Mreža žena DF: Nedopustivo je ukidati stečena prava majkama

Demokratski front je predao inicijativu Ustavnom sudu za ocjenu ustavnosti odredaba Zakona o izvršenju Odluke Ustavnog suda, koji se tiče korisnica prava za naknade po osnovu rađanja troje i više djece, navodi se u saopštenju ove partije.

Predstavnice Mreže žena DF-a, Branka Bošnjak, Mirjana Jančevska I Nataša Jevrić su predale inicijativu Ustavnom sudu Crne Gore za ocjenu ustavnosti odredaba Zakona o izvršenju Odluke Ustavnog suda U-I broj 6/16 od 19.04.2017. godine.

Demokratski front smatra da je „nedopustivo ukidati stečena prava majkama, jer su one ne svojom krivicom dovedene u zabludu da će doživotno primati naknadu, a onda se ova bahata odnarođena vlast odlučila da im protiv ustavno preko svojih sudija- partijskih marioneta ukine njihova stečena prava i nemilosrdno dovede u pitanju njihovu egzistenciju.“

„Sa druge strane, funkcionerima koji su dobili tzv. nacionalne penzije, bez obzira što je taj Zakon proglašen neustavnim i dalje uživaju u tim penzijama. Očigledno da su ovom društvu manje važne majke od gospode Novaka Kilibarde, Dragana Šoća, Bebe Džaković, Sava Parače, Svetozara Marovića, Predraga Drecuna, Žarka Rakčevića, Ranka Đonovića, Srđe Božovića i ostalih privilegovanih funkcionera od kojih jedan broj prima i plate a i ove nacionalne penzije,“ navodi se u saopštenju.

DF ističe „da njima nijeste ugrozili stečena prava a majkama ste to tako olako oduzeli, što je sramno. Nedopustivo je da postoje jedni aršini prema funkcionerima a drugi prema majkama, I ovo je tipičan primjer diskriminacije koje se stidi poštena Crna Gora.“

Sigurna sam da će sud u Strazburu, kad se do njega dođe, donijeti pravednu presudu, a onda će nažalost država, tj. poreski obveznici to da plate, ali se nadam da će neko morati i da odgovara za to, zaključuje Branka Bošnjak iz Mreže žena DF-a.

Sledi integralni tekst Inicijative:

USTAVNOM SUDU CRNE GORE

PREDMET : Inicijativa za ocjenu saglasnosti odredabaZakona o izvršenju Odluke Ustavnog suda U-I broj 6/16 od 19. aprila 2017. godine ( „Službeni list CG“ broj 42/17) koji je stupio na snagu 30. 06. 2017. godine,sa Ustavom Crne Gore.

Na osnovu čl. 150 stav 1 Ustava Crne Gore i čl. 56 Zakona o Ustavnom sudu Crne Gore, obraćamo se sa inicijativom da Ustavni sud Crne Gore pokrene postupak za ocjenjivanje saglasnosti odredaba čl. 2, čl. 4 i čl. 12 Zakona o izvršenju Odluke Ustavnog suda U-I broj 6/16 od 19. aprila 2017. godine ( „Službeni list CG“ broj 42/17) koji je stupio na snagu 30. 06. 2017. godine,sa Ustavom Crne Gore.

Navedenim odredbama zakona propisano je sledeće :

Čl. 2 – Korisnice prava iz člana 1 ovog zakona, koje su koristile pravo iz člana 4 ( čl.54a i 54b) Zakona o dopunama zakona Zakona o socijalnoj i dječijoj zaštiti, odnosno čl.1 i 2 ( čl.54a stav 1 i 54b stav 1 ) Zakona o izmjenama i dopunam Zakona o socijalnoj i dječjoj zaštiti , a kojima je radi korišćenja tog prava njihovom voljom prestao radni odnos na neodređeno vrijeme, imaju pravo na mjesečnu naknadu, u neto iznosu i to:
193,00 eur mjesečno, uvećanom za doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje u iznosu od 34,05 eur, za korisnice koje su tri mjeseca prije prestanka radnog odnosa ostvarivale mjesečnu zaradu u neto iznisu do 200,00 eur;
264,00 eur mjesečno, uvećanom za doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje u iznosu od 46,60 eur, za korisnice koje su tri mjeseca prije prestanka radnog odnosa ostvarivale mjesečnu zaradu u neto iznisu od 200,00 eur do 350,00 eur;
336,00 eur mjesečno, uvećanom za doprinose za penzijsko i invalidsko osiguranje u iznosu od 59,30 eur, za korisnice koje su tri mjeseca prije prestanka radnog odnosa ostvarivale mjesečnu zaradu u neto iznosu većem od 350,00 eur.
Korisnice koje su do dana stupanja na snagu ovog zakona navršile 55 do 61 godinu života, ostvaruju pravo na naknadu iz stava 1 ovog člana do ispunjavanja uslova za sticanje prava na penziju.
Korisnice koje su do dana stupanja na snagu ovog zakona navršile 45 do 55 godinu života, ostvaruju pravo na naknadu iz stava 1 ovog člana u periodu od pet godina od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Korisnice koje su do dana stupanja na snagu ovog zakona navršile 33 do 45 godinu života, ostvaruju pravo na naknadu iz stava 1 ovog člana, u periodu od tri godine od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Za vrijeme korišćenja naknade iz st.1 do 4 ovog člana korisnice imaju pravo na zdravstvenu zaštitu.

U Zakonu o socijalnoj i dječjoj zaštiti (”Službeni list CG” br.27/13, 1/15,42/15,47/15,56/16 i 66/16) u čl. 54a stav 1 mijenja se i glasi :
”Žena koja rodi troje ili više djece ima pravo na mjesečnu naknadu u visini 264 eura”

Čl. 4 – Korisnice prava iz člana 2 ovog zakona podnose zahtjev za ostvarivanje mjesečne naknade u roku od 30 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.
Uz zahtjev za ostvarivanje prava iz stava 1 ovog člana, korisnice su dužne da dostave dokaz o ostvarenoj zaradi, u smislu člana 2 stav 1 ovog zakona.
O ostvarivanju prava na naknadu iz člana 2 ovog zakona u prvom stepenu rješava mjesno nadležan centar za socijalni rad.
Na rješenje centra za socijalni rad is stava 3ovog člana, korisnica ima pravo na žalbu o kojoj rješava organ državne uprave nadležan za poslove rada i socijalnog staranja.
Žalba ne odlaže izvršenje rješenja.

Član 12. – Danom stupanja na snagu ovog zakona obustavlja se se izvršenje konačnih odnosno pravosnažnih pojedinačnih akata donesenih na osnovu člana 4 ( čl 54a i 54b) Zakona o dopunama Zakona o socijalnoj i dječjoj zaštit i čl. 1 i 2 ( čl. 54a stav 1 i 54b stav 1) Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o socijalnoj i dječijoj zaštiti.
O obustavljanju izvršenja pojedinačnih akata iz stava 1 ovog člana u prvom stepenu, rješava mjesno nadležan centar za socijalni rad.
Žalba ne odlaže izvršenje rješenja.

Smatram da navedene odredbe nisu u skladu sa Ustavom kao najvišim pravnim aktom.

Ovim zakonom su u nepovoljniji i diskriminatorski položaj stavljene korisnice naknade koje su radi ostvarivanja ovog prava raskinule radni odnos na određeno vrijeme. Zakon propisuje da pravo na specijalnu naknadu po osnovu ovog zakona imaju samo korisnice koje su raskinule radni odnos na neodređeno vrijeme. Tada važeći zakon nije definisao kao konstitutuvni uslov da pravo na naknadu imaju one majke koje zatraže ostvarivanje tog prava iz radnog odnosa na neodređeno vrijeme već je uslov bio postojanje ranijeg radnog odnosa od 25, odnosno 15 godina radnog staža kumulativno. To predstavlja direktno kršenje člana 8 Ustava Crne Gore koji zabranjuje svaku, posrednu ili neposrednu diskriminaciju, po bilo kom osnovu.

Propisivanjem roka od 30 dana u kojem korisnice koje su pravo na naknadu ostavrile iz radnog odnosa mogu da ostvare pravo na određenu naknadu, u nepovoljniji položaj su dovedene ovekorisnice u odnosu na korisnice koje suostavrivale to pravo a ranije su ostvarivale pravo na penziju ili prava po osnovu nezaposlenosti. Time je prekršeno pravilo da su pred zakonom svi jednaki. Imajući u vidu da su ove korisnice, u velikom broju slučajeva, pokrenule postupke po redovnim pravnim ljekovima i da ti postupci, zbog neažurnosti nadležnih organa nisu okončani, pa samim tim njima nisu ni dostavljena konačna rješenja, njih to u značajnoj mjeri onemogućava da u predviđenom roku zatraže ostavrivanje prava po novom zakonu. Zabrinjavajuća je i praksa nadležnih organa da ni u onim postupcima gdje nisu izjavljene žalbe ne dostavljaju ažurno rješenja kojim se obustavlja pravo na naknadu zbog čega iste nisu u mogućnosti da u propisanom roku, uz zahtjev za ostavrivanje prava dostave rješenje na osnovu kojeg im je prethodno pravo prestalo, kako bi se tražilo ostavrivanje novodonesenog prava.

Naime, u čl. 147 Ustava Crne Gore propisano je da zakon i drugi propis ne može imati povratno dejstvo, te da izuzetno, pojedine odredbe zakona, ako to zahtijeva javni interes utvrđen u postupku donošenja zakona, mogu imati povratno dejstvo. Poslovnikom Skupštine Crne Gore u čl. 130 je propisano da se predlog zakona podnosi u obliku u kome se donosi zakon, te da mora biti obrazložen i da obrazloženje predloga zakona obavezno sadrži javni interes zbog kojeg je predloženo povratno dejstvo, u slučaju da predlog zakona sadrži odredbe za koje se predviđa povratno dejstvo. Nadalje, čl. 145 st. 2 Poslovnika Skupštine Crne Gore propisano je da ako predlog zakona sadrži odredbe kojima se predlaže povratno dejstvo, Skupština će se posebno izjasniti da li za to povratno dejstvo postoji javni interes. Iako su navedene odredbe eksplicitne i jasne, one nisu ispoštovane i primijenjene. Javni interes koji bi eventualno opravdavao retroaktivno dejstvo zakona nije utvrđen.

Dakle, postupci započeti i završeni po važećem zakonu u kojima su majkama sa troje i više djece donijeta rješenja koja su postala konačna i pravosnažna, ne mogu se mijenjati novim zakonom kojim se ukida pravo na naknade.

Stečena prava su prava koja su pojedinci stekli na osnovu odluke nadležnog organa, u zakonom propisanom postupku, pa kasnija promjena propisa ne može i ne smije uticati na subjektivno pravo nastalo na temelju bivšeg propisa. Pravna sigurnost je strogo povezana sa principom neretroaktivnosti jer bi se u protivnom atakovalo na pravnu sigurnost građana koji ne bi znali da li, i kako da se ponašaju u određenoj situaciji. Kao najvažniji princip – princip pravne sigurnosti ističe i Evropski sud pravde, objašnjavajući u odluci ECR 5041 (Ireland v.Commission, Case 325/85 iz 1987. godine) da”Evropsko zakonodavstvo mora biti poznato i njegova primjena očigledna za sve subjekte na koje se odnosi. Princip pravne sigurnosti povezan je sa principima legitimnih očekivanja i neretroaktivnosti. Sam princip pravne sigurnosti znači da individue mogu da se oslone na jasno značenje propisa koji reguliše njihovo ponašanje da bi bili u poziciji da mogu da predvide pravne posledice koje mogu usljed poštovanja ili nepoštovanja tog pravila da proisteknu, jer samo puno poznavanje prava obezbjeđuje funkcionisanje prava. Svako lice koje pretenduje da bude učesnik u pravnim odnosima, mora poznavati svoju potencijalnu pravnu poziciju, koju ne treba da mijenja bilo koja kasnija promjena unutar sistema. Evropski sud legitimna očekivanja svrstava u grupu opštih pravnih načela kao izvora prava EU sa interpretativnom ulogom.

Ustavom Crne Gore, u čl. 9 jasno je propisano da potvrđeni i objavljeni međunarodni ugovori i opšteprihvaćena pravila međunarodnog prava čine sastavni dio unutrašnjeg pravnog poretka, te da imaju primat nad domaćim zakonodavstvom i neposredno se primjenjuju kad odnose uređuju drukčije od unutrašnjeg zakonodavstva.

Pored navedenog, Ustavni sud Crne Gore u svojoj odluci U. br. 30/11 od 20.09.2012. godine u obrazloženju pojašnjava : ”Izuzetak od principa zabrane povratnog dejstva svih propisa, iz čl. 147 Ustava, moguće je jedino kada su u pitanju pojedine odredbe zakona, ali ne i drugog propisa i opšteg akta i to ako se u postupku donošenja zakona utvrdi javni interes koji zahtijeva njihovo povratno dejstvo. Povratno dejstvo propisa i opšteg akta, po ocjeni Ustavnog suda, kao povratno dejstvo uopšte, postoji u slučaju kada se zakon, drugi propis i opšti akt primjenjuje na odnose koji su već izvršeni prije nego što je propis stupio na pravnu snagu”.

Na osnovu svega iznijetog, zaključujem da su navedene odredbe u koliziji sa Ustavom Crne Gore i opšteprihvaćenim pravilima međunarodnog prava , te predlažem da Ustavni sud prihvati podnijetu Inicijativu i pokrene postupak za ocjenjivanje ustavnosti navedenih odredaba zakona, i da posle sprovedenog postupka donese sledeću –

O D L U K U

Utvrđuje se da odredbe čl. 2, 4 i čl. 12Zakona o izvršenju Odluke Ustavnog suda U-I broj 6/16 od 19. aprila 2017. godine ( „Službeni list CG“ broj 42/17), nisu u saglasnosti sa Ustavom Crne Gore.

U Baru, 28.07.2017. godine

PODNOSILAC INICIJATIVE