Pet činjenica o Velikoj carskoj kruni, najdragocjenijoj insigniji Romanovih

Napravili su je Švajcarac i Francuz koji se nisu podnosili

Prije Velike carske krune ruski carevi su imali drugu glavnu dinastičku insigniju: Šapku Monomaha. Ona je korišćena sve dok Katarina Velika, koja je na vlast došla 1762. godine, nije odlučila da carske insignije modernizuje u skladu sa evropskom modom. Posao je povjerila dvorskom juveliru Švajcarcu Georgu Ekartu i majstoru za dijamante Francuzu Žeremiju Pozjeu. Postavila je samo jedan uslov: kako se ne bi mučila tokom 4-časovne ceremonije, kruna je trebalo da bude teška najviše 2 kilograma.

Ekart i Pozje su bili suparnici u poslu i nisu se podnosili. Za dva i po mjeseca, koliko su imali na raspolaganju da naprave državnu insigniju, Švajcarac je Katarini čak napisao žalbu, navodeći da Francuzeva skica podsjeća na pravoslavni hram. On ju je „u gnevu iscepao” i napravio svoj nacrt. Ali Francuz je u ovom sukobu ipak trijumfovao, zahvaljajući dobrim odnosima sa Katarininim sekretarom. Pozje je carici lično isprobao krunu i osim pogođene sume dobio nagradni bonus, dok Ekart nije dobio čak ni dogovoreni honorar.

Na glavi su je nosili jedna carica i sedam careva

Katarinina kruna je postala trajna insignija. Po naređenju njenog sina i naslednika Pavla I, odlučeno je da se ona više ne rastavlja, već da se samo njen obod podešava prema glavi aktuelnog vladara (što su mogli da urade samo najiskusniji dvorski juveliri). Krunu su nosili samo u posebnim prilikama: povodom praznika, na prijemima i u dane žalosti.

Osam članova dinastije Romanovih nosilo je krunu: Katarina II, Pavle I, Petar III (posmrtno krunisan), Aleksandar I, Nikolaj I, Aleksandar II, Aleksandar III i Nikolaj II. U javnosti kruna je poslednji put nošena 1906. godine na ceremoniji otvaranja prve Državne Dume.

Krunu je na Zapadu pokušao da proda „dželat” Romanovih

Posle ubistva cara i njegove porodice mnoge dragocjenosti su dospjele u boljševičke ruke. Za njih je osnovan Gohran, državni organ sa zadatkom čuvanja sakupljenih dragocjenosti, kao i njihovog „obezličavanja” i „realizacije”: kamenje su vadili iz nakita i pokušavali da ga prodaju u inostranstvu za kredite i lojalnost. Načelnik Zlatnog odjeljenja Gohrana bio je glavni „dželat” carske porodice Jakov Jurovski, čovjek koji je organizovao pogubljenje i spaljivanje tijela Romanovih.

Pod rukovodstvom Jurovskog, između ostalog, odvijao se i pokušaj prodaje krune. Ali buduća prodaja je odjeknula u međunarodnoj štampi i privukla veliku pažnju javnosti. Štampa je pisala da su carski brilijanti umrljani krvlju. Negdje od 1934. godine po ličnom naređenju Staljina obustavljena je prodaja carskih dragocjenosti kako se ne bi kaljao ugled partije. Komunisti nisu gajili nikakvo poštovanje prema carskoj kruni.

Kruna ima neprocjenjivu vrijednost

1920. godine je procijenjeno da kruna vrijedi 52 miliona dolara. U nju je ugrađeno preko pet hiljada dragulja ukupne težine 2.858 karata. Najveći kamen je crveni spinel od skoro 400 karata.

1985. godine kruna je restaurirana (posle pokušaja boljševika da rasprodaju dragocjenosti nije sve kamenje bilo na mjestu), a ukazom iz 1998. godine postala je dio Dijamantskog fonda Kremlja. Tada je kruna proglašena za neprocjenjivu vrijednost, što znači da je toliko važna da se njena vrijednost ne može izraziti novcem.

Kruna ima duplikat

Zvanično se smatra da kruna nikada nije napustila Rusiju. 1991. godine zabranjeno je da napušta čak i teritoriju moskovskog Kremlja. To je moguće učiniti samo po ličnom ukazu predsjednika Rusije i samo u krajnjem slučaju (na primjer, u slučaju napada na Moskvu).

2012. godine majstori fabrike „Kristall” u Smolensku (njih 60 na broju) napravili su vjernu kopiju Velike carske krune. Za razliku od originala, ona ima vrijednost. Osigurana je na 100 miliona dolara. 2015. godine kopija je ponuđena na aukciji za 1 milijardu rubalja (15 miliona dolara po tadašnjem kursu), ali kupac se nije našao.

Izvor: https://rs.rbth.com/istorija-rusije/86672-pet-cinjenica-o-ruskoj-carskoj-kruni