Sirija – pogled iza kulisa tragedije jednog naroda

Sirijska kriza koja ovih dana ulazi u svoje finale sa punim je pravom zaokupila pažnju svjetske javnosti. Tragedija jedne zemlje i jednog naroda nesumnjivo izaziva emotivno reagovanje i potrebu da se nešto preduzme kako bi se sukob što prije, ako ne okončao onda barem lokalizovao na mjeru podnošljivog za našu „preosjetljivu“ evropsku senzibilnost. Vlade zapadnih zemalja sukob u Siriji svom javnom mnjenju predstavaju kao užasni unutar-sirijski građanski rat, u kojem je posmatraču lako zauzeti stav podrške „narodu“ koji je ustao na „krvavi režim“ Bašara Al Asada u želji da ostvari slobodu. Istina o sirijskom ratu ne može biti dalje od ovakvog opisa. Najprije od prvih nemira u Siriji, sukob o kojem je riječ je postao duboko internacionalizovan, a od ishoda ovog rata u velikoj mjeri zavisi konstelacija odnosa moći na području Velikog bliskog istoka u godinama, a možda i decenijama koje dolaze. Serviranjem slika tragedije i užasa „unutar-sirisjkog“ rata, mediji prosječnom evro-američkom TV gledaocu upravo žele da zamagle svu širinu i ozbiljnost ovog sukoba, relativizujući ga na „ustanak potlačenog i obespravljenog naroda“ protiv „u krvi ogrezlog režima“ i lične Asadove diktature. Rizikujući da budem okarakrerisan hladnokrvnim i nesenzibilnim, pokušaću ovdje da dam svoj pogled na dubinu sukoba u Siriji, namjerno preskačući slike gasom potrovane djece, izbjegličkih kampova i teškom artiljerijom razrušenih gradova.

Da bi se suština sirijskog rata objasnila sa geostrateške tačke gledišta, za početak se moramo vratiti na lokalni nivo. Vlada Bašara Al Asada i jednopartijski sekularni režim BAAT (socijalističke) partije koja decenijama vlada Sirijom, su bliski, i uz libansku militarističku partiju Hezbolah, jedini saveznici Irana na području Bliskog istoka. Sa druge strane, fundamentalističkim načelima sunitskog islama zadojena, oslonjena na ideologiju Al Kaide, sirijska opozicija za glavne finansijere i saveznike ima arapske monarhije Persijskog zaliva, prije svega Saudijsku Arabiju, Katar i Bahrein. Suština sirijskog rata se da prepoznati upravo kroz ova savezništva. Pokušavajući da svrgnu Asadovu vladu u Siriji, Arapski naftni šejkovi imaju za cilj da, što je moguće više izoluju Iran i onemoguće ga da na području Bliskog istoka projektuje svoju moć i ideje na kojima je uspotavljena „Islamska Republika“. Upravo sa „idejom Islamske Republike“ na području Sirije arapske monarhije žele da se obračunaju, držeći je smrtno opasnom za sistem vladavine koji im je donio toliko bogatstva. A šta to brane od Irana arapske nafne monarhije? Srednjovjekovno državno uređenje apsolutne monarhije, gdje kao npr. u Saudijskoj Arabiji, ne postoji ni ustav ni pisani zakoni! Brane svoje nezasluženo stečeno enormno bogatstvo koje rasipaju i troše na pozlaćene Rols-Rojsove, palate od slonovače, hareme žena itd… dok je narod kojim vladaju na civilizacijskom nivou razvoja 14-og vijeka. Često se ispušta to naglasiti, da je Saudijska Arabija po izvještajima Human Rights Watch-a, zemlja na najnižim stepenom poštovanja ljudskih prava na svijetu, znamo da je ovdje ženama zabranjeno da voze automobile a da ne govorimo o nekim dometima visočijeg nivoa. Za razliku od arapskih morahija, Iran je ustrojen na načelima „islamske demokratije“ koja zapravo funkcioniše, omogućavajući zemlji stabilne unutrašnje odnose, izbore, smjenjivost i odgovornost vlada. Uređenje „Islamske Republike“ počiva na ideji da nacionalno bogatstvo pripada upravo naciji i da se može trošiti samo na potrebe nacije. Zato Iran nema basnosnovno bogatih nafrnih šejkova sa razgranatim porodičnim stablima koji u svojim rukama posjeduju 95% nacionalnog bogatstva kao u arapskom svijetu, već ima vrhunsko obrazovanje i univerzitete, sistem zdravstvene zaštite, velike fondove za potrebe naučnog i tehloškog napretka (Iran je i satelite lansirao sopstvenom tehnologijom), populaciju svjesnu svoje 5000 godina duge državotvorne tradicije, sa čim se njihovi arapski susjedi ne mogu pohvaliti. Uz to Iran je parlamentarna demoktatija u kojem vjerske manjine (jermenski Hrišćani, Zarotustijanci pa čak i Jevreji) imaju zagarantovane predstavnike u nacinalnom Medžlisu. O stanju ljudskih prava u Iranu kao reper daću podatak da samo iz ove zemlje Bliskog istoka nije došlo do masovnog iseljavanja Jevreja poslije formiranja Države Izrael, nego i danas Persijski Jevreji žive u svojoj zemlji sa svojim susjedima Persijancima kao što su živjeli vjekovima. Postojanje ovako ustrojenog Irana je najozbiljnija moguća opasnost za arapske monarhe i njihove porodice, jer takav kakav je, Iran prestavlja ideju vodilju za arapske mase u njihovim sopsvenim malim feudima od država, i oni neće štedjeti bogastvo i milijarde dolara kako bi ga, ako ne uništili onda mu ograničili njegov „štetan“ uticaj. Kad već pominjem potrošnju milijardi na rušenje Irana i njegovih saveznika, pravi je trenutak da pokušam objasniti ulogu i motive Zapada u cijeloj ovoj situaciji. I Zapad i „arapske monarhije“ na istovjetan način gledaju na budućnost islamskog svijeta i najvećeg protivnika svojih projekcija vide upravo u Iranu. Zapadu savršeno odgovara da dominantni nosioci političke moći među islamskim narodima budu pregojeni, sebični, polucivilizovani, hedonisti i razvratnici koji će držati svoj narod uzdama šerijatskog zakona izigravajući smjerne pravovjerne muslimane. Na ovaj način, konpletan stvaralački potencijal velike islamske civilizacije ostaće blokiran i na periferiji svjetskog razvoja i u vjekovima koji dolaze. Iran upravo nudi alternativu tome. Nudi, za islamski pogled na svijet, moderno društvo, ali koje stoji na islamskim stabilnim osnovama, koje se trudi da omogući ljudima uslove za stvaralaštvo i progres svake vrste (ko je čitao persijsku poeziju zna o čemu govorim).

Zapadni čovjek ovo duboko osjeća u sebi i rat u Siriji ne doživljava kao svoj, i iz toga je došlo do potrebe da se sukob prestavi mnjenju upravo na ranije opisani način. Međutim, ako zapadni čovjek rat u Siriji ne doživljava kao svoj, to se ne može nikako reći za zapadne političare, čije se izborne kampanje finasiraju nafraškim parama, čijim bankama likvidnost održavaju zilioni arapskih dolara, u čijim zemljama šejkovi po basnosnovni cijenama kupuju sve od klanica i robnih kuća do fudbalskih klubova. Komercijalni odnosi pomeđu arapskim bogatašima i zapadnim moćnicima su odveć složeni i važni da bi Zapad mogao odreći pomoć svojim arapskim finansijerima. Istina, i sama Amerika veoma nevoljno ulazi u ovu avanturu, držeći se dvije godine po strani. Razlog za ovo oklijevanje leži i činjenici da su i na Kapitol Hilu i u Bijeloj kući, izvanredno svjesni kome treba da pruže podršku iz vazduha – zakletim neprijateljima Amerike! U pritisku na akciju u ovom slučaju, kao i kod Libijske katastrofe prednjače Francuska i Ujedinjeno Kraljevstvo i to iz dva razloga. Prvo, Evropa ne osjeća toliko neposredno prijetnju od Al Kaide i sličnih organizacija, pa je u stanju da lakše proguta „savezništvo“ sa Al Nusra frontom i drugim fundamentalističkim organizacijama kojima treba da daju podršku u njihovoj borbi sa Asadom. Drugo, Evropa je zbog svoje finansijske krize u daleko većoj zavisnosti od arapskih investicija i novca, pa su više nego SAD prinuđeni da za isti daju u razmjenu viskoko-tehnološke vojne kapacitete potrebne za rušenje Sirije, koje naftaške države ne posjeduju. U suštini mi u pitanju imamo najveću korupcionašku aferu u istoriji, i to na globalnom nivou. Zapadni političari će za prljavi naftaški novac, narediti svojim pilotima, vojnicima i mornarima da za tuđ račun ratuju, u savezništvu sa onima koji se zaklinju u smrt Amerike i Zapada, a protiv vitalnih interesa svojih zemalja.

Ako naftaško-zapadna koalicija doživi uspjeh u Siriji, položaj Irana će biti veoma složen, a njegova izolacija konpletna. Uz neprijaelje među Arapima, američku vojsku na svim svojim granicama (Irak, Persijski zaliv, Avganistan…) Iran bi bio doveden u kritičan položaj. A Bliski istok bi se mogao nadati novoj katastrofi u narednim godinama, izuzev ako u međuvremenu Iran ne dođe u posjed nuklearnog nauružanja. Što bi buduću katastrofu moglo ili spriječiti ili učinjeti kataklizmom.