Na današnji dan upokojio se srpski nobelovac Ivo Andrić

Ivo Andrić je rođen 9. oktobra 1892. godine u Dolcu pored Travnika u tadašnjoj Austrougarskoj. Djetinjstvo je proveo u Višegradu gdje je završio osnovnu školu.

1903. godine upisao je sarajevsku Veliku gimnaziju, najstariju bosansko-hercegovačku srednju školu, a slovensku književnost i istoriju studirao je na Filozofskim fakultetima u Zagrebu, Beču, Krakovu i Gracu.

Doktorsku disertaciju „Razvoj duhovnog života u Bosni pod uticajem turske vladavine“ Andrić je odbranio na Univerzitetu u Gracu 1924. godine.

U gimnazijskim danima Andrić je bio vatreni pobornik integralnog jugoslovenstva, pripadao je naprednom nacionalističkom pokretu Mlada Bosna i bio je strastveni borac za oslobođenje južnoslovenskih naroda od austrougarske vlasti.

Po izbijanju rata vratio se u zemlju. Odmah po dolasku u Split, sredinom jula, austrijska policija ga je uhapsila i odvela u šibenski, a potom u mariborski zatvor u kojem će, kao politički zatvorenik, ostati do marta 1915. godine. Za vrijeme boravka u mariborskom zatvoru, Andrić je intenzivno pisao pjesme u prozi.

Po izlasku iz zatvora, Andriću je bio određen kućni pritvor u Ovčarevu i Zjenici u kojem je ostao sve do ljeta 1917. godine.

Andrić je imao veoma uspješnu diplomatsku karijeru: godine 1920. bio je postavljen za činovnika u poslanstvu u Vatikanu, a potom je radio kao diplomata u konzulatima u Bukureštu, Trstu i Gracu.

Tokom 1927. godine radio je u konzulatima u Marselju i Parizu, a naredne godine u poslanstvu u Madridu.

U periodu između Prvog i Drugog svjetskog rata nalazio se na funkciji opunomoćenog ministra i izvanrednog poslanika jugoslovenske vlade u Berlinu (1939). Prisustvovao je potpisivanju pristupanja Kraljevine Jugoslavije u dvoru Belvedere 25. marta 1941.

Po izbijanju Drugog svjetskog rata, zbog neslaganja sa vlastima u Beogradu podnio je ostavku na mjesto ambasadora i vratio se u Beograd.

Za vrijeme Drugog svjetskog rata živio je povučeno u svom stanu u Beogradu (na Zelenom vencu), ne dozvoljavajući bilo kakvo štampanje i objavljivanje svojih dijela. U isto vrijeme napisao je svoja najbolja djela koja će kasnije doživjeti svjetsku slavu.

Novac dobijen od Nobelove nagrade 1961. godine u potpunosti je poklonio za razvoj bibliotekarstva u Bosni i Hercegovini.

Prvu knjigu stihova u prozi – „Ex Ponto“ – Andrić je objavio 1918. godine u Zagrebu, a zbirku „Nemiri“ štampao je u Beogradu 1920. godine.

Andrićevo djelo možemo podijeliti u nekoliko tematsko-žanrovskih cjelina.

U prvoj fazi, koju obilježavaju lirika i pjesme u prozi (Ex Ponto, Nemiri), Andrićev iskaz o svijetu obojen je ličnim egzistencijalno-spiritualnim traganjem.

Druga faza, koja traje do Drugog svjetskoga rata, obilježena je Andrićevim okretanjem pripovjedačkoj prozi i, na jezičkom planu, definitivnim prelaskom na srpsku ekavicu.

Treća faza obiljeležena je obimnijim djelima, romanima ,,Na Drini ćuprija“, ,,Travnička hronika“, ,,Gospođica“ i nedovršenim delom ,,Omerpaša Latas“, kao i najznačajnijim ostvarenjem toga razdoblja, pripovetkom ,,Prokleta avlija“.

Ivo Andrić, veliki srpski pisac, član Srpske akademije nauka i umjetnosti, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1961. godine, upokojio se 13 marta 1975. godine u Beogradu.