Golgota i Vaskrs Svetinja u Crnoj Gori – hronologija događaja: Militantni ateizam, represija režima i narodni otpor!

Nakon što je, pojavom prvog slučaja koronavirusa u Crnoj Gori 17. marta, zvanična Podgorica proglasila epidemiju, Srpska pravoslavna crkva je odlučila da se, u susret velikom Vaskršnjem postu, odgovornim odnosom prema toj pošasti, u potpunosti solidariše sa zdravstveno-sanitarnim preporukama Instituta za javno zdravlje, zbog čega su obustavljene litije i veliki broj crkvenih aktivnosti – do daljnjeg.

Štaviše, mitropolit Amfilohije je poručio svim arhijerejskim protoprezviterima, starješinama hramova i upravama manastira Mitropolije akt o molitvi i zvonjenju zvona povodom epidemije, ističući, između ostalog, i sljedeće:

„U ove dane, kada se cijeli svijet suočava sa opakim virusom koji je odgovoran za veliki broj smrtnih slučajeva širom svijeta, naša Sveta Crkva se moli Gospodu našem Isusu Hristu, koji je Jedini pravi Ljekar duša i tijela, da pokaže milost svoju, zaustavi širenje ove opake bolesti i pomiluje sav ljudski rod“.

Takođe, SPC je izašla u javnost sa pastirskim uputstvom u okviru kojeg su navedene konkretne preporuke za postupke sveštenstva i vjernika u trenutku pandemije.

Početak progona SPC u sred pandemije: Hapšenje Mitropolita Amfilohija i sveštenstva

Međutim, uprkos krajnje odgovornom odnosu prema pandemiji i prihvatanju predloga Vlade Crne Gore, da se sporni dijelovi Zakona o slobodi vjeroispovijesti, pokušaju prevazići u dijalogu između dvije strane koji će se voditi na ekspertskom nivou, kao i odlukom Crkve za pokretanje „internet litija“ – kao svojevrsne kompenzacije molitvenih hodova – jedinstvenih događaja u istoriji savremene Evrope; svega par nedjelja nakon proglašavanja pandemije, zbog arhijerejske liturgije na veliki hrišćanski praznik Cvijeti 12. aprila, u Crkvi na Zlatici, u podgorički CB priveden je mitropolit Amfilohije.

Istovremeno, pripadnici policije priveli su i sveštenike koji su sasluživali: protojereja-stavrofora Velibora Džomića, sveštenika Leku Vujisića, đakona Ivana Crnogorčevića; ali i kompletno sveštenstvo Sabornog hrama Hristovog Vaskrsenja u Podgorici: starješinu hrama protojereja-stavrofora Dragan Mitrović, protojereja-stavrofora Dalibor Milaković, protojereja Mirčeta Šivančanin, protojereja Branko Vujačić, protođakona Vladimir Jaramaz i đakona Pavle Božović.

Protojerej Miladin Knežević, koji je bio krenuo u Nikšić, gdje živi, zaustavljen je na magistralnom putu Podgorica – Nikšić kod restorana „Ognjište“ odakle je takođe priveden na informativni razgovor.

Opjelo istoričaru Vladimiru Jovićeviću – povod za nastavak obračuna sa Crkvom

Sahrana istoričara Vladimira Jovićevića, dugogodišnjeg Mitropolitovog prijatelja i vjernika SPC, koji je sahranjen na groblju pred crkvom Svetog Atanasija na Obodu Crnojevića, uz prisustvo članova porodice, jednog od lidera DF-a Andrije Mandića i, upravo, mitropolita Amfilohija – koji je vršio opjelo, poslužila je kao povod režimu za nastavak progona SPC.

Nekoliko dana kasnije, 29. aprila, Mitropolit je saslušan u prostorijama cetinjskog osnovnog tužilaštva, dok su, prethodno, cetinjskoj policiji izjave dali sedmorica sveštenika koji su sasluživali u sahrani Vladimira Jovićevića na Rijeci Crnojevića. 

Na saslušanju Mitropolit je izjavio, između ostalog, i sljedeće:

„Kao Mitropolit Crnogorsko-Primorski i kao čovjek iskazujemo ljudski i episkopski protest zbog toga što se opijelo i sahrana pokojnika na ovakav način od strane državnih organa zloupotrebljavaju, pravno procesuiraju i skrnave. To je posebno nedopustivo u Crnoj Gori za koju se zna da su u vrijeme sahrana i opijela stajale čak i krvne osvete među Crnogorcima“

U međuvremenu, SPC i srpski narod su ostali bez jednog od najpoznatijih boraca za svetosavlje na prostoru Crne Gore, o. Moma Krivokapića, koji je sahranjen na groblju u Škaljarima, 30. aprila.

Bogosluženja pod prismotrom, dvostruki aršini i provokacija naroda od strane režima

U susret Đurđevdanu, policija je pojačala kontrole na terenu, sa ciljem da procesuira sve one koji budu obilježili slavu, na način kako je to rađeno vjekovima unazad.

Međutim, zabrana okupljanja u zatvorenim prostorijama, očigledno se nije odnosila na povlašćeni funkcionerski stalež. Ostaće upamćeni kadrovi sa sjednice Odbora direktora Plantaža, koja je održana u zatvorenoj prostoriji, 4. maja, bez poštovanja zdravstveno-sanitarnih mjera NKT-a.

U međuvremenu, u Pljevljima je, po drugi put, srušena popularna „Tabla“, koja je zahvaljujući upornosti i požrtvovanju pljevaljske omladine bila ponovo podignuta.

Međutim, režim je odlučio da „čestita“ Đurđevdan Pljevljacima na sebi svojstven, vandalski način – rušeći Tablu ukrašenu trobojkom.

Nakon više od dva mjeseca pauze, uz puno poštovanje mjera NKT-a, održana je tradicionalna „Đurđevdanska litija“ u  Beranama.

Ipak, policija je podnijela krivične prijave protiv protojereja Dragana Ristića, Miloša Cimila, Predraga Dragojevića, Stefana Milovanovića i Vuksana Vešovića.  

Oštricu režimske represije osjetio je i mladić iz Pljevalja, Velimir Čabarkapa, koji je ekspresno procesuiran zbog toga što je podijelio na svom fejsbuk profilu satiričnu verzije himne Crne Gore. Presudom Osnovnog suda iz Pljevalja, Čabarkapa je osuđen, na dva mjeseca zatvora.

Međutim, režim nije posustao sa provociranjem naroda, pa je, na Dan pobjede nad fašizmom, na Jutarnjem programu RTCG-a pustila, ni manje ni više, nego spot proustaški deklarisanog muzičara iz Hrvatske, Marka Perkovića Tompsona. 

U toku spota Tompsonove pjesme primijećen je i “alat” koji neodoljivo podsjeća na “srbosjek”, korišćen u ustaškim logorima.

Da situacija bude još šizofrenija, „Javni servis svih građana“ nije propustio priliku da, ipak, još jednom, reprizira Tompsona – svega dvadeset časova nakon premijernog prikazivanja.

Svetovasilijevska litija u Nikšiću i hapšenje vladike Joanikija sa sveštenstvom – Crna Gora na ivici ozbiljnih sukoba

Dan Svetog Vasilija Ostroškog, 12. maj, obilježen je bogosluženjem u Manastiru Ostrog, koje je predvodio lično mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije. Veliki broj hodočasnika došao je, kao i svake godine, da se pokloni čudotvornim moštima Sveca. Međutim, građani su morali da ostave automobile kod crkve Svetog Stanka, odakle su manastirskim prevozom ili pješke išli do Gornjeg manastira. Iz Manastira su zamolili građane, koji se nalaze i izvan kapija manastira, da stanu u dva reda kako bi držali propisanu distancu. Redari su građanima koji nemaju maske dijelili maske.

Istog dana, u Nikšiću, ispred Sabornog Hrama Svetog Vasilija Ostroškog, veliki broj vjernika počeo je da se okuplja, tražeći blagoslov od Vladike i sa molbom da se održi tradicionalna svetovasilijevska litija. U jednom trenutku, rijeka ljudi se izlila gradskim ulicama.

Direktor Uprave policije, Veselin Veljović, naložio je  hitno procesuiranje sveštenstva, a među njima i vladike Joanikija.

Nakon saslušanja u Centru bezbjednosti Nikšić, a potom i kod tužioca, episkopu budimljansko-nišićkom Joanikiju i nikšićkim sveštenicima, određeno je zadržavanje do 72 sata.

Oko 2 sata iza ponoći, Vladika je doveden u Osnovno državno tužilaštvo, gdje je njemu i sveštenicima, nakon više od 2 sata saslušanja – određen pritvor. Pritvor do 72 sata određen je sveštenicima nikšićkog sabronog hrama Danilu Zirojeviću, Željku Rojeviću, Ostoji Kneževižu, Mirku Vukotiću, Vasiliju Brboriću, Draganu Krušiću i Nikoli Marojeviću. S druge strane, sveštenik Slobodan Jokić proveo je noć u bolnici, zbog pogoršanog zdravstvenog stanja.

Podsjetimo, okupljeni vjernici ispred Parohijskog doma, nisu dopuštali policiji da Vladiku i sveštenstvo odvedu maricama. Oni su svojim kolima stigli u Centar bezbjednosti Nikšić, a za njima je krenuo veliki broj vjernika, koji su cijele večeri bili ispred CB, uznosili molitve i uzvikivali „Ne damo svetinje“, i „Ne damo Vladiku“. Policija koja je bila ispred CB imala je opremu za razbijanje demonstracija. 

https://twitter.com/in4sPortal/status/1261010520972374018

Hapšenje Vladike i sveštenstva isprovociralo je reakcije . Istovremeno, dok je okupljeni narod čekao slobodu za utamničeno sveštenstvo, u Pljevljima, Beranama i ostalim gradovima, veliki broj građana je izašao na ulice, u znak podrške za Vladiku Joanikija i uhapšene sveštenike.

U Pljevljima je došlo do velikih incidenata, kada je policija zasula suzavcima okupljene vjernike i tom prilikom povrijedila nekolicinu njih, među kojima je bilo i sedmogodišnje dijete.

Ipak, scene prebijanja Ognjena Mijatovića od strane sedmorice policajaca, obišle su region.

U Beranama su građani u velikom broju izašli na ulice, dok je magistralni put Andrijevica-Berane ponovo blokiran – ovoga puta u režiji građana Andrijevice, koji su zahtijevali hitno puštanje sveštenstva i vladike Joanikija iz pritvora.

Situacija u Crnoj Gori je postala izrazito napeta. Nemušto vijećanje tužilaštva i sudija osnovnog suda u Nikšiću trajalo je, maltene, puna 72 sata.

Za to vrijeme, crnogorska policija je izazvala nekolicinu incidenata, među kojima posebnu pažnju budi prebijanje šesnaestogodišnje djevojčice Lare i hapšenje maloljetnog sina Lejle Vukosavljević, koji je, zajedno sa svojim ocem,  odveden sa kućnog praga.

Sve vrijeme trajanja pritvora, u Nikšiću je vladala napeta atmosfera, koja je, vrlo lako, mogla da eskalira u širi i otvoreni sukob crnogorske policije i građana.

Ipak, vladika Joanikije i sveštenici su pušteni iz pritvora, na oduševljenje nekoliko hiljada prisutnih vjernika.

U međuvremenu, širom Crne Gore, uprkos preporukama famoznog NKT-a, svjedočili smo scenama masovnih čekanja u redovima u prostorijama tržnih centara Delta, Gintaš, kao i bahatom kršenju zdravstveno-sanitarnih mjera od strane radnika Bemaksa.

Međutim, povlašćeni položaj imaju mnogi, režimu bliski poslodavci, za razliku od SPC i njenih vjernika, koji su tri dana zaredom, maltretirani zbog veličanstvene svetovasilijevske litije – duhovnog temelja naroda Nikšića, ali i šire.

Zbog svega toga, mitropolit Amfilohije poručio je građanima da je prošlo vrijeme okupatora, ali treba da prođe vrijeme i onih koji nastavljaju praksu okupatora, zbog čega je pozvao vjernike da ne glasaju „bezbožnu vlast koja bi otimala svetinje“. 

Nastavak litija je isplaniran za nedjelju, 14. jun.

Uslijedilo je burno i, progonom sveštensta ispunjeno – ljeto, a sve u susret predstojećim parlamentarnim izborima.

Nastaviće se… 

Prvi dio hronologije pročitajte OVDJE.