„Onamo, `namo“ u ujedinjene žrtve sa dželatom

Godine 1867. Nikola I Petrović Njegoš (1841–1921), mladi knjaz Crnogorski, uputio je prekor Marku Miljanovu i drugim crnogorskim vojvodama i glavarima, zamerivši im da u nahijama u kojima stoluju vlast zapravo drže Turci i poturice. Kao odgovor na knjažev prekor, vojvoda Marko Miljanov Popović (1833–1901) šalje „otrovnu“ žaoku gde veli: „A kakav si nam Ti, svijetli srpski knjaže, kad ti, eno, Turci onamo u Peć, onamo u Đakovicu, onamo u Prizren, onamo u Skoplje, onamo u Prilep!?“
Povređen i strašno ljut, Knjaz Nikola se uoči Vidovdana te 1867. godine povlači u samoću, i posle izvesnog vremena vraća sa stihovima rodoljubive himne ONAMO `NAMO ZA BRDA ONA!
Onamo, ‘namo, za brda ona,/ Govore da je razoren dvor/
Mojega cara; onamo, vele,/ Bio je, negda, junački zbor.
Onamo, ‘namo, da viđu Prizren!/ Ta to je moje – doma ću doć’!/
Starina, mila, tamo me zove,/ Tu moram, jednom, oružan poć’. (…)
Onamo, ‘namo, za brda ona,/ Milošev, kažu, prebiva grob!/
Onamo pokoj dobiću duši/ Kad Srbin više ne bude rob!

Piše Dragan R. Mlađenović

Po čitanju pesme, crnogorski glavari i vojvode su suznih očiju ukrstili sablje sa knjazom Nikolom i zakleli se na borbu protiv Turaka radi oslobođenja Stare Srbije, drevne srpske zemlje. (Izvor: https://www.bastabalkana.com/2014/01/kako-je-nastala-pjesma-onamo-namo-knjaz-nikola/)
Knjaz Nikola I je bio član Ujedinjene omladine srpske tokom njenog postojanja (1866–71). Nakon što je organizacija zabranjena u Kneževini Srbiji i Austrougarskoj, knjaz Nikola, Marko Miljanov, Simo Popović, Mašo Vrbica i Vaso Pelagić su na Cetinju 1871. osnovali Družinu za oslobođenje i ujedinjenje srpsko. Ova Družina je na tajnom sastanku na Cetinju te 1871. godine usaglasila i donela statut „Za oslobođenje i ujedinjenje srpsko“.

San i namera vladara Nikole Prvog Petrovića (knjaz od 1860, i kralj od 1910) je od početka bio da se proslavi kao oslobodilac u ujedinitelj vaskolikog Srpstva. No, istorija ima svoje zamisli i tokove i nemoguće je usmeravati.
Nakon Majskog prevrata 1903. i promene dinastije, Obrenovići se gase, a na istorijsku pozornicu stupa Karađorđev unuk kralj Petar Prvi (1844–1921) koji dolazi iz Pariza kao novi vladar Kraljevine Srbije. Kralj Petar je bio i zet knjaza Nikole i otac knjaževih unuka, pa je vladar Crne Gore pokušao da ove rodbinske veze iskoristi za svoje ambicije i postane kralj ujedinjenih srpskih država koje bi se zvale –Kraljevina Srbija i Crna Gora.
Razdoblje od 1878. (posle Berlinskog kongresa na kome je Crnoj Gori priznata puna samostalnost), do Balkanskih ratova 1912–13 je vreme srazmernog primirja. Godine 1910. knjaz Nikola je postao kralj, a dve godine kasnije stupa u savez sa ostalim pravoslavnim monarhijama – Srbijom, Grčkom i Bugarskom, radi zajedničke borbe za oslobođenje od Otomanskog carstva Stare i Južne Srbije i za punu samostalnost.
Godina 1913. u kojoj se odigrao Drugi balkanski rat, koji, kao i Prvi, treba da reši takozvano Istočno pitanje, Crna Gora znatno proširuje svoje granice i na sever i na jug. Severne granice Crne Gore kralj Nikola proširuje na račun Otomanskog carstva pripojivši veći deo stare Hercegovine, a južni, primorski pojas, koji je dotle pod okupacijom držala Austrougarska, kralj Nikola oslobađa, proširuje i izlazi na more.
Skadar
U decembru 1912. godine kralj Nikola sa svojom vojskom opseda staru srpsku prestonicu Skadar. U vreme opsade, na Badnje veče 24. decembra 1912. vladar sokoli svoju vojsku sledećim rečima:
„Ja se ponosim s vama, vitezovi moji, jer sam opojen vjerom da ste kadri biti još veličanstveniji u mogućim iskušenjima takne li se ko vaših prava i ospori li ni sjesti na ognjišta vaših djedova i mojih predšastvenika Nemanjića, Grebljanovića, Brankovića, Balšića i Crnojevića. Sjesti na njihov prijeklad, okupiti se oko njihovih grobova – to je i naša dužnost i naše neosporno pravo. Za to izginuti bilo bi nam slatko“.
Iz ovog dela govora kralja Nikole crnogorskoj vojsci oko Skadra izgovorenog na Badnje veče 24.12.1912, jasno je da je vladar bio ubeđen o plemenitosti svoje loze koju izvodi od Nemanjića, Grebeljanovića, Brankovića, Balšića i Crnojevića. Iako u svojim govorima to nikad nije naglašavao, kralj Nikola je s druge strane smatrao da su Karađorđevići skorojevići, jer potiču od seljaka i svinjarskog trgovca. Zato je kraljeva ambicija da on bude oslobodilac i ujedinitelj srpskih zemalja i vaskolikog Srpstva bar u njegovim očima imala čvrstu podlogu.
Opsada je uspela, vojska kralja Nikole početkom 1913. ulazi i oslobađa Skadar od Turaka, ali je vrlo brzo morala da ga napusti na zahtev Austrougarske i drugih evropskih sila. Skadar su silnici dodelili fantom državi Albaniji koju su tada osnovali. Otimanjem Skadra i osnivanjem Albanije (koju su njeni građani dobili bez prolivene kapi krvi, znoja i suza), Austrougarska i druge sile su namerno smanjivale teritorije pravoslavnih zemalja Crne Gore, Srbije i Grčke. Bilo je to silno razočarenje za sve pravoslavne države Balkana i zakuvavanje predstojećeg Velikog rata.
Veliki rat
A Veliki rat je započeo već sledeće 1914. ponižavajućim ultimatumom Austrougarske vlade Srbiji uručen 23. jula 1914, samo 25 dana nakon Sarajevskog atentata. Poslanik Vladimir baron fon Gizl je 23. jula 1914. u 18 časova uručio ultimativnu notu zastupniku srpskog predsednika vlade Lazaru Pačuu, ministru finansija. Odgovor je tražen, kako je izrično stajalo u dokumentu, u roku od 48 časova. Britanski ministar spoljnih poslova Edvard Grej je ocenio da je to bio „najužasniji dokument koji je jedna država ikada uručila nekoj drugoj državi“.
U Petrogradu je ruski ministar spoljnih poslova Sergej Sazonov, dok mu je ambasador Austro-Ugarske saopštavao sadržaj ultimatuma, stavljao ovakve opaske: „Znam šta hoćete. Hoćete rat sa Srbijom!… Vi u Evropu podmećete požar… Hoćete rat i spaljujete mostove za sobom… Vidi se koliko ste miroljubivi pošto Evropu bacate u oganj.“ Vlada u Beogradu je komentar sažela u jednoj rečenici: „Ne ostaje ništa drugo nego da se gine.“ (dr Andrej Mitrović „Srbija u Prvom svetskom ratu“, Srpska književna zadruga, Beograd, 1984)
I zaista, Srbiji i Srbima nije ostalo ništa drugo nego da ginu.
Najznačajnija bitka između Austrougarske okupatorske i odbrambene vojske Kraljevine Srbije vođena je već u novembru i decembru 1914. na razvučenom frontu od preko 200 km, na prostoru doline reke Kolubare, i po brdovitim obroncima planina Suvobor i Maljen. Okončana je uspešnom protivofanzivom koju su izvele snage Prve armije pod komandom genijalnog stratega generala Živojina Mišića (selo Struganik kod Mionice, 1855 – Beograd, 1921), protiv neuporedivo brojnije i bolje opremljene austrougarske vojske, u trenutku kada je ceo svet očekivao vesti o kapitulaciji Kraljevine Srbije. Bitka je u svojim fazama bila rovovskog tipa. Posle pobede srpske vojske u Kolubarsko–suvoborskoj bici na srpskom frontu do jeseni 1915. zavladalo je zatišje. Po okončanju bitke posrednu pomoć našem neprijatelju donosi i surova epidemija tifusa, koja će se kao požar raširiti početkom 1915.
Koliko je za kralja Nikolu Drugi balkanski rat 1913. bio pun velikih uspeha, toliko je ratna 1916. godina za njena bila sudbinski nesrećna, jer je posle kapitulacije Crne Gore hrabro pobegao sklonivši se u Francusku i samim tim se diskvalifikovao za mogućnost i laskavu titulu oslobodioca srpskih zemalja i viteškog ujedinitelja svekolikog Srpstva.
Prilikom osnivanja nove države, Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, na kraju Velikog rata 01. decembra 1918, titulu oslobodioca i viteškog ujedinitelja je, s pravom poneo unuk kralja Nikole Aleksandar Prvi Karađorđević (1888–1934), sin Nikoline kćeri Zorke i srpskog kralja Petra Prvog. Bio je to potpuni moralni poraz kralja Nikole, jer se on do kraja potajno nadao da će, kao potomak najstarijih i najuglednijih srpskih dinastija, postati „viteški oslobodilac i ujedinitelj“. Regent Aleksandar Prvi je ovu titulu zaslužio, jer je sa Srpskom vojskom u zimu 1915–16, prošao najteže iskušenje – Albansku golgotu, a 1917. sa ostacima svoje neverovatno hrabre vojske izveo slavni proboj Solunskog fronta koji je odlučio pobednika Velikog rata.
Kraljevina SHS i SFRJ
Osnivanje Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (Kraljevine SHS) je posebna priča. Regent Aleksandar i predsednik vlade Nikola Pašić (1845–1926) su osnivanjem ove fantomske federacije načinili upravo onu sudbinsku grešku koju su srpski neprijatelji priželjkivali: ugasili su i u novu federaciju utopili obe srpske nezavisne kraljevine – Srbiju i Crnu Goru – koje su plaćene rekama srpske krvi, i ujedno pružili mogućnost pune rehabilitacije Hrvatskoj i Sloveniji čiji su se narodi u Velikom ratu borili na gubitničkoj strani. Bilo je to prvo ujedinjavanje žrtve sa dželatom.
Razvoj događanja u Evropi i svetu je posle dvadesetak godina doveo do Drugog svetskog rata i još jedne prilike da srpski narod sasvim nestane. Trougao zla (Rim– Berlin–London) je osnovao NDH, klanicu za mlevenje srpskog mesa.
Komuno–ustaše
Prelomni trenutak „socijalističke“ revolucije se dogodio u jesen 1944. kada je ustaška falanga procenila da će hitlerovska koalicija izgubiti rat. Tada je osamdeset tisuća ustaša (80.000!!!) brže–bolje presvuklo svoje uniforme i obuklo komuno–partizanske. Te ustaše su u oktobru 1944, trčeći za sovjetskim tenkovima, činile jezgro Titine partizanske pešadije prilikom okupacije Beograda i Srbije. Po svedočenju Dušana Bilandžića (1924–2015), mladog komunističkog istoričara i učesnika ovih događaja, drug maršal iz Kumrovca je u jednom od svojih prvih govora u „oslobođenom“ Beogradu istakao da se „mi moramo u Srbiji ponašati kao okupatori“.
Komuno–ustaše su posle rata na čelu sa Je Be Titom (1892–1980), patetično voljenim maršalom i doživotnim predsednikom SFR Jugoslavije, dali pun doprinos satiranju Srpstva i Srpske Pravoslavne Crkve, kao i cepanju i čerupanju srpskog etničkog korpusa formiranjem tri nova „naroda“: makedonskog i crnogorskog (1945) i Muslimanskog (1971). Sva tri novokomponovana naroda su istovremeno (bez kapi prolivene krvi, znoja i suza) dobila i svoje „nacionalne“ države. FNR i SFR Jugoslavija je bila drugo ujedinjavanje pobednika u ratu i žrtve u miru, sa gubitnikom u ratu i dželatom u ratu i miru.
Poslednja prilika za satiranje i zatiranje Srpskog roda bio je građanski rat (1991–95) u kome se u potocima krvi raspala bratsko–jedinstvena SFR Jugoslavija. Na kraju rata, tačnije 04. kolovoza/avgusta 1995. istakao se veliki komuno–ustaški srbožder gos-n Sranjo Tuđinec/Tuđman, koji je, s blagoslovom tzv. „međunarodne zajednice“, u tzv. akciji „Oluja“ „oduvao“ iz Srpske Krajine više od 250 tisuća Srba koji su na toj srpskoj zemlji živeli od pamtiveka.
Završni akord je dao tzv. NATO–pakt bombardovanjem Srbije i Crne Gore 78 dana i noći u proleće 1999. godine.
Utehe radi – sam Bog je spasao ostatak Srpskog roda.
Hvala blagom Bogu, Čovekoljupcu i Srboljupcu!