Samara  –  grad sa ruskom dušom

Piše: Ostoja Vojinović

Nekada zatvoren grad zbog svog vojnog značaja kao centra sovjetskog svemirskog programa, pre više od sto godina poznati ruski književnik Boris Pasternak opisao je Samaru kao najlepši i najbolji deo Moskve koji je “isečen“ ‘i nekako premešten na obale Volge.

Samara, šesti najveći ruski grad kao i sedište istoimene oblasti. Još jedan grad koji se nalazi na obalama velike i moćne Volge, tačnije na njenom spoju sa rekom Samarom i koji je nastanjen sa više od milion stanovnika.

Toponimi koji liče na savremeni naziv Samara pojavili su se na kartama još u srednjem veku, ali su bili vezani za reku koja se uliva u Volgu u njenom srednjem toku. Knez Zasekinje 1586. godine podigao je ovde istoimenu tvrđavu sa ciljem odbrane južnih granica Rusije, kada i počinje istorija ovog grada. Samara dugo nije igrala neku veću ulogu u životu zemlje, da bi sredinom 19. veka dobila status gubernijskog centra, kada grad počinje doživljavati ekspanziju, prvenstveno zahvaljujući prodaji pšenice postajući značajna veza između Rusije i Istoka, sa velikom lukom u koju su pristajali mnogobrojni trgovački brodovi.

Menjanje imena gradova kao jedna od odlika vladavine sovjeta nije zaobišla ni Samaru, pa je grad od  1935. godine nosio ime Kujbišev po boljševičkom lideru Valerianu Kujbiševu, da bi mu 1991. godine bilo vraćeno staro ime Samara koje nosi i danas.

Tokom Velikog otadžbinskog rata gradu je bila namenjena važna uloga i Samara je bila “rezervni glavni grad“ u slučaju da Moskva padne u ruke Hitleru, dakle grad u koji se trebao povući Staljin nakon nemačkog dolaska pred Moskvu i u slučaju njenoh eventualnog pada. Vladine organizacije, Komunistička partija i strane misije bile su evakuisane u Samaru, da bi se kada su Nemci krenuli da se povlače sve bilo vraćeno u Moskvu.Tada je u Samari izgrađen i Staljinov bunker koji se nalazi na gotovo 40 metara pod zemljom i koji je bio potpuno funkcionalan, ali nikada nije bilo potrebe za njegovom upotrebom, dok je početkom 90-ih otvoren za posetioce i  pretvoren u muzej.

Po završetku rata idustrija u Samari doživela je procvat, grad je postao centar avijacijske i kosmičke industrije.Upravo u Samari je napravljena raketa Vostok na kojoj je Jurij Gagarin leteo u kosmos, a grad je bio zatvren za strance koji su u njega mogli ući samo sa posebnim dozvolama izdavanim u Moskvi. Već od početka sedmadesetih godina grad ima preko milion stanovnika, a posle raspada Sovjetskog Saveza 1991.godine Samari je vraćen istorijski naziv.

Kako i dolikuje tako velikom i razvijenom gradu, povezanost sa ostalim središtima je dobra dok je izbor javnog prevoza raznovrstan,a železnicom, autoputem i vazdušnim putem Samara je dobro povezana sa ostatkom Rusije.

Aerodrom Kurumoč nalazi se 35 kilometara severno od grada, a koristi ga i drugi najveći grad u toj regiji, Toljati.

Metro u Rusiji pored Moskve i Sankt Peterburga ima još samo sedam gradova. Stanice u njima su većinom remek –dela slikarstva i arhitekture.Samarski metro je relativno mlad, otvoren je 1987.godine. Metro u Samari dužine je 12, 7 kilometara i sastoji se od deset stanica., ali je veoma lep.Jedna od najzanimljivijih stanica je “Gagarinska“, dobila je naziv po kosmonautu Juriju Gagagrinu i dizajnirana je u “svemirskom“ stilu.Tamnoplavi mozaici na zidovima simbolizuju zvezdano nebo, a stubovi su u obliku zvezda.

Nova železnička stanica sagrađena pre 17 godina, a njena zgrada sa visinom od 101 metar najveća je na Starom ontinentu.

Samaru karakterišu lepi pejzaži, laganiji tempo života, pravo rusko gostoprimstvo, prijatni parkovi, očuvane stare trgovačke kuće od drveta i vile od kamena.Obilzak i šetnju po Samari najbolje je započeti sa Trga Kujbiševa koji je najveći trg u Evropi na kojem se nalazi monumentalno zdanje Teatra, opere i baleta.

Sav život u ovom gradu već stotinama godina tesno je povezan sa rekama Samarom a posebno Volgom, jednom od najlepših reka u Rusiji koja je u svojim tokom kroz Samaru mnogo široka i živopisna, da je meštani zovu moreskoro. Od svih gradova na obalama Volge, Samara je grad sa najdužim rečnim kejom – tri kilometra.Trg slave je prostran i jako lep trg sa koga se pruža pogled na Volgu i na kej. Kompozicjom trga dominira monumentalni spomenik visok 40 metara sa pijadestalom koji je visok 13 metara i na kojem je prikazan radnik koji ispruženim rukama podiže stilizovana avionska krila.Od početka 40-ih godina Samara je centar ruske industrije aviona i zato je lik radnika avionske industrije izabrana kao oličenje slave ovog grada.

Lenjingradska ulica predstavlja turističku aleju u istorijskom centru Samare.Ova ulica koja se pojavila u 19.veku od tada je nekoliko puta menjala nazive i u njoj se nalaze vile iz 19. i 20.veka, kao i savremena zdanja..

U samom centru Samare je  muzej posvećen kosmosu“Samarakosmička“ ispred koga je prava, fascinantna raketa “Sojuz“ visine 51 metar i težine oko 100 tona, dok se u muzeju i dalje vrti Gagarin u bezvazdušnom prostoru, a može se i videti šta je on jeo i pio i šta je sa sobom nosio u svemir. Upravo zbog Gagagrina, kao i činjenice da u Samari i dalje postoji raketno – kosmički centar “Progres“ ovaj grad zovu gradom raketa.

Na keju se nalazi Žuguljevska pivara, jedna od najstarijih pivara u Rusiji osnovana 1881.godine od strane Alfred fon Vakana koji je bio poreklom iz Austrije..U pivari se organizuju ekskurzije tokom kojih se može pratiti proces proizvodnje piva.Tokom svog postojanja, fabrika je nekoliko puta menjala namenu.Kada je 1914.godine u Rusiji uveden takozvani “suvi zakon“ ( zabrana konzumiranja alkohola), na teritoriji fabrike su se nalazili skladište i bolnica, a sama fabrika je proizvodila ručne bombe, krevete i dvopeke.

Samara je poznata i po velikom brou spomenika i skulptura koji su posvećeni kako realnim ljudima i događajima, tako i likovima iz filmova i knjiga.

U gradu se nalaze mnogi muzeji, među kojima su pored Kosmosa najpoznatiji Literalni muzej, Muzej moderne umetnosti, a takođe postoji i Muzej fudbala. Najpoznatija obrazovna ustanova je Državni Aero Univerzitet koji je nastavio tradiciju stvaranja svemirskog programa.

Samaru takođe krasi i Kosmos arena, velelepni stadion kapaciteta preko 45 hiljada mesta čiji dizajn je inspirisan tematikom svemira i tradicijom koju u toj oblasti ima Samara i cela gradska oblast.