Lideri DF-a o izvjestiocu EP: Odavno Tanok igra kako Milo svira

Predlog Rezolucije o Crnoj Gori koji je 28.02.2017. god. usvojen od strane Spoljnopolitičkog odbora Evropskog parlamenta, pored objektivnih i podsticajno-kritičkih ocjena, sadrži i određene nesumnjivo paušalne, pristrasne, neutemeljene, čak i kontradiktorne stavove i preporuke. Na žalost, pristrasan, navijački ton u korist aktuelne crnogorske vlasti koji karakteriše pojedine djelove Rezolucije nije ni nov ni iznenađujući, s obzirom da je Nacrt Rezolucije uobličio gospodin Čarls Tanok, stoji u pismu koji potpisuju Andrija Mandić, Nebojša Medojević i Milan Knežević, u kojem su reagovali na netačne i tendeciozne navode Tanoka o predlogu rezolucije.

Uz Elaborat, koji je priredio doktorand na univerzitetu u Atini, Dragan Bojović, poslanicima EP su poslati i amandmani koje upućuje Nebojša Medojević.

Kao dugogodišnji izvjestilac EP za Crnu Goru, gospodin Tanok ni u svojim ranijim Nacrtima rezolucija, ali i zvaničnim izjavama, nije uspijevao da sakrije pristrasnost prema vladajućoj garnituri u Crnoj Gori. Tako je, preporučujući za usvajanje dopunjenu verziju dokumenta, gospodin Tanok i ovom prilikom izjavio da je „Crna Gora ostala dobra vijest Zapadnog Balkana“, kao što je ranije Crnu Goru predstavljao kao „lidera u regionu kada je u pitanju proces pristupanja EU“, udjeljujući bezrezervne komplimente crnogorskoj vlasti (http://www.rtcg.me/vijesti/politika/20214/tanok-djukanovic-je-vazan-partner-eu.html) i eksplicitno se protiveći protestima opozicije. Očekivano pitanje za gospodina Tanoka jeste: Da li se zemlja u kojoj vlast nikada nije promijenjena na izborima može promovisati u „dobru vijest Zapadnog Balkana“?

No, manjkavost postojećeg predloga Rezolucije nije samo u pojedinim njenim pogrešnim stavovima koji su explicite iskazani, već jednako u činjenicama koje su prećutane. U predlogu Rezolucije je, naime, prećutana činjenica oko koje su saglasne sve opozicione partije, da se Crna Gora nalazi u dubokoj političkoj, institucionalnoj, socioekonomskoj i bezbjednosnoj krizi. Kriza je primarno izazvana nelegitimimnim izborima, prije svega usljed brojnih izbornih manipulacija od kojih su samo neke viđene u aferi „Snimak“.

Podsjećamo, vodeći akteri te afere, umjesto da budu sudski procesuirani, organizuju nove izborne „pobjede“. A da se zakoni primjenjuju selektivno, shvatamo i na primjeru niza korupcionaških afera (Telekom, Limenka, Rudnik uglja, itd.) za koje su odgovorna lica iz najužeg kruga oko Mila Đukanovića, kao i on sam, za koje postoji obilje dokaza, ali koje nemaju pravosudni epilog.

Kriza je radikalno produbljena najnovijom aferom tzv. „pokušaja terorizma“ ili „državnog udara“, a koji se navodno pripremao na dan izbor. Ova montirana afera, kao i u nekim ranijim izbornim procesima, poslužila je režimu za staljinistički obračun sa političkim neistomišljenicima. Kontrolisano tužilaštvo podiže optužnice bez ikakavih dokaza sa ciljem da se na brutalan, nezakonit i neustavan način obezglavi opozicija, te da se u atmosferi odmazde i straha parališe bilo kakva kritička, antirežimska djelatnost.

Kriza eskalira i na ekonomskom i socijalnom planu. Država je duboko u zoni bankrota usljed neracionalnih i megalomanskih infrastrukturnih projekata, sa visokim koruptivnim opterećenjem. Ubrzano se uvećava broj nezaposlenih (prema najnovijim podacima stopa nezaposlenosti je 22.46%, dok je u istom periodu prošle godine iznosila 18.03%), umanjuju se i u najavi ukidaju zakonom stečene naknade majkama sa troje i više djece, ne isplaćuju se zakonski garantovane otpremnine otpuštenim radnicima, nema otvaranja novih radnih mjesta.

Kriza se manifestuje i u bezbjednosnom smislu, jer se pored pomenutih političkih tenzija izazvanih represijom i otvorenom diktaturom režima, na ulicama crnogorskih gradova odvija pravi rat između transnacionalnih narko kartela u kome je do sada ubijeno preko 20 ljudi.

Dubinu krize u Crnoj Gori registruju brojne međunarodne organizacije. Na primjer, u poslednjem izvještaju Freedom House iz 2016. god. (https://freedomhouse.org/sites/default/files/NIT2016_Montenegro.pdf)  Crna Gora je ocijenjena kao „djelimično slobodna“ u sferi poštovanja građanskih i političkih prava, iako je u prethodnom izvještaju bila označena kao „slobodna“. U objašnjenju se, između ostalog, navodi da je u Crnoj Gori došlo do narušavanja ljudskih sloboda, ograničenja slobode mirnog okupljanja, itd.

I najnoviji izvještaj Transparency International (https://www.transparency.org/country/MNE) pokazuje da je Crna Gora u 2016. po indeksu percepcije korupcije pala 3 mjesta niže u odnosu na 2015. godinu, i na skali od 1 do 100 ocijenjena je sa 45 bodova.

Još radikalnije ocjene sadržane su u izvještajima Amnesty International za 2015/16 i 2016/17 god. (https://www.amnesty.org/en/countries/europe-and-central-asia/montenegro/report-montenegro/) , kao i u izvještajima State Department (http://www.state.gov/documents/organization/252855.pdf) u kojima se Crna Gora opisuje kao autokrativna zemlja, povezana sa organizovanim kriminalom, u kojoj se guši sloboda izražavanja i sloboda štampe.

Posebno izražajan u tom smislu je poslednji izvještaj State Department o ljudskim pravima za 2016. god. gdje se, između ostalog, govori o raširenoj korupciji u više grana crnogorske vlasti, koju karakterišu „nekažnjivost, politički protekcionizam, nepotizam i selektivno gonjenje političkih i društvenih protivnika“; (https://infographics.economist.com/2017/DemocracyIndex) o ANB-u kao političkom krilu vladajućeg Demokratske partije socijalista (DPS) koja, kako se smatra, zakonski neovlašćeno prisluškuje opozicione partije, civilni sektor, predstavnike međunarodne zajednice; o odsustvu sankcija za većinu pripadnika SAJ-a koji su prebijali građane i medijske poslenike na opozicionim protestima; o izbornim nepravilnostima koje zamagljuju liniju između vladajućeg DPS-a i države te podrivaju povjerenja građana u izborni proces; itd.

Svi ovi izvještaji, dakako, nijesu morali biti poznati g-dinu Čarlsu Tanoku tokom izrade teksta Rezolucije o Crnoj Gori, jer su neki od izvještaja publikovani nakon ovog perioda. No, g-dinu Tanoku su izvjesno, osim mišljenja predstavnika crnogorskih vlasti, dostupna i mišljenja predstavnika opozicionih partija, kao i drugih politički nezavisnih struktura. Za očekivati je i da je britanski izvjestilac EP mogao biti upoznat sa pisanjem uglednog londonskog lista Economist koji je, u svom poslednjem godišnjem mjerenju indeksa demokratičnosti u svijetu, konstatovao slabljenje demokratskih vrijednosti i rast nepovjerenja u crnogorske institucije sistema, sa daljom tendencijom pada indeksa demokratičnosti, svrstavajući Crnu Goru u red hibridnih političkih sistema, tzv. kvazi–demokratija koje karakteriše netransparentnost, isključivost, rigidnost, podjela na prijatelje i neprijatelje države, netolerancija i osvetoljubivost prema neistomišljenicima, kao i kreiranje društvenog miljea po principu: „jedan narod, jedna partija, jedan čovjek“.

Pristrasnost gospodina Tanoka evidentna je i iz načina na koji u datom tekstu Rezolucije prezentuje i tumači minule parlamentarne izbore, posebno tzv. aferu „državni udar“ koja je, između ostalog, uzrokovala bojkot Parlamenta od strane svih crnogorskih opozicionih partija. Ova tri događaja: parlamentarni izbori, „državni udar“, opozicioni bojkot, koji su u političkom smislu isprepleteni uzročno-posljedičnim vezama, u Rezoluciji su prezentovani kao izolovana, uzajamno nepovezana dešavanja.

Tako, u stavu 2, str. 4. predloga Rezolucije stoji da EP „pohvaljuje nadležna tijela koja su 16. oktobra 2016. održala parlamentarne izbore, koji su protekli mirno i u kojima su temeljne slobode uopšteno uvažavane“. U nastavku (stav 3) se, između ostalog, izražava žaljenje zbog „potrebe privremenog gašenja“ programa internet komunikacije (Whats Up i Viber) na izborni dan, ističu mogući izborni nedostaci, nepravilnosti i zloupotrebe koje treba dosljedno istražiti, ali se ne pominje ni bojkot, ni „državni udar“. Štaviše, sa žaljenjem se konstatuje da dio opozicije ne priznaje rezultate izbora i, bez objašnjenja, navode „spoljni akteri“ koji su pokušali da „diskredituju izborni postupak.“

Na sasvim drugom mjestu, u stavu 5 predloga Rezolucije, spominje se tzv. coup d’ έtat i „ozbiljni incidenti“ koji su se desili 16. oktobra 2016. (dakle, na dan izbora) i obavezuju najviši zvaničnici EU da pomno prate tekuću istragu nadležnih organa.

Ali, ako su se na dan izbora dogodili „ozbiljni incidenti“ i tzv. „državni udar“, kako se onda u istom dokumentu ocjenjuje da su izbori, „protekli mirno“ i da su „temeljne slobode uvažavane?“ Kako se mogu uvažiti izborna prava i slobode građana u slučaju kada nadležni organi na dan izbora potenciraju mogućnost „krvoprolića“, te javnosti kontinuirano obznanjuju hapšenje grupe terorista koja je navodno namjeravala da zarobi (ili ubije?) tadašnjeg premijera i čelnike vlasti? Da li se uporedo sa objavljenim pokušajem terorizma i nasilne smjene vlasti, uz specijalne snage i policijske sirene na ulicama, mogu istovremeno odvijati „mirni“ i „slobodni“ izbori, kako se tvrdi u predlogu Rezolucije?

Pored ove očigledne kontradiktornosti koju ne bi smio da sadrži oficijelni dokumet EP-a, u tekstu Rezolucije nalazimo i druge nejasnoće i proizvoljnosti. Tako se bojkot opozicije, koji je kako smo istakli primarno uzrokovan navedenom aferom „državni udar“, spominje odvojeno, u stavu 6., kao gotovo neobjašnjiv i ničim izazvan fenomen koga što prije treba otkloniti. Stoga se sugeriše novi dijalog sa predstavnicima vlasti i eventualni ulazak u Vladu, a koja je nastala uz pomoć afere „državni udar“. Ovdje se posebno uočava potpuno odsustvo sluha i krajnje ignorantski odnos prema argumentima i stavovima opozicije koja bezmalo predstavlja više od polovine biračkog tijela.

Postojeći dokument, takođe, sasvim nekritički uključuje jeftinu režimsku priču o navodnoj uključenosti Rusije u aferu „državni udar“, te indirektno i o ruskom uticaju na opozicioni bojkot Parlamenta. Ovo je vrlo naivan pokušaj da se i Crna Gora uključi u „voz“ brojnih optužbi u navodnoj umiješanosti Rusije u razne izborne procese širom svijeta, te da se za potrebe vlasti iskoristi eho postojeće propgande. Vlast manipulativno predstavlja antirežimsku opozicionu borbu kao pokušaj Rusije da blokira ulazak Crne Gore u NATO, i ova manipulacija je, na žalost, sadržana u tekstu Rezolucije. Stoga se, pored ostalog, u stavu 36 izriče pohvala Crnoj Gori zarad istrajavanja na sankcijama Rusiji, a u stavu 40 pozdravlja i ohrabruje pristupanje Crne Gore NATO-u.

Postoji više razloga zbog kojih je ovaj opis političkih zbivanja u Crnoj Gori neutemeljen:

1. Nadležni organi nijesu ponudili nijedan valjan dokaz o umiješanosti Rusije u aferu „državni udar“. Svi „dokazi“ se svode na iskaze par lica kriminalne biografije.
2. Jedini ko ima direktnu političku korist od održavanja afere „državni udar“ je režim. Cilj je dobiti stanje permanentnog „državnog udara“ kako bi, u vanrednim okolnostima, obezbijedili dodatni prostor za zloupotrebe i mahinacije. Takođe, vještačkim uključenjem „ruske prijetnje“, režim pokušava da angažuje političke strukture i javno mnjenje Zapada za svoju korist.
3. Crnogorska opozicija je programski veoma raznorodna i ono što je objedinjuje je težnja da se izbore uslovi za održavanje prvih fer i slobodnih izbora. Svi dosadašnji opozicioni protesti imali su u prvom planu upravo ovaj zahtjev: da zemlja koja je „najdalje odmakla u pristupnim pregovorima“ ispuni elementarno načelo demokratije.

Na kraju, građani Crne Gore očekuju od EP i institucija EU da pokažu objektivnost, te da svojim posredovanjem pomognu uspostavljanju stvarne, a ne deklarativne demokratije, čime bi se konačno popravilo i poljuljano povjerenje u evropske institucije.