Promocija romana Branka Janjuševića “Vas je mnogo, a mene je više” održana u KIC-u “Budo Tomović”

Druga promocija romana Branka Janjuševića “Vas je mnogo, a mene je više”, nakon Nikšića, održana je sinoć u Podgorici, u multimedijalnoj sali KIC-a “Budo Tomović”. Roman su objavili “Štampar Makarije” iz Beograda i “Obodsko slovo” iz Podgorice. O romanu su govorili prof. dr Dragan Koprivica, koji je istovremeno bio i moderator večeri, i Stefan Nikčević, književni kritičar.

Tokom specifičnog nastajanja romana u više faza Nikčević je, inače, davao logističku podršku piscu u tehničkoj realizaciji preko otvaranja naloga na fejsbuk-stranici, gdje je Janjušević sukcesivno objavljivao kratke prozne forme, koje su potom uvršćene u cjelovitu građu romana.

Nikčević je upoznao prisutne ljubitelje beletristike sa važnim detaljima iz književne biografije pisca:

„Janjušević je već dugo vremena afirmisan pisac. Možemo se podsjetiti njegovog romana ‘Ovako’, koji je u vremenu svog pojavljivanja 1984. godine značajno obilježio poetičke prostore tadašnje jugoslovenske književnosti. O tom romanu su u superlativu govorili i najeminentniji književni kritičari toga vremena. Bilo je tu raznih kritika: od toga da je riječ o najnarcisoidnijim stranicama tadašnje jugoslovenske i srpske književnosti, pa sve do toga da je u pitanju naša varijanta ‘Stepskog vuka’ Hermana Hesea.

Poređenja sa takvim klasicima svjetske književnosti najbolje govore o kvalitetu i vrijednostima Brankovog djela. Takođe, Brankov roman je ušao u ediciju ‘20 romana 20. vijeka’, koja je obuhvatila srpske pisce koji su se rodili u Crnoj Gori. Neka imena kao što su Borislav Pekić, Mihailo Lalić, Miodrag Bulatović, Miodrag Ćupić, Budimir Dubak i drugi govore o značaju te edicije, ali i o visokoj poziciji, koju je Branko zauzeo u našoj savremenoj književnosti. U prilog tome ide i knjiga intervjua Vesne Mališić sa najznačajnijim intelektualcima Jugoslavije, a u toj knjizi je objavljen i intervju s Janjuševićem.”

Koprivica je podsjetio da je roman prvjenac Janjuševića, “Ovako”, bio u najužem izboru za NIN-ovu nagradu, a da je drugi roman, “Tiranin”, objavljen 2019. godine. Istovremeno je istakao da oba navedena djela, zajedno sa najnovijim romanom, predstavljaju zaokruženu trilogiju u poetici psihološkog romana toka svijesti, antiromana u duhu postmodernističkog pristupa.

Prema mišljenju Koprivice, osnovni motiv, koji je Janjuševića ponukao da piše ovakav novi roman, je u kreativnom nezadovoljstvu pisca postojećim kanonima klasičnog romana kao žanra. Taj kreativni bunt rezultirao je eksperimentisanjem formom od, na užem planu, namjernog pravljenja štamparskih grešaka i miješanja ćirilice i latinice, do deestetizacije naslova poglavlja, datih kod Janjuševića sračunato kroz prozaične floskule, sa očitim ciljem da se deestetizuju i sami naslovi knjige, pritom čak uz njihova ponavljanja i formulacije uzgrednog tipa. Kritičar je ukazao i na manir Janjuševića da vremenski tok učini irelevantnim, bez sukcesivnog nizanja događaja, upravo u znaku poetike romana toka svijesti, u kojem unutrašnji svijet likova dominantno obilježava pripovjedački postupak.

Koprivica je napravio hronološku paralelu preko primjera da je još u Sovjetskoj Rusiji Leonid Maksimovič Leonov, isticao da je i u tom vremenu bilo potrebno “nešto dodati u mastilo, kojim pišemo”. A, po mišljenju Koprivice, takvo eksperimentalno, alternativno postupanje ogleda se i u novom romanu Janjuševića, što je kritičar prepoznao na fonu poetike drugog žanra, to jest, novog, alternativnog teatra kroz traganja za novim formama. Tako je ispoljena želja autora da, iako na literarni način, izvrši svojevrsni estetski atak na nepisana pravila organizovanja književne građe romana danas.

Po Koprivici, ovakvo kreativno nezadovoljstvo autora moguće je sagledati i preko naziva filma “Buntovnik bez razloga”, pri čemu je Janjušević buntovnik sa razlogom. On je nezadovoljni stvaralac diktaturom žanra na planu forme, zbog čega je i ušao u eksperiment nastojeći da negira ustaljene žanrovske obrasce i postojeća, zacrtana pravila, iako je svjestan rizika koji eksperiment tog tipa sobom nosi.
Kritičar ističe da je na taj način autorovo nepristajanje na žanrovski kliše rezultiralo rastresitom romanesknom formom, uz dva junaka: jedan je sporedni, sam pisac, Janjušević, koji komentariše zbivanja vremena, čiji je građanin, a glavni junak je psihološki obojen lik u vlasti narcizma, opsjednut vlastitim vrijednostima i fikcijama, godinama samoće, otuđen od sociuma, a pritom okrenut pisanju kao jedinom smislu postojanja, uz dubinska poniranja u pragove svijesti, svjesno, podsvjesno i nesvjesno.

Janjušević je na kraju ove promocije svoju ekstravaganciju u književnom promovisanju trećeg romana potvrdio i time što lično nije uzeo riječ, a novu knjigu će promovisati i u drugim gradovima Crne Gore.