Nikolaj Berđajev o sektaškom pokretu monstanista

U vreme prvih vekova hrišćanstva u Crkvi je postojao sektaški pokret montanista koji su dokazivali da se Crkva sastoji isključivo od savršenih i svetih, odnosno da iz Crkve treba izbaciti grešnike i nesavršane.

Crkva je za montaniste bila zajednica ljudi koji su primili dar Svetoga Duha. Na taj se način veći deo grešnog hrišćanskog čovečanstva nalazio izvan Crkve.

Izvorno crkveno učenje je osudilo montanizam i utvrdilo tumačenje Crkve po kome ona jeste spasonosna Crkva grešnika. Sveti se javljaju kao zaštita i pomoć Crkve, ali se Crkva ne sastoji isklučivo od njih, jer njoj pripada čovečanstvo u svim stupnjevima duhovnog usavršavanja, čovečanstvo koje se spasava od sopstvenog greha.

Crkva na zemlji, onda, jeste vojujuća Crkva koja se bori sa zlom, a ne proslavljena Crkva, jer još nije uzdignuta do slave. Sam Hristos je bio sa stradalnicima i grešnima zbog čega su ga fariseji i optuživali.

A Crkva Hristova je dužna da bude slična Hristu, ona ne može biti samo uz čestite i savršene, ona je pre svega pozvana da bude sa onima koji su duhovno pali. Hrišćanstvo bi, priznajući jedino čista i savršena bića, bilo farisejsko hrišćanstvo. Sažaljenje, popustljivost, milosrđe prema bližnjima u svim njihovim gresima i nesavršenstvima jeste delo hrišćanske ljubavi, jeste traženje hrišćanskog savršenstva.

Zato, oglasiti hrišćanstvo krivim za zemaljski kal koji se prilepio uz Crkvu, na njenom istorijskom putu, nije ništa druto do farisejstvo. A teško da su i sami tužitelji tako čisti i savršeni.