Otvorena izložba „Oslobođenje Minska i Bjelorusije“: Za otadžbinu poginuo svaki treći stanovnik Bjelorusije

Sinoć je u Galeriji Ruskog centra za nauku i kulturu ,,Ruski dom“ u Beogradu u okviru ciklusa manifestacija posvećenih obilježavanju 75. godišnjice Pobjede u Velikom Otadžbinskom ratu, otvorena izložba „Oslobođenje Minska i Bjelorusije“.

Duge tri godine je bjeloruska zemlja patila pod fašističkim jarmom. Zbog svoje geografske pozicije ona se prva našla na udaru trupa nacističke Njemačke. Teritoriju današnje Bjelorusije ratni vihor je zahvatio već prvih dana Velikog otadžbinskog rata.

U Velikom Otadžbinskom ratu Bjelorusija je pretrpjela ogromne ljudske i materijalne gubitke. Tokom ratnih godina poginuo je svaki treći stanovnik Bjelorusije. Razaranje je pretrpjelo preko 200 od 270 gradića i rejonskih centara zemlje i oko 90 posto zdanja u Minsku. Uništeno je više od 9 hiljada sela.

Od prvih dana Velikog otadžbinskog rata teritorija Bjelorusije pretvorena je u poprište žestokih sukoba njemačke vojske i Crvene armije, piše Novinski front.

Prvi udar njemačke vojske tokom njihove ofanzive na Sovjetski Savez bio je na Brestsku tvrđavu čija je odbrana trajala od 22. juna do kraja jula 1941. godine. Žestoke bitke vođene su duž čitave linije fronta, izuzetno napeta situacija bila je na Dnjepru, naročito u rejonu Mogiljova. Do početka septembra 1941. godine čitava Bjelorusija bila je okupirana od strane njemačko-fašističkih osvajača.

Čitav period okupacije karakterisao se zverskim ubistvima civilnog stanovništva zemlje od strane fašista – tokom rata ubijeno je preko 2,2 miliona civila i ratnih zarobljenika, a na prinudni rad u Njemačku je odvedeno oko 380 hiljada ljudi.

Na teritoriji Bjelorusije bilo je preko 260 logora smrti. Najveći od njih nalazili su se u Minsku i njegovoj okolini.

Bjelorusija je u svijetu poznata kao zemlja klasičnog partizanskog rata. Za vrijeme okupacije u zemlji je formirano i ratovalo 1 255 partizanih odreda. Tokom rata se u Bjelorusiji borilo preko 370 hiljada partizana, a više od njih 44 hiljade je poginulo u bitkama.

O razmjerama partizanskog pokreta govori i činjenica formiranja čitavih partizanskih zona koje su 1943. godine ili za 2,5 godine prije kraja rata zauzimale već 60% okupirane teritorije.

Partizanski pokret u Bjelorusiji bio je internacionalni. Zajedno sa Bjelorusima (65,2%) aktivno su sudjelovali Rusi (25%), Ukrajinci (3,8%) i predstavnici drugih naroda, uključujući i evropske – 3 hiljade Poljaka, 400 Slovaka i Čeha, 235 Jugoslovena i dr.

Jedan od najvažnijih vidova borbenih dejstava partizana bile su diverzije na neprijateljske veze. Posebno efikasne bile su operacije na željezničke saobraćajnice (ukupna korisna dužina željezničkih saobraćajnica u Bjelorusiji uoči rata iznosila je 5 743 km) za vrijeme „rata na šinama“.

Udari su se nanosili u tri etape, od kojih je poslednji uspješno sproveden u ljeto 1944. godine uoči bjeloruske ofanzivne operacije „Bagration“. Tokom operacije sovjetske trupe uništile su njemačku grupu armije „Centar“: 17 divizija i 3 brigade bile su potpuno uništene, 50 divizija je izgubilo više od polovine svog brojnog stanja, prenosi Novinski front.

Slom njemačko-fašističkih trupa u Bjelorusiji ušao je u istoriju kao jedna od najvažnijih bitaka Velikog Otadžbinskog rata i Drugog svjetskog rata. Rezultat Bjeloruske operacije bila je oslobođena ne samo čitava Bjelorusija, već i veći dio Litvanije, dio Letonije i istočni rejoni Poljske.

Sovjetske trupe došle su do granica Istočne Pruske što je stvorilo platformu za oslobađanje dijela zemalja Istočne Evrope i uništenja fašističke Njemačke.

Uspjesi Crvene armije podstakli su saveznike na što skorije otvaranje drugog fronta. Nedugo prije konačnog oslobođenja Bjelorusije, 6. juna 1944. godine na francusku obalu kanala La-Manš došlo je do iskrcavanja englesko-američkog desanta (operacija „Overlord“) koji je brojio 150 hiljada ljudi.

Na frontovima Velikog otadžbinskog rata u Crvenoj armiji borilo se preko 1,3 miliona Bjelorusa i onih rodom iz Bjelorusije. Vojnim jedinicama za vrijeme rata komandovalo je 217 generala i admirala – Bjelorusa.

U redovima jedinica Crvene armije koje su oslobađače jugoslovensku teritoriju zajedno sa jedinicama jugoslovenske Narodno-oslobodilačke vojske  bili su i Bjelorusi. Njihovi posmrtni ostaci sahranjeni su na teritoriji Spomen-kompleksa Groblja oslobodilaca Beograda (redov V. Timofejev, poručnik M. Osipovski, natporučnik D. Solomaha), kao i u predgrađu Beograda (kapetan A. Dubrovski) i u Sremskoj Mitrovici (kapetan V. Gušča).

Pobjeda nad fašističkom Njemačkom i njenim saveznicima održana je zajedničkim naporima zemalja antihitlerovske koalicije i boraca antifašističkog pokreta otpora. Ali narodi Sovjetskog Saveza, uključujući i Bjeloruse, i sovjetska armija na svojim plećima izneli su glavni teret rata.

Fotografije, dokumenta, plakati, karte i planovi vojnih operacija  detaljno govore o junačkom otporu sovjetskog naroda protiv okupacionog  režima nacističke Njemačke na teritoriji Bjelorusije, koji je trajao do kraja jula 1944. i obuhvatio ratne operacije grupacija Crvene Armije, partizana, ilegalnu borbu, otpor civila.

Izložbu je priredio Državni muzej istorije ruske književnosti ,,Vladimir Ivanovič Dalj“  u saradnji sa ,,Bjeloruskim državnim muzejem istorije Velikog Otadžbinskog rata“, Državnim centralnim muzejem savremene istorije Rusije, Centralnim muzejem Velikog Otadžbinskog rata.

Izvor: Ambasada Bjelorusije