Međunarodna duhovna akademija: Sveti Jevstatije Prevlački

Međunarodna duhovna akademija «Sveti Jevstatije Prevlački» misleno se rađa još u periodu 2008-2010. godine, kada su se u manastiru Miholjska prevlaka održavala česta predavanja i duhovne večeri na razne teme poput: «Život balkanskih hrišćana u vrijeme Otomanske vladavine», «O misionarenju i djelovanju sekti», «Uticaj televizije na vaspitanje djece», «O narkomaniji» itd. Ideja za osnivanjem jedne institucije od duhovnog, društvenog, kulturološkog, vaspitnog, umjetničkog, nacionalnog značaja i integriteta, kao što je akademija Svetog Jevstatija Prevlačkog, živjela je od tada u srcu i umu manje grupe ljudi, koji su jednomišljenički bili usmjereni na unapređenje duhovnog prostora Balkana, kao i nasušne potrebe za formiranjem duhovne akademije edukativnog karaktera, u kojoj će budući naraštaji moći da oblikuju svoje biće, kao što su to radili u manastirskim školama u periodu svetih Nemanjića.

Inicijativu za osnivanje pokrenuli su iguman drevne Zetske episkopije, današnjeg manastira Svetog Arhangela Mihaila na Miholjskoj prevlaci, arhimandrit Benedikt i doktor političkih nauka Svetislav Lutovac, koji su potom inicirali i zatražili blagoslov od Njegovog Visokopreosveštenstva Mitropolita crnogorsko-primorskog Amfilohija, kako bi taj projekat bio realizovan uz Božji blagoslov. Nakon dobijanja usmenog i pismenog blagoslova 12.04.2010. godine u aktu AEM br. 491 Mitropolije crnogorsko-primorske, ova aktivnost se intenzivira, dopunjavaju se ideje, kojima se proširuje kadrovski sastav priključivanjem profesora doktora Siniše Jelušića i mr. Slavka Krstajića, a 12. maja 2019. godine dobijen je blagoslov Njegovog Visokopreosveštenstva Mitropolita crnogorsko-primorskog Amfilohija za odabir naziva Akademije – ,»Međunarodna duhovna akademija Sveti Jevstatije Prevlački».

Nakon toga intenzivira se koncepcija, plan i program rada buduće međunarodne duhovne akademije, institucije koja će proizilaziti iz liturgijskog prostora Crkve i njoj bliskih intelektualnih krugova, slijedeći time put naših predaka i otaca na čelu sa Svetim Savom. Zaključeno je da je ovakva institucija apsolutno potrebna na našem duhovnom prostoru i da će njeni ciljevi biti unapređenje duhovnosti, književnosti, umjetnosti, nauke i kulture, kao i očuvanje tradicionalnih vrijednosti, porodičnih vrijednosti, jedinstva pravoslavnih naroda i svih njima bliskih prijateljskih naroda i etnosa.

Međunarodna duhovna akademija Svetog Jevstatija Prevlačkog nema nikakve donacije, nikakvu finansijsku pomoć od bilo koje državne institucije ili organa, već sve organizujemo „o svom ruvu i kruvu“, pod pokroviteljstvom Mitropolije crnogorsko-primorske, ali zato smo potpuno nezavisni i slobodni u izboru tematskih okvira, smjernica i uopšte ustrojstva u svojoj djelatnosti.

Zašto baš ,,Međunarodna duhovna akademija’’ na Miholjskoj prevlaci? Manastir Svetog Arhangela Mihaila na ostrvcetu Miholjska prevlaka u blizini grada Tivta u Boko-kotorskom zalivu bio je oduvijek centar duhovnog života našeg naroda. Arheološka istraživanja su pokazala da je ostrvo naseljeno još od Rimskih vremena. Najstariji tragovi postojanja hrišćanskih zajednica na ovim prostorima potiču sa kraja 3. vijeka. Uprkos brojnim pustošenjima i rušenjima, u najezdama varvarskih plemena i različitim vojnim pohodima, arheološka istraživanja svjedoče o 1700 godina postojanja hrišćanskog života na ovome mjestu. Početkom 13. vijeka Manastir Svetog Arhangela Mihaila obnavlja Sveti Sava, prvi arhiepiskop srpski, uz pomoć svoga brata kralja Stefana Prvovenčanog (kasnije u monaštvu monah Simon). U obnovljenom manastiru uspostavljeno je sjedište episkopije Zetske.

Manastir Svetog arhangela Mihaila, utemeljen na izvornom pravoslavnom monaštvu, odmah se proslavio. Prvi episkop bio je Ilarion, jedan od najuglednijih monaha Hilandara. Za igumansko i episkopsko dostojanstvo na Prevlaci vezuje se i Sveti Arsenije Sremac. Potonji arhiepiskop, Sveti Evstatije, po kojem ova Akademija i nosi ime, bio je prvo iguman Prevlački, zatim iguman Hilandara, a potom je postavljen za episkopa Zete. Budući dubokih korijena, Manastir je odmah postao središte svekolikih djelatnosti, koje su tokom XIII-XIV vijeka obilježene u Boki osobenim umjetničkim izrazom, prožetim grčkim i italskim uticajem. Prepisivačka djelatnost u Manastiru slavna je po Ilovičkom zakonopravilu Svetog Save iz 1262. godine. Bogata ikonopisačka djelatnost može se donekle sagledati po bokeljskim ikonama, od kojih su neke, nesumnjivo, nastale po uzorcima iz prevlačkih hramova. U manastirskoj metohiji, bogatoj ilovačom, nastale su grnčarske radionice, koje su svojim proizvodima snabdijevale druge manastire i Nemanjićki dvor. Privredna snaga Manastira, sa njegovom metohijom, bila je velika (Luštica, Krtoli, dio Grblja i južna strana Vrmca). Sveti manastir snabdijevao je druge manastire uljem, solju, ribom i ostalim proizvodima mora. Po predanju, maslinovo ulje je kamenim cjevovodom doticalo iz podlovćenskih mlinova (Kraljičin Mlin u Radanovićima) do Bačvi, zidanog skladišta pod svodovima, čiji se ostaci i danas mogu vidjeti ispred mosta koji prelazi za Prevlaku, iznad parkinga.

Car Stefan Dušan, sredinom 14. vijeka, podiže Zetsku episkopiju na rang Mitropolije, a manastiru daje status Cveštene carske lavre. Manastir na Miholjskoj prevlaci doživio je sudbinu svih svojih prethodnika na tom mjestu, srušen je sredinom 15. vijeka. Rušenju je prethodilo trovanje skoro cjelokupnog manastirskog bratstva, koje je brojalo preko 70 monaha. Sjedište mitropolije je nakon nekoliko privremenih sjedišta preseljeno na Cetinje 1485. godine.

Međunarodna duhovna akademija Svetoj Jevstatija Prevlačakog nije „manifestacija“ već je osmišljena kao vrsta instituta, prije svega ohristovljivanja, osvešćivanja, odbrane, presijavanja, filtriranja, probiranja, izdvajanja, i odbacivanja onih nametnutih, nametanih ponekada i pod prisilom sa tendencijom oduzimanja svakog ljudskog prava, stavova, uticaja i pokreta, koji su ugrožavali sva polja duhovnog, duševnog i fizičkog života pravoslavnog naroda širom Vaseljene. Ova duhovna akademija je neka vrsta „štita“, spartanske formacije, gdje svaki pojedinac štitom svoje vjere, ljubavi i istine čuva onog do njega ne dajući time ni najmanjeg prostora neprijatelju da prodre u zajednicu braće, mjesto gdje se otkriva i osvjetljava ona nepoznata druga, nevidljiva sfera, obitavalište istine, apostolskog dostojanstva i svetootačkog predanja, duhovnog pristupa savremenom životu i poretku, svešteni prostor u kome će se ljudi napajati izvornim vrijednostima, za koji su naši preci nerijetko i živote davali.

Slijedeći put prosvjetitelja našega naroda, Svetoga Save, mi ćemo se držati po riječima Svetog oca našeg Ave Justina, svetosavske filosofije svijeta, progresa, kulture, društva, vrijednosti i mjerila kao i prosvjete i time na ovome drevnome mjestu nastaviti tamo gdje su oni privremeno bili primorani da se zaustave…