Miroslav Janković: Jezik za (ne)razumevanje

Srpski jezik se valjda jedini na svetu umnožava deljenjem, pa je već stekao tri potomka: hrvatski, bosanski i crnogorski. Matija Bećković na svoj način vidi ovu lingvističku genetiku i kaže da je, opet, crnogorski jezik jedini jezik na svetu koji se studira na stranom jeziku – srpskom!

Dr Midhat Ridžanović, najugledniji bošnjački lingvista, veli da su Srbi, Hrvati, Bošnjaci i Crnogorci jedan narod jer govore jednim jezikom. Dodajući pri tome da su svi pomenuti narodi davno i dobrovoljno prihvatili i usvojili taj jezik i da im ga niko nije silom nametnuo, kao što su to uradili Englezi svojim kolonijama dok su gospodarili u njima a kasnije to dovršili postkolonijalnom „mekom moći“.

Pomenute naše narode su politika i međusobni sukobi naterali da svako svojim nacionalnim pridevom imenuje i „svoj“ jezik.

Dr Miloš Kovačević, najugledniji srpski lingvista s leve strane Drine, sve gore pomenute jezike, sem engleskog naravno, zove „srpski jezik i srpski jezici“, koji su kao zaperci nikli sa srpskog jezičkog stabla. Jer, napominje on, jezici se među sobom razlikuju ili ne razlikuju po strukturnom principu, govornoj osnovici i identifikacionom faktoru.

Po strukturnom principu i srpski i hrvatski i bosanski i crnogorski su isti jezici, jer imaju isti broj padeža i iste glagole. Takođe, osnovica im je ista: istočnohercegovačka. Da bi dva jezika u stvari bila isti jezik, potrebno je da imaju najmanje 85 odsto zajedničkih reči.

Pomenuta tri jezika, nastala od srpskog, imaju čak 98 odsto istih reči. On tvrdi da srpskim jezikom govore i Hrvati i Bošnjaci i Crnogorci, a postao je višeimen iz političkih razloga.

Sve je počelo s Vukovim reformama sredinom 19. veka, kada je on kao mason i Jugosloven, tj. lingvistički komunista, po nalogu Beča uvukao Hrvate u srpski jezički korpus i tako u našu lingvističku kuću uveo večnog podstanara, koji je nakon smrti druge Jugoslavije sam sebi dodelio i stanarsko pravo.

Profesor Kovačević ima jedno zanimljivo poređenje ovim povodom; on kaže da svako može svaki dan da ode na sud i promeni svoje dotadašnje ime i prezime, ali postavlja i jedno pitanje: da li ste tada i zauvek postali druga osoba?

Poznati lingvista Milorad Telebak opet smatra da Srbi nikad slabije nisu govorili svoj jezik i da nikad nije postojala veća javna nepismenost kao danas, uprkos ogromnoj literarno-medijskoj produkciji. I dalje kaže da je nacionalna nebriga za jezik strašna i da nas čekaju velika iskušenja u tom pogledu, jer je poznato da u istoriji jezik i narod uvek imaju istu sudbinu, što se desi jeziku to nek očekuje i narod da se desi njemu.

On smatra da smo mi lingvistički rasipnici, jer smo druge primali u svoj jezički korpus i da su nam dva pisma previše. Nema dvoazbučnih, odnosno, dvoabecednih naroda – uzvikuje on, smatrajući da treba da napustimo latinicu i vratimo se ćirilici kao našem jedinom pismu.

U Srbiju će 8. jula doći nemačka kancelarka Angela Merkel i doneti šaku ultimatuma Srbima s obe strane Drine: da se malo poodmaknu jedni od drugih, pogotovo ovi s leve od onih s desne strane. Tako će Merkelova tražiti da Beograd prisili Srbe iz Republike Srpske da prihvate bosanski jezik, što bi bio prvi i najveći korak ka stvaranju bosanskog nacionalnog identiteta.

Ona će otvoreno tražiti od Vučića da on na to prisili Dodika. To bi bio veliki, istorijski korak u bošnjačenju Srba: oni bi, naime, počeli polako da prestaju biti Srbi iz Bosne a ubrzano počeli postajati bosanski Srbi.

Jezik je uvek bio i velika politika. Prve rečnike i gramatike su Vuku štampali i platili Nemci. Za govornu osnovicu Vukovog književnog srpskog jezika uzeta je istočnohercegovačka ijekavska štokavica. Njeno pretakanje u jezičke knjige i zakone platio je bečki dvor, jer je tražio da Vuk, kao protivuslugu, u taj jezik milom uvede Hrvate odmah a Bošnjake docnije.

Hoće li 160 godina kasnije berlinski dvor, moćan danas kao Beč nekada, Srbe silom uvesti u bosanski da ne kažemo bošnjački jezik? Hoće li se i na ovoj tački našeg vekovnog, sveopšteg posrtanja potvrditi ona čuvena Andrićeva rečenica iz „Na Drini ćuprije“, u stvari brižna misao nekog višegradskog kasablije kazana nekim gorkim povodom: „Švapski su lagumi na dugu fitilju!“