U Beogradu predstava o genocidu* u Srebrenici: Pozorište u službi političke satanizacije?

U Beogradu, u produkciji Hartefakt fonda, tokom maja i juna premijerno je bila i biće izvedena predstava „Njih više nema“ u režiji Andreja Nosova, sa Mirjanom Karanović, Svetozarom Cvetkovićem i Albanom Ukajem. Komad tematizuje genocid* u Srebrenici i zamišljen je kao suočavanje sa prošlošću i zločinima počinjenim tokom rata u Bosni.

Međutim, po ko zna koji put otvara se jedno mnogo dublje i osjetljivije pitanje: zašto je upravo Beograd, za razliku od drugih gradova u regionu, jedino mjesto u kojem je moguće postaviti ovakav tip predstave? I to ne zbog slobode — već zato što se u srpskoj javnosti stvara prostor u kojem je jedini mogući “mir” onaj koji podrazumijeva stalno ponižavanje, simbolično klanjanje i jednostrano prihvatanje kolektivne krivice?

Niko ne osporava da je i srpska strana u ratu počinila zločine i da o njima treba da se govori, ali jednostrano tretiranje Srba kao vječitih agresora, bez konteksta i osvrta na zločine drugih strana u sukobu, opasno je približavanje kulturi rasizma i političke manipulacije.

Zašto se ovakve predstave ne postavljaju u Sarajevu ili Zagrebu, gdje bi se govorilo o zločinima nad Srbima? Zašto je samo u Beogradu dopustivo ovako otvoreno i javno samoponižavanje, koje dobija aplauz upravo od onih koji nikada ne bi dopustili slično u svom dvorištu?

Ako se iznova i iznova ponavlja narativ u kojem su Srbi “nacisti Balkana”, a svi drugi nevine žrtve, to nije pozorište koje osvjetljava istinu — već dokazana alatka u službi politike i ideološke satanizacije. A možda je najveće pitanje od svih: koliko daleko smo spremni da idemo u samoukidanju, da bismo zadovoljili poglede drugih, čak i kada nas oni ne gledaju kao ravnopravne?

Podsjetimo, ovo nije izolovan slučaj. Hartefakt fond, koji stoji iza produkcije predstave „Njih više nema“, dugi niz godina djeluje kao jedan od glavnih promotera narativa koji akcenat isključivo stavlja na srpsku krivicu u ratovima 90-ih. Reditelj Andrej Nosov i glumačka postava poput Mirjane Karanović već su ranije učestvovali u projektima koji se doživljavaju kao otvoreno politički angažovani, često u službi tuđih geopolitičkih očekivanja od Srbije.

Takva praksa u Srbiji, nažalost, nije novina. Naime, još od postpetooktobarskog perioda, pojavljuju se brojni „umjetnički“ projekti koji tretiraju kolektivnu krivicu kao isključivo srpsku – od dokumentarnih filmova, preko pozorišnih komada do festivalskih programa i međunarodno finansiranih kulturnih platformi kojima je zajedničko što ih finansijski ili logistički podržavaju različite nevladine organizacije i zapadni fondovi.

Sve se to događa u isto vrijeme dok drugi narodi u regionu dosledno odbijaju da se suoče sa sopstvenim zločinima — i dok se kulturni prostori u Sarajevu, Prištini ili Zagrebu brižljivo čuvaju od svakog programa koji bi relativizovao „uspostavljene istine“ o ratu.

Čitajte JOŠ:

Svesrpska delegacija obilježila Dan pobjede u Rusiji: Crna Gora nije ostala bez obraza – dočekaćemo i naslednika Bandere