Evropa, postmoderna i nacizam

Piše: Sergej Černjakovski

Ne treba se mnogo čuditi što su se skoro sve države „kolektivnog Zapada“ ujedinile u neprijateljstvu prema Rusiji. U tome nema ničeg posebnog, principijelno novog ili „eshatološki predodređenog“. Ali priča da je „Zapad uvijek mrzio Rusiju“ u mnogo čemu je uprošćena i netačna.

Nekad se on protiv Rusije objedinjavao, nekad razjedinjavao, nekad joj ugađao i stupao s njom u saveze, istovremeno se diveći njenoj kulturi i umjetnosti. Osobenost odnosa Zapada prema Rusiji nije određena nečim mističnim i onostranim, nego konkretnim rasporedom aktuelnih interesa i balansa snaga. A Rusija je skoro uvijek bila izvor i centar snage. Nju su s jedne strane pokušavali da pridobiju za sebe, a s druge – da joj ne dopuste da se pretvori u princip koji dominira nad svim ostalim učesnicima procesa.
Pitanje, dakle, nije u tome zašto su se oni svi objedinili protiv Rusije; pitanje je zašto su se svi oni objedinili oko Ukrajine – i to upravo oko nacističke Ukrajine. Evroatlantika, formalna naslednica liberalizma, u zajedničkom zanosu ustala je u zaštitu nacizma. Stvar je u tome da se evropska civilizaciona zona poodavno oprostila od svih sadržaja klasične Evrope koji su se oslanjali na ono što se nazivalo konstruktom Moderne, od Renesanse do Prosvetiteljstva, uključujući progres, humanizam i antropološki optimizam. Ona je od svega toga odstupila davno i daleko: kad je pala u naručje još uvijek herojskog, ali već nečovječnog starog nacional-socijalizma – Kontramoderne – koja je predstavljala svojevrsni protest protiv degradirajućih trendova evropske civilizacije.
Tada je – u Drugom svjetskom ratu – Evropu spasio konstrukt Nadmoderne, ovaploćen u projektu Komunizma. A sad je Evropa prešla u stadijum degradirajuće Postmoderne, u kojoj se svi stožerni momenti sopstvene klasike preobražavaju u svoju suprotnost. Postmoderna – i paralelno Evroatlantika – postale su zona poricanja istine, zona moralnog relativizma, napuštanja klasičnih vrijednosti i ukidanja civilizacijskih zabrana.

Ne uspjevši da čovjeku obezbijedi slobodu stvaralačkog razvoja, evropski socijum mu je predložio palijativ: slobodu uživanja, proglasivši komfor i tjelesnu nasladu vrhunskom slobodom i životnim načelom. S jedne strane, postmoderna Evropa je obogotvorila ono životinjsko u čovjeku, budeći u njemu najniže pobude, a istovremeno porodila žudnju za životnom snagom. S druge strane, poništivši moralne i civilizacijske zabrane, ona je poništila i zabranu zvjerstva – i posebno nacizma.
Šta je nacizam u svojoj izvornoj formi, formi Hitlerovog etničkog nacional-socijalizma? To je predstava da višoj rasi, Njemcima, sleduju „skraćeni socijalizam“, vlasništvo i socijalna briga, a porobljavanje i uništenje – nižim rasama. Međutim, već su himlerovske vafen-SS prevazišle germanske etničke granice. Posle 1945. među bivšim nacistima počela je da se rađa ideja o pogrešnosti usko etničkog nacizma. Vladajuće nacije mogu da se grade i iz raznih etnosa, koji se u svom jedinstvu smatraju „višim“. Tako je Evropska unija stvorila svojevrsnu nadnacionalnu opštost, evronaciju.
Kada je ukrajinski Majdan 2014. direktno povezao „zahtjev za evrointegracijom“ i bijesne banderovce sa parolom „Ukrajina iznad svega!“, to je izgledalo neprirodno. I jeste neprirodno, ako se držimo stare predstave o nespojivosti evropskog humanizma sa idejama nacizma. Ali ta protivrječnost bila je prividna, preuzeta iz prošle epohe, kad su još postojale stare klasične nacije, kad se govorilo o prevashodstvu germanske nacije nad Francuzima i Slovenima.

Međutim, s tačke gledišta epohe Postmoderne i stvaranja evronacije, tu nema nikakvog protivrječja. Žarka želja Ukrajinaca da „uđu u Evropu“ bila je želja da se prisajedine novoj, „višoj naciji“, koja će vladati nad drugim, „nižim nacijama“. I tako su se otvoreni ukrajinski nacisti ujedinili sa ukrajinskim „evrointegratorima“: oni moraju biti u „višem društvu“!
Moglo se pomisliti da će to uplašiti obične evropske građane, evropske intelektualce i evropske političke elite. Međutim, ako ih je to i uplašilo, uplašilo ih je samo zato što su oni Ukrajince smatrali previše divljim za njihovo više društvo. Ali sama po sebi, ideja obnove nacizma u novoj formi potpuno im je odgovarala. A zabrana nacizma, ustanovljena posle tragedije Drugog svjetskog rata, već je prevaziđena na materijalu Pribaltike, gdje eksperiment sa rehabilitacijom nacizma uopšte nije izazvao odbojnost evropske zajednice. Prostije rečeno, evropskoj civilizaciji je potrebno nešto slično nacizmu, da bi mu dalo čvrsti stožer za osiguranje svoje vladavine, a s druge strane – nešto što ih izbavlja od teškog istorijskog kompleksa.
Zapad je sve to primjećivao i sve vidio. I baš zato je stavio pod zaštitu ne Ukrajinu, nego perspektivni eksperiment obnove nacizma! Doduše, i rusofobija ovdje ima svoju ulogu: i kao stremljenje da se ograniči razvoj Rusije, da se svrgne Rusija kao uzor i preostalo ovaploćenje sovjetizma, to jest – antinacizma. Međutim, borba savremene Evrope protiv savremene Rusije – to je prije svega borba evronacizma (i opšteevropske težnje ka nacizmu) protiv sjećanja na njegovo uništenje. Zato je podrška Evroatlantike sadašnjoj Ukrajini i ukronacizmu – prirodna i na svoj način zakonomjerna. Ona je proizvod Postmoderne i opšteg procesa evrodegradacije. Oni su njima rod rođeni, i dugo očekivani! Vidjeli smo kako Olaf Šolc podsmješljivo reaguje na pomen genocida u Donbasu. To su u njemu uzavrele nade i očekivanje! On računa da će pobjeda nacizma u Ukrajini postati korak ka rehabilitaciji njegovog rodnog nacizma, njemačkog! Nada se da će neko drugi, ako već ne Njemačka, uspjeti da se revanšira Rusiji kao simbolu uništenja hitlerizma – za uništenje njegovog firera.

Otuda i toliki entuzijazam da se ukrajinskim nacistima predaju njemačke protivtenkovske rakete i stingeri.
Pritom, naivno je misliti da je Evroatlantika podržala Ukrajinu samo zato da bi naškodila Rusiji. To je za Zapad drugostepeno. Evroatlantika u Ukrajini podržava svoju nadu u budućnost i svoju viziju te budućnosti! Prvostepeno – to je apelacija savremene postmoderne Evrope na svoju samoidentifikaciju u ideji evronacizma, kao povratka muskulature i oslonca za očuvanje svjetske vladavine. Otuda i zaštita ukronacističke laboratorije u kojoj Evropa sa hipnotičkim zanosom odrađuje formiranje svoje današnje unutrašnje suštine.
Ističući svoju misiju denacifikacije Ukrajine, Rusija mora da razumije i to da će se prije ili kasnije suočiti sa problemom evronacizma. A borba protiv ove ili one verzije nacizma – bez predloga i Ukrajini i Evropi svog sopstvenog projekta Nadmoderne – biće Sizifov posao.

(km.ru; preveo Ž. Nikčević)