Srpska istorijska čitanka: Život Srba pod turskom vlašću (VIDEO)

autori emisije: Nemanja Dević i Sava Samardžić

Društvo Osmanskog carstva se delilo u dve grupe: askeri i raja. Prvu grupu činili su ljudi u sultanovoj službi: vojnici, državni službenici, kadije. Raja je predstavljala radno stanovništvo, a najviše je bilo zemljoradnika.

U osmanskom carstvu zadržala se i stara kategorija stanovništva – vlasi. Reč je o stočarima – hrišćanima, koji su imali posebne povlastice budući da nisu bili vezani za zemlju. Pored njih u vojnoj službi osmanskog carstva postojali su hrišćanski vojni rodovi martolosi, vojnuci i derbendžije koji su čuvali klance i tvrđave na granici, pratili karavane i gajili konje.

Širenje islama na Balkanu nije bilo ravnomerno. Najšira islamizacija dogodila se među Arbanasima i među pripadnicima jeretičkih sekti hrišćanskih sekti u Bosni.

Društveni život srpskog naroda pod turskom vlašću bio je vezan za verske praznike Božić i Vaskrs, porodična slavlja i veselja. Glavni porodični praznik bila je krsna slava koja je isključivo srpski običaj, koji nemaju drugi pravoslavni hrišćani na Balkanu. Sećanje na slavu, kod drugih naroda, najčešće je trag o njihovom srpskom poreklu. Na seoskim okupljanjima sviralo se na fruli i gajdama, a pevalo uz gusle.

Guslari su bili važan prenosilac tradicije – pevale su se junačke, epske pesme, najviše o Kosovu, knezu Lazaru, Milošu Obiliću, Kraljeviću Marku. U zaštitu obespravljenom narodu priticali su u pomoć najhrabriji srpski izdanci, hajduci i uskoci koji su pružali otpor nasilju, nepravdi i razbojništvu turskog upravnog sistema.