Sava Šumanović: Slikar koji je slavio život, a doživio surovu smrt
Na današnji dan, 30. avgusta 1942. godine, u Sremskoj Mitrovici, u Drugom svjetskom ratu, ustaše su strijeljale Savu Šumanovića, jednog od najznačajnijih srpskih slikara između dva svjetska rata.
Njegova djela, poput „Doručak na travi“ i „Pijana lađa“, smatraju se vrhunskim dostignućima modernog srpskog slikarstva.
Život i rad
Sava Šumanović rođen je 22. januara 1896. godine u Vinkovcima, tada u okviru Austrougarske. Nakon što se porodica preselila u Šid, Šumanović je završio gimnaziju u Zemunu, gdje je počeo da se interesuje za slikarstvo.
Nakon studija u Zagrebu, nastavio je obrazovanje u Parizu, gdje je bio učenik Andrea Lota, jednog od najpoznatijih francuskih slikara tog perioda. U Parizu je upoznao i Amedea Modiljanija, Maksa Žakoba i druge značajne umjetnike.
Šumanović je razvio svoj jedinstveni stil, koji je obuhvatao elemente kubizma, fovizma i ekspresionizma. Njegova djela često su prikazivala život na selu, ljudske figure i pejzaže, sa naglaskom na boju i svjetlost. Među njegovim najpoznatijim djelima su „Doručak na travi“ i „Pijana lađa“, koja su danas izložena u brojnim muzejima i galerijama.
Nakon okupacije Jugoslavije 1941. godine, Šumanović je ostao u Šidu, koji je pripadao Nezavisnoj Državi Hrvatskoj. U avgustu 1942. godine, zajedno sa oko 150 Srba iz Šida, uhapšen je od strane ustaške policije i odveden u koncentracioni logor u Hrvatskoj Mitrovici (današnja Sremska Mitrovica).
Tamo je, 30. avgusta 1942. godine, strijeljan i bačeno mu je tijelo u masovnu grobnicu na pravoslavnom groblju. Njegovo tijelo nikada nije pronađeno, a njegova smrt predstavlja jedan od brojnih zločina koje su ustaše počinile tokom Drugog svjetskog rata.
Sava Šumanović ostavio je bogat umjetnički opus koji obuhvata oko 800 slika i 400 crteža i skica. Njegova djela izložena su u brojnim muzejima i galerijama širom Srbije, uključujući Beograd, Novi Sad, Kragujevac, Zrenjanin i Šid. U Šidu se nalazi i Galerija Sava Šumanović, koja čuva i izlaže njegova djela, kao i dokumentaciju o njegovom životu i radu.
Sava Šumanović ostao je upamćen kao slikar koji je slavio život i ljepotu, ali i kao žrtva režima koji je uništavao sve što je bilo drugačije. Njegova smrt predstavlja tragičan kraj života velikog umjetnika, ali i podsjećanje na stradanje Srba tokom Drugog svjetskog rata.
Danas, 30. avgusta, sjećanje na Savu Šumanovića i sve žrtve tog perioda ostaje živo, kao opomena na važnost očuvanja istine i pravde.
