Leonid Savin: Srpska pravoslavna crkva na udaru

Neodvojivi deo srpskog nasleđa odvajkada je činilo pravoslavlje, sa svojim hramovima, pisanim spomenicima, predanjima, tradicijama. Danas je taj bastion srpskog jedinstva izložen napadima

Još je u drugoj polovini 19.  veka poznati ruski mislilac Konstantin Leontjev ukazao na to da su Srbi, od svih slovenskih naroda, najviše podeljeni. I danas je srpski narod izdeljen veštački stvorenim državnim granicama. Do nedavno se to nije odnosilo na SPC. Jer, u Srbiji, i u Crnoj Gori, i u Bosni i Hercegovini, i u Makedoniji, neodvojivi deo srpskog nasleđa odvajkada je činilo pravoslavlje, sa svojim hramovima, pisanim spomenicima, predanjima, tradicijama. Danas je taj bastion srpskog jedinstva izložen napadima.

Deobe koje su nastale unutar episkopata i sveštenstva sprovode se po tri osnova: 1) između kanonsko-konzervativnog dela sveštenoslužitelja i modernista-ekumenista; 2) po pitanju sudbine Kosova i Metohije; 3) i po liniji unutrašnjih raskola.

U Sinodu SPC (iz daljeg teksta se vidi da autor, zapravo, misli na SA Sabor SPC, prim. prev.) danas većinu imaju pristalice modernizma i ekumenizma, koje vrše snažan uticaj na patrijarha Irineja. U ekumeniste se, između ostalog, ubrajaju: episkop šabački Lavrentije (uveo je radio-emisije za rimokatolike, podržao je objavljivanje literature Pentakostalne sekte, predlažući da ovi spisi u školama u Srbiji dobiju status udžbenika); episkop zahumsko-hercegovački i primorski Grigorije (lobira za autokefalnost „bosanske pravoslavne crkve”); episkop bački Irinej, jedan od vodećih episkopa ispred SPC u dijalogu sa Vatikanom, član Saveta verskih lidera Evrope „Religija za mir”.

Što se tiče sudbine Kosova i Metohije, prema ovom pitanju su principijelnu poziciju zauzeli mitropolit crnogorski i primorski Amfilohije (Radović) i mitropolit (autor misli na umirovljenog episkopa zahumsko-hercegovačkog, prim. prev.) Atanasije (Jevtić). Oni su se obratili patrijarhu sa molbom da u martu ove godine pred Sinod (Sabor, prim. prev.) iznese pitanje političkog odvajanja Kosova i Metohije. Međutim, patrijarh je odbio da to učini, opredeljujući se da prvo sačeka konačnu odluku zvaničnog Beograda. Pri tom, sam je patrijarh više puta izjavio da je pokrajina Kosovo i Metohija neodvojivi deo Srbije, a Vučić, veli on, „bori se kao lav za srpsko Kosovo” (mada ovo poslednje ne može da se potkrepi činjenicama).

O deobama po trećem osnovu mnogo govori ono što se dešavalo sa episkopom raško-prizrenskim Artemijem. On se usudio da otvoreno i oštro kritikuje vladu Borisa Tadića, a 2009. godine je zabranio potpredsedniku SAD, Džozefu Bajdenu, da poseti manastir Visoke Dečane, što je izazvalo međunarodni skandal. Kao rezultat toga, episkopa Artemija su 2010. godine optužili za privredne prestupe i lišili ga episkopskog zvanja. Kao odgovor na to Artemije je obnarodovao da formira Eparhiju raško-prizrensku u egzilu; zajedno s njim je srpske manastire na Kosovu i Metohiji napustilo oko 120 monaha. U ovom momentu je ova grupa sveštenoslužitelja podigla, uključujući tu i priloge običnih građana, nekoliko hramova u Srbiji i u inostranstvu (četiri u SAD).

Ovome treba još dodati i to, da kada je Sinod SPC ovlastio episkopa Artemija da pripremi izveštaj o učešću SPC u ekumenističkom Svetskom savetu crkava, zaključci njegovog izveštaja su ukazali na neophodnost da SPC istupi iz ove po ideologiji protestantske organizacije, pa je to i učinjeno 1997. godine (odluka SA Sabora koja nije sprovedena u delo, prim. prev.). Artemije sa svojim antizapadnim i antiliberalnim pogledima uživa veliki ugled među pravoslavnim Srbima.

Kada govorimo o raskolima, možemo da pomenemo i samozvanu „crnogorsku crkvu”. Imajući u vidu pristupanje Crne Gore NATO-u, kao i to što je u istoj godini u crnogorskim školama zabranjena ćirilica, možemo da pretpostavimo da će politički pritisak na mitropolita Amfilohija da raste.

U napadima na SPC učestvuju i prozapadni mediji. Najpoznatiji među njima su: Krik, Birn, N1 (neka vrsta CNN za Balkan), Danas, O2, Vreme, Balkan Insight. U Srbiji veliku akciju na diskreditaciji SPC vodi nevladina organizacija „Nada, ne mržnja” (Hope not Hate), na čijem se čelu nalazi državljanin SAD Nik Loules (Nick Lowles), koji živi u Velikoj Britaniji i povezan je sa MI6. Na tom polju se ističu i takvi ultraliberalni likovi kakvi su Marinika Tepić i Zoran Živković iz „Nove stranke”.

Nažalost, unutar vlade (Srbije) postoji grupa koja se nemarno ili nihilistički odnosi prema crkvenoj istoriji Srba. Tako je pod izgovorom rekonstrukcije i proširenja autoputa 2015. godine potopljen manastir Valjevska Gračanica (radi se, zapravo, o izgradnji brane „Rovni”, prim. prev.). Iste godine je posečen i stari hrast, koji je imao više od 600 godina (za vladavine Turaka mnogi Srbi su se molili pred ikonom koja se nalazila na ovom hrastu). Sada se pojavila informacija da Vlada Srbije vodi pregovore sa EU o gradnji nuklearnog otpada na teritoriji nacionalnog parka „Fruška gora” (Vojvodina), u kome se nalazi veliki broj manastira i pravoslavnih crkava i koji se naziva srpskom Svetom gorom.

Čini se da je do otvorenog progona SPC ostao samo još korak.

Leonid Savin je značajni predstavnik nove ruske škole geopolitike, pripadnik neoevroazijskog pokreta i bliski saradnik Aleksandra Dugina. Savin je i glavni urednik analitičkog centra Geopolitika.ru i časopisa The Journal of Eurasian Affairs, kao i šef administracije Međunarodnog evroazijskog pokreta (Meždunarodno evraziйsko dviženie). Autor je niza knjiga iz geopolitike i srodnih oblasti: Ka geopolitici, Mrežnocentrični i mrežni rat, Etnopsihologija, Od šerifa do teroriste, Nove metode ratovanja…

(Stanje stvari, prevod sa ruskog: Zoran Čvorović)