Skinut pečat državne tajne sa dokumenata vezanih za oslobađanje Talina
1 min read
Sovjetske trupe su ušle u Talin 22. septembra 1944, foto: "Public domain"
Izveštaji sa fronta, operativne direktive, odluke o nagrađivanju istaknutih boraca Crvene armije, svedočanstva o zverstvima nemačkih okupatora na teritoriji Estonije i novinski članci iz tog perioda otkrivaju detalje Talinske ofanzivne operacije i dočaravaju atmosferu oslobođenja Talina.
Kako ističe rusko ministarstvo odbrane, publikovanje dokumenata o oslobađanju Talina usmjereno je na očuvanje i zaštitu istorijske istine, na suprotstavljanje falsifikovanju istorije i pokušajima preispitivanja rezultata Velikog otadžbinskog i Drugog svjetskog rata.
Junaštvo crvenoarmejaca i pomoć mještana
Arhivski dokumenti, između ostalog, svjedoče o neviđenom junaštvu i požrtvovanosti vojnika i oficira Crvene armije koji su oslobađali estonsku prestonicu, na primjer komandira tenka, starijeg poručnika Lobova iz 27. zasebnog tenkovskog puka, komandanta Drugog tenkovskog bataljona 152. tenkovske brigade majora Vasilija Gorbanja, komandira tenka T-34 Prvog bataljona iste 152. tenkovske brigade poručnika Olega Ščerbakova, navigatora odreda treće avionske eskadrile 51. torpedno-minskog avionskog puka Osme torpedno-minske avionske divizije Baltičke flote Ratnog vazduhoplovstva potporučnika Ivana Račkova. Svi oni su za svoje podvige nagrađeni zvanjem Heroja Sovjetskog Saveza.
Pored toga, u materijalima se vidi kako su žitelji Estonije rizikujući život pomagali sovjetskim trupama da oslobode estonsku zemlju od Hitlerovih okupatora.
„Stanovništvo oslobođenih naselja srdačno dočekuje jedinice Crvene armije, borce i oficire, nudeći im med, mleko i voće. Ratnike Crvene armije oni doživljavaju kao svoje oslobodioce. U naseljima žitelji radosno mašu rukama jedinicama koje prolaze“, piše u jednom političkom izvještaju poslatom iz oslobođene Estonije u Moskvu. Ima slučajeva kada mještani rizikujući život pomažu našim borcima u teškim trenucima“, istaknuto je u tom dokumentu.
Na primjer, na području sela Pilke jedna seljanka estonske nacionalnosti sakrila je u svom podrumu trojicu crvenoarmejaca od velike grupe hitlerovaca. „Njemci su ušli u kuću i pitali domaćina gdje su Rusi. Ovaj je rekao da nema nikoga. Njemci nisu stigli ni da ih potraže kad su se začuli poklici ’ura’ naše pješadije. Njemci su odmah streljali Estonca“, piše u izveštaju.
„Kada su pješadinci ušli u kuću domaćica je povela komandira u podrum i pokazala mu je po koju cijenu je sačuvala naše borce od Njemaca“, piše autor političkog izvJeštaja. U dokumentu se navode reči jednog od trojice spasenih vojnika, crvenoarmejca Mališeva. Opisujući drugim borcima ovaj događaj on je rekao: „Sad sam svojim očima vidio da nas estonski narod čeka kao svoje oslobodioce“.
