Još jednom o Kurtiju: Kome i zbog čega smeta njegovo imenovanje u ANB

Kao što je i poznato široj javnosti, Artan Kurti ni skoro mjesec nakon što je imenovan za generalnog inspektora Agencije za nacionalnu bezbjednost (ANB) nema dozvolu da pristupi tajnim podacima kojima ta služba raspolaže.

Razlog tome je, kako navodi rukovodstvo ANB-a, što bezbjednosne provjere Kurtija još nijesu okončane.
Šta će pokazati bezbjednosne provjere nije poznato, pošto je imenovani do sada osuđivan dva puta na zatvorske kazne od po 10 mjeseci, nakon čega je on pokrenuo sudski postupak za rehabilitaciju, odnosno brisanje iz kaznene evidencije, pa je sada i zvanično neosuđivano lice.

To je bilo dovoljno da kabinet Dritana Abazovića njega predloži za funkciju generalnog inspektora ANB.

Ako ostavimo po strani procedure tajne službe, odnosno protokole bezbjednosnih provjeravanja i ne prejudicirajući njihov rezultat, uočavamo da je samo pominjanje mogućnosti da Kurti bude imenovan na pomenutu dužnost, u najmanju ruku, unijelo uznemirenost u strukture bivšeg režima i značajan dio bezbjednosnog aparata.

Postavlja se pitanje zašto bezbjednosna provjera nije rađena i prije nego što je imenovanje uslijedilo, da li je to bila praksa i u slučaju imenovanja ostalih službenka Agencije, te da li će Artan Kurti biti upoznat sa rezultatom provjere budući na raniju čudnu praksu ANB da se o istim ne upoznaju čak ni lica na koja se rezultat provjere odnosi.

Oko imenovanja Kurtija i njegovih provjera ne bi bilo ništa sporno da to ne problematizuju pojedinci i strukture sistema bezbjednosti koje su povezane sa teškim zloupotrebama te iste službe u ranijem periodu, koje su u dobroj mjeri kriminalizovale skoro sve državne institucije i dovode se u vezu sa organizovanim kriminalom, korupcijom i drugim teškim krivičnim djelima, poput ubistava, napada na novinare, vođenja montiranih procesa, krivotvorenja dosija i izvora podataka koji zapravo to nisu, izrade lažnih izvještaja kako bi se pažnja budućim korisnicima baze podataka ANB-a skrenula na pogrešnu stranu i tome slično.

Bilo bi zanimljivo da se ukupnoj crnogorskoj javnosti, od strane ovih koji sada ovako glasno protestuju zbog Kurtija, objasni šta je radila generalna inspektorka ANB, u vrijeme kada je njen direktor bio Dejan Peruničić i da li je ona detektovala neke probleme zbog kojih će se, sasvim je izvjesno, suditi bivšem šefu tajne službe.

Sudbinu prvog operativca službe iz tog vremena nećemo ni pominjati.
Vazno je istaći da se sada, u slučaju Kurtija, kako tvrde dobro upućeni izvori, prvi put dešava da ANB, kao tajna služba, sama sebi ne određuje kontrolora, odnosno generalnog inspektora u čijoj je nadležnosti nadzor njenog djelovanja.

ANB je do sada uglavnom sama sebi birala direktore i generalne inspektore i to vrlo često iz reda doušnika i svojih saradnika iz političkih struktura partije na vlasti ili NVO sektora čime su efikasno štitili svoje djelovanje od bilo kakve civilne kontrole i prikrivali teške zloupotrebe vršene u kontinuitetu, praktično od Drugog svjetskog rata pa sve do danas.

Činjenica da se na poziciji direktora ili generalnog inspektora često nalazili doušnici te iste službe je najbolji pokazatelj u kakvom se stanju ona nalazi.
Kontrolna funkcija unutar ANB se u tom slučaju svodi isključivo na zaštitu tajnosti, a generalni inspektori pretvaraju u čuvare njenih zloupotreba pri čemu se zaboravlja da zloupotrebe Agencije, kao tajne službe i zloupotrebe njenih pripadnika, nikako ne mogu biti, niti smiju predstavljati službenu tajnu, što je u Crnoj Gori odavno postalo pravilo njihovog ponašanja.

U interesu je javnosti i cijelog crnogorskog društva, a prije svega u interesu te iste službe da se objelodane sve zloupotrebe, obavijesti javnost o inkriminaciji pojedinaca i upoznaju nadležni organi radi preduzmanja mjera prema počiniocima.

Zašto je problem da Kurti, naprimjer, ostvari uvid u raniju, krajnje problematičnu, aferu poznatu pod imenom „Orlov let“ ili pak opštepoznatu aferu tzv. „Državni udar“, pa da, između ostalog, ostvari uvid u evidenciju pripadnika službe, posebno ranije Sedme uprave SDB, kako nedavno reče jedan od lidera DF-a Andrija Mandić u obraćanju Dritanu Abazoviću uoči izglasavanja nepovjerenja njegovom kabinetu, kao i u sve ostale aktivnosti službe u prethodnom periodu.

Mnoga pitanja vezana za ANB čekaju da budu otvorena, počev od uloge u toku ratova na prostoru bivše Jugoslavije, organizovanog kriminala, šverca cigareta i narkotika, ubistava, posebno ubistava pripadnika službe i policije, vođenja montiranih procesa i drugih teških krivičnih djela.

Uočeno je da se, nakon pomenutog Mandićevog obraćanja u Skupštini Crne Gore, praktično svaki drugi dan u pojedinim medijima ponavlja priča kako Kurti nema dozvolu za pristup tajnim podacima pri čemu se gubi iz vida da to zapravo za građane nije toliko ni važno.

Crna Gora je država sa malim brojem stanovnika međusobno dobro povezanih, sa solidnim procentom obrazovanih i dobro informisanih građana, mala država u kojoj je sve manje više poznato, pa i to šta radi i čime se sve vrijeme bavi tajna služba. Ovdje su, po svoj prilici, veći problem oni koji problematizuju Kurtijevo imenovanje od rezultata njegove bezbjednosne provjere.

Kada se već pominju bezbjednosne provjere lica u ANB ne možemo a da se ne sjetimo imenovanja aktuelnog direktora Sava Kentere protiv koga je ranije vođen sudski postupak zbog učešća u jednom saobraćajnom udesu u Podgorici, nakon čega je, kako nezvanično saznajemo, zahvaljujući prilično čudnom svjedočenju jednog tužioca, bio potpuno oslobođen, kao što su oslobođeni i drugi učesnici tog udesa iako je u njemu smrtno stradalo jedno lice. Bilo bi jako zanimljivo ako bi se generalni inspektor zainteresovao da li je tajna služba u vezi tog slučaja sprovodila neke radnje i aktivnosti i kakve?

O poslovima Kentere i njegovim građevinskim poduhvatima, njegovim vezama sa stranim državljanima koje niko ne kontroliše, te činjenici da je njegova bliska rodbinska veza angažovana u jednoj stranoj ambasadi u Podgorici, nećemo ni govoriti.
Samo ćemo skrenuti pažnju da kod ovakvih kriminalizovanih sistema bezbjednosti kakav je, možemo slobodno reći, u dobroj mjeri i crnogorski, ne predstavljaju najveći problem pripadnici koji su nekada osuđivani, već oni koji nisu, a trebali su biti.