Šest godina od nezapamćene policijske torture: Noć koja je promjenila Crnu Goru

Dana 24. oktobra 2015. godine više desetina hiljada građana mirno je tražilo demokratske izbore da bi u jednom trenutku mirnog protesta, policija, u punoj ratnoj opremi, krenula u brutalnu akciju prebijanja demonstranata, uz upotrebu dotad neviđene količine suzavca i ostalih bojnih otrova. 24. oktobar bio je reakcija naroda na razbijanje protesta Demokratskog fronta, koji su trajali svakodnevno, od 27. septembra 2015. do 17. oktorbra kad je brutalnom policijskom akcijom razbijen, građani prebijeni, hapšeni, srušeno tzv. „šatorsko naselje“.

Osim suzavca i šok bombi, policija je protiv okupljenih građana upotrebila i gumene metke.

Đukanovićevom režimu je to bilo malo, pa su neidentifikovani specijalci u „hamerima“ ulijetali u građane.

Na više lokacija u gradu zabilježeni su masovni primjeri brutalne policijske torture, prvenstveno od pripadnika Specijalne antiterorističke jedinice (SAJ). 

Tako je zvjerski pretučen Mijo Martinović, a pripadnici SAJ-a ponovo su napali urednika portala IN4S Gojka Raičevića, koji je bio meta napada policije i 17. oktobra iste godine, kada je na njega nasrnulo više specijalaca. Među uhapšenima tog dana našli su se brojni aktivisti NVO sektora i univerzitetski profesor Vladimir Božović.

Poslanici Andrija Mandić, Slaven Radunović i Vladislav Bojović uhapšeni su tokom akcije policije, a predsjednik Demokratske narodne partije Milan Knežević završio u Urgentnom centru.

Tokom policijske tiranije pretučen je i veliki broj građana, a uništeno je i nekoliko automobila, posebno je građane uznemirilo takozvano prebijanje u „zlatarskoj“ ulici.

Tokom čitave noći na djelu je bio brutalan lov specijalaca, koji su pokazali neviđenu surovost i brutalno se iživljavala nad građanima. Tako je grupa od dvadesetak pripadnika SAJ-a na smjenu je tukla dvojicu muškaraca koji nijesu pružali otpor u zlatarskoj ulici kod redakcije „Vijesti“.

Pretučeni muškarci nijesu uhapšeni,  što govori u prilog činjenici, da nijesu napravili nikakvo krivično djelo, već su bili žrtve policijskog iživljavanja i oni su se hramajući udaljili kada su specijalci otišli.

Grad je bio pod policijskom opsadom, dim, sirene, a u jednom trenutku na Hram Hristovog Vaskrsenja ispaljeno je više desetina suzavaca.

Tadašnji premijer Crne Gore Milo Đukanović izrazio je žaljenje što policija nije upotrebila još više sile prema demonstrantima ispred parlamenta.

On je rekao da je policija „pribjegla najblažoj upotrebi sile“.

Indikativno je da policija nikad nikad nije uhapsila huligane koji su izazvali nerede ispred Skupštine, zbog čega je opozicija izrazila ozbiljnu sumnju da su ubačeni od strane policije.

Koje su jedinice učestvovale u teroru nad građanima 24. oktobra 2015, spisak 55 pripadnika SAJ-a, policajci sa kriminalnim dosijeom koji su učestvovali u akciji, ko je ispaljivao, koliko i kojih hemijskih sredstava, pitanja su na koja i danas nema odgovora.

Gotovo sve jedinice crnogorske policije bile su angažovane u razbijanju demonstracija u subotu 24. oktobra, a osim primjene fizičke sile te večeri na građane su bačene stotine patrona jakog i opasnog po zdravlje suzavca CS. To pokazuju podaci policijskih dokumenata do kojih je došao Monitor. Radi se izvještaju Komisije za utvrđivanje okolnosti upotrebe sredstava prinude koju je formirala Uprava policije samo dan nakon protesta.

Predsjednik tročlane Komisije koju je osnovao direktor Uprave policije Slavko Stojanović bio je Željko Peković, glavni policijski inspektor, a članovi su inspektori Mijodrag Starovlah i Marko Radusinović. Iako je Komisija konstatovala da je primjena sile te večeri od strane policije bila primjerena i u skladu sa zakonom, podaci iz tih dokumenata upućuju na suprotno.

Sastavni dio izvještaja Komisije čine posebni izvještaji komandira policijskih jedinca koje su učestvovale u razbijanju demonstracija: CB Podgorica, CB Nikšić, CB Bar, CB Bijelo Polje, CB Berane, CB Budva, CB Pljevlja, CB Herceg Novi, kao i Posebna jedinica policije zadužena za suzbijanje terorizma i organizovanog kriminala i Specijalna antiteroristička jedinica (SAJ).

Kao da je rat

Među policajcima koji su učestvovali u akciji Jesen 2015, kako se akcija naziva u policijskim dokumentima, veliki broj njih imaju kriminalne dosijee, te optužbe za zloupotrebu službe.

Iz izvještaja Komisije proizilazi da je upotrebu sredstava prinude ispred Skupštine prvi naredio načelnik CB Podgorica Jovica Rečević. O tome je, navodi se, „neposredno preko telefona obavijestio direktora policije” Stojanovića. Rečević je ljetos postavljen na to mjesto, iako je jedno vrijeme bio „pušten niz vodu“ zbog propusta u slučajevima paljenja vozila Vijesti i incidenta u Urgentnom centru KC CG, kada su članovi zagoričkog klana nekoliko sati maltretirali medicinsko osoblje.

„Nakon 22 časa, nakon održanih govora predstavnika DF-a, došlo je do bacanja većeg broja kamenica, drvenih motki, baklji i drugih pirotehničkih sredstava na službenike policije”, opravdava Rečević upotrebu sile u izvještaju Komisiji. On tvrdi da je preko megafona izdao više upozorenja organizatoru skupa i građanima, a da je sila uslijedila nakon što napadi nijesu prestali.

„Veliki broj okupljenih građana, hvata i ruši zašitnu ogradu, koja se nalazila ispred policijskog kordona, istu vuku, guraju i bacaju, krećući se ka policijskim službenicima”, navodi Rečević. Snimci incidenta nakon kog je krenula policijska tortura pokazuju da na ogradu nijesu nasrnuli građani, već huligani sa fantomkama. Takođe, na snimcima se vidi, da nakon što su porušili ogradu, huligani bježe. DF tvrdi da je huligane angažovao DPS.

Rečević navodi da je on konačno izdao naređenje za upotrebu prinude kako bi spriječio veću grupu lica da uđu u Skupštinu. O pokušaju nasilnog ulaska u Skupštinu ne postoje video zapisi niti svjedočenja.

Kako to da policija još nije uhapsila nijednog od izgrednika od kojih joj je prijetila takva strašna opasnost, Rečević u izvještaju nije pojašnjavao.