sle­pih, bespo­govornih izvršilaca, ali je zaista tuž­no što da­nas ima podosta Kuča, potomaka onih što sve to – i genocidni udar, i vladarske strasti, i susret sa slepim izvrši­ocima, svo­jim životima platiše -, koji se kunu u svoje “crnogor­stvo”;

– Priznaje se da se Crna Gora zbog nenaznačenih “plemen­s­kih, ideoloških i ličnih” strasti “spoticala”, ali se samo­hval­no is­tiče da se sve to dešavalo na njenom “svijetlom putu”;

– Mora biti da taj put nije bio dovoljno “osvijetljen” kada je već došlo do “spoticanja”.

Rezultat takvog “spoticanja” jeste spomenik u Podgorici ne­davno podignut vojvodi Mirku jer su tako hteli oni koji se hrane mržnjom. Postavljen je, ne znam tačno gde, da li na nekom gradskom bulevaru, ili na nekom gradskom trgu, ili na nekoj grads­koj ulici.

Nije to spomenik vojvodi Mirku Petroviću Njegošu, to je Spo­menik cr­nogorskoj sramoti a postavljen je na ne­kom Bule­varu crno­gorske sramote, ili na nekom Trgu crnogor­ske sramo­te, ili na nekoj Ulici crnogorske sramote.

Ljudima koje krasi čojstvo lako će biti da prepoznaju i da, po zasluzi, imenuju “vlasnike” postavljenog spome­ničkog obe­le­ž­-­ja: ništa-roba!

Izvesno je da bi današnji nacionalni Crnogorci, potomci onih Crno­go­ra­ca koji su bili srećni što vide zeleni plamen izgorele srbske dece u Kučima, voleli da nema živih Srba koji znaju šta se tada desilo.

I dok se današnji nacionalni Crnogorci uporno trude da crnogorsku starinu “otkriju” u nekom nepostojećem davnopro­šlom vremenu, vreme koje oni troše dokazujući da u nekoj navo­d­noj starini nikakvih Srba na prostoru današnje Crne Gore nije bilo, te tako ni Crnogorske pohare Kuča -, valjalo bi iskori­sti­ti da se spomenik vojvodi Mirku, uistinu spomenik crnogorskoj sramoti, ukloni sa javne površine u Podgorici i smesti u neki budući, još nezasnovani Muzej crnogorskih zabluda.