Rezolucija Evropskog parlamenta – mrtvo slovo na papiru ili novi pritisak na Srbiju?

Piše: Marinko Učur

„Kineski put svile ne smije da postane put srama“ poručili su prošlog četvrtka poslanici Evropskog parlamenta, usvajajući Rezoluciju o Srbiji, izazivajući pritom gnjev zvaničnog Beograda koji je, kao kandidat za članstvo u Evropskoj uniji, optužen za navodno kršenje ljudskih prava vijetnamskih radnika zaposlenih na izgradnji kineske fabrike LingLong koja se gradi u Srbiji.

Poslovično oprezni, ali uvijek na pravovremenu reakciju spremni, Ivica Dačić, predsjednik srpskog parlmenta, ovaj dokument evropskih parlamentaraca je označio kao „još jedan primer licemerja i dvostrukih standarda”,navodeći apsurdnu situaciju u kojoj “u danima kada je Srbija otvorili klaster 4 u procesu pridruživanja EU, čime je odato priznanje Srbiji za napredak u reformama, Evropski parlament usvaja potpuno suprotnu rezoluciju, koja se zasniva na lažnim tvrdnjama pojedinih opozicionih stranaka i nevladinih organizacija. A u isto vrijeme smo svjedoci brutalnih akcija policije u mnogim zemljama članicama EU“, naglašava Dačić.

Inače, tokom predstavljanja nacrta Rezolucije u Strazburu, uslijedila je velika rasprava koja je, i pored značajne većine glasova kojom je usvojena, pokazala nekonzistentnost i ranjivost zajedničke evropske politike. Stanje u Srbiji su osudili Hrvat Tonino Picula, Slovenac Kremen Grošelj, Nijemica Viola fon Kramon, dok je protiv osude ustao francuski poslanik Tjeri Marijani. Francuz je odao priznanje Srbiji što „nije popustila pod pritiscima EU i bombardovanja NATO, da prizna nelegalno proglašenu nezavisnost dijela svoje teritorije” i otužio Džordža Soroša za miješanje u unutrašnja pitanja drugih država.

„Ova Rezolucija će biti mrtvo slovo, jer nema nezavisne istrage”, poručio je Marijani.

U Rezoluciji je Srbiji poručeno da „EU neće ignorisati uticaj Kine, ali ni kršenje ljudskih prava“. Strazbur je, ovim potezom pokazao koliko će Beograd biti pred velikim iskušenjima na svom „evropskom putu“. Naime, očigledno je da je Srbija postala kolateralna šteta u pokušaju EU da zaustavi kinesku ekspanziju u zemljama članicama ali i kandidatima za članstvo u Uniji.

Evropski poslanici u Rezoluciji izražavaju i zabrinutost zbog sve većeg uticaja Kine u Srbiji i širom Zapadnog Balkana, a Srbiju pozivaju “da ojača svoje zakonske standarde za kineske poslovne aktivnosti”, kako bi zakoni o radu i zaštiti životne sredine u Srbiji trebali da se odnose i na kineske kompanije.

Nešto ranije, srpske vlasti su reagovale na navode da vijetnamski radnici zaposleni na izgradnji velike kineske fabrike LingLong žive u nehumanim uslovima, šaljući inspekcijske timove da provere stvarno stanje. Pritom je naloženo izmiještanje vijetnamskih radnika na drugu lokaciju, uz kvalitetnije smještajne i higijenske uslove.

Jasno je da svi koji posluju u Srbiji moraju da poštuju važeće srpske zakone, ali oni koji prate ovu problematiku, ukazuju na druge motive kritičara iz Strazbura i Brisela. Naime, dijeleći lekcije Srbiji, evroparlamentarci se, ustvari, obraćaju Kini i njenoj povećanoj investicionoj kampanji u gotovo svim zemljama Zapadnog Balkana. To je prepoznala i srpska premijerka, Ana Brnabić, koja „ne isključuje mogućnost da su napadi na fabriku Linglong organizovani protiv kineskih investicija“, a fakturu je dobila Srbija i to u dijelu za koji na prvi pogled nije nadležna. Naime, država je izdala legalne radne i boravišne dozvole za 500 Vijetnamaca čiji je poslodavac kineski investitor i time ga obavezala, kao i sve strance, na poštovanje srpskih zakona, uključujući i Zakon o radu.

Ali, očigledno to nije bilo dovoljno predlagačima Rezolucije, među kojima se naročito ističe slovenački evroposlanik Klemen Grošelj, koji se pita “da li to znači da kineske investicije imaju poseban pravni status u Srbiji“ . Viola Fon Kramon, evropski izvjestilaca za samoproglašenu srpsku pokrajinu Kosovo*, koju Beograd smatra otvorenim lobistom kosovske nezavisnosti je otišla i korak dalje, optužujući Srbiju da je „zarobljena država sa slabim reformskim rezultatima”.

Na činjenicu da je za Rezoluciju je glasalo 586 poslanika, protiv je 53, a 44 uzdržanih, reagovao je i ministar policije u srpskoj vladi, Aleksandar Vulin, čiji je resor takođe prozvan u Rezoluciji, zbog navodne prekomjerne upotrebe sile prema demonstrantima i članovima ekoloških pokreta, koji su nedavno učestvovali u blokadama puteva. Tim povodom je izjavio “da poslanici Evropskog parlamenta (EP) hoće da liječe svoje frustracije na Srbiji, jer se u svojim zemljama ne pitaju ništa”.