Kako su ruski Jevreji mogli da postanu generali Vermahta?

Nisu svi Jevreji za vreme holokausta bili osuđeni na smrt u koncentracionim logorima. Na desetine hiljada njih, koji su se nalazili na teritoriji pod neposrednom kontrolom nacista, borilo se za Njemačku u rovovima Drugog svjetskog rata i čak  su bili predloženi za odlikovanja.

„Mischlinge” (mišlinge), kako su nacisti nazivali ljude mješovitog jevrejskog i arijevskog porekla, mogli su da rade u upravi ili vojsci, ali im je formalno bilo zabranjeno napredovanje u službi  i zauzimanje zvaničnih položaja. Međutim, u praksi je sve zavisilo od toga da li je konkretna osoba bila korisna režimu ili ne.

Tako je, na primjer, na desetine ljudi djelimično jevrejskog porekla komandovalo nacističkim divizijama, korpusima i armijama. A o general-feldmaršalu vazduhoplovnih snaga Erhardu Milhu, čiji je otac bio Jevrejin, Herman Gering, koji ga je visoko cijenio, je rekao: „Ja ću ovde odlučivati ko je Jevrejin, a ko nije”.

Međutim, status ljudi koji su, osim jevrejske, imali i istočnoevropske krvi bio je potpuno drugačiji. Na okupiranim teritorijama Poljske i Sovjetskog Saveza Njemci se nisu bavili pitanjem koliko procenata jevrejske krvi neko ima. Svi koji su imali makar i djelimično jevrejsko poreklo klasifikovani su kao Jevreji i očekivala ih je tragična sudbina.

Pa ipak, neki ruski Jevreji su uspjeli ne samo da izbegnu takvu sudbinu, nego i da zauzmu visoke položaje u Kopnenoj vojsci Njemačke.

Balkanski general

Aktivni učesnik ruskog Građanskog rata Boris Štejfon nalazio se u Beogradu kada je Vermaht napao Jugoslaviju. Posle poraza Belogardejaca u Rusiji on se preselio na Balkan, gdje je pisao memoare i bavio se naučnim radom.

S obzirom da mu je već bilo 59 godina, Štejfon nije planirao da se vrati vojnoj službi. Ali dolazak nacista mu je promjenio planove. Jugoslovenski komunisti Josipa Broza Tita intenzivirali su borbu protiv okupatora, ali su, boreći se protiv Njemaca, nerijetko ubijali i bjelogardijske emigrante.

Za borbu protiv partizana Njemci su formirali Ruski zaštitni korpus kojem su se rado priključivali ruski emigranti u Jugoslaviji. Sa 11 hiljada vojnika, to je bila jedna od najvećih formacija bijelih emigranata u sastavu Vermahta. Osim što su hvatali komuniste, pripadnici korpusa su čuvali komunikacione veze, izvršavali kaznene operacije, a poslednjih godina ulazili i u direktne sukobe sa jedinicama Crvene armije.

Boris Štejfon je pozvan u Ruski zaštitni korpus kao načelnik štaba, a ubrzo se našao i na njegovom čelu. Njemci su odlično znali da je Štejfon sin Jevrejina koji je primio hrišćanstvo, ali su bili spremni da pred tom činjenicom zatvore oči. Po mišljenju istraživača Ilje Kuksina, oficirski kadar Vermahta je u njemu vidio prije svega visoko kvalifikovanog vojnika i ubeđenog antikomunistu. Njima je bilo dovoljno to što mu je majka Ruskinja i što je bio kršten. 

General-lajtnant Boris Štejfon komandovao je korpusom praktično do samog kraja rata, dok nije umro od srčanog udara 30. aprila 1945. godine. A korpus je prešao u Austriju i predao se Englezima. Iako je sovjetska strana tražila njihovo izručenje, Englezi to nisu učinili, jer većina vojnika korpusa nisu bili državljani SSSR-a.

Oficir dvije obavještajne službe

General-major Vermahta Boris Holjmston-Smislovski bio je aristokratskog jevrejskog porekla. Nakon što je prošao pakao Prvog svjetskog i ruskog Građanskog rata, on se, kao i hiljade drugih ruskih oficira, našao u inostranstvu.

Međutim, dok se većina Bjelogardejaca u emigraciji, odlučivši da se obračunaju sa boljševicima, tek za vrijeme rata priključila Njemcima, Holjmston-Smislovski je u nemačku vojnu sredinu ušao znatno ranije, čak i prije dolaska Hitlera na vlast. U periodu od 1928. do 1932. on je prošao obuku za obaveštajca pri Vojnoj upravi Rajhsvera (Nacionalne odbrane).

Korisna poznanstva koja je tada stekao omogućila su mu da se kasnije nađe na najvišim položajima u strukturi vojne obaveštajne i kontraobaveštajne službe Abver. Nije se ni postavljalo pitanje o jevrejskom porijeklu ovako vrednog kadra.  

1943. godine šef Abvera admiral Vilhelm Kanaris lično se zalagao za svog oficira kada su ga uhapsili po optužbi za izdaju. Holjmston-Smislovski je otvoreno bio protiv plana rukovodioca Ruske oslobodilačke armije Vlasova da se bori na zapadnom frontu. On je smatrao da Rusi treba da se bore samo protiv boljševika.

Tokom čitavog rata Boris Holjmston-Smislovski je organizovao i sprovodio obaveštajne i diverzione operacije u sovjetskoj pozadini, realizovao otkrivanje i likvidaciju partizanskih odreda. U tu svrhu na raspolaganju mu je bila divizija „Rusland” (do 10 hiljada ljudi), koja je na samom kraju rata promenila ime u Prva ruska nacionalna armija.

Upravo sa ostacima ove „armije” od nekoliko stotina ljudi on je u maju 1945. godine prešao na teritoriju Lihtenštajna, gdje su ih internirali. Vlasti ove male države odbile su da ih isporuče SSSR-u, a sovjetske optužbe za ratne zločine odbačene su zbog nedostatka dokaza.

Holjmston-Smislovski je svoju obavještajnu aktivnost nastavio u službi Amerikanaca. Jedno vrijeme je davao konsultacije Generalštabu Oružanih snaga Zapadne Njemačke, a kasnije bio savjetnik argentinskog predsjednika Huana Perona.

Umro je 1988. godine, kad mu je bilo 90. godina, u Lihtenštajnu, koji je zavolio još tokom rata.

Izvor: https://rs.rbth.com/istorija-rusije/87452-ruski-jevreji-generali-vermahta