Ekipa iz “Hiltona” nije bila ni nalik filmskim junacima iz “Kazablanke” – nimalo šarmantna, a još manje simpatična

Piše: Darko Prelević

Ranko Rajović, uvaženi ljekar i istaknuti član Mense je jednostavno objasnio
zašto naši đaci na PISA testovima prolaze katastrofalno.
Elaborirao je da postoje tri načina učenja: reproduktivno, vizuelno i
asocijativno. Za reproduktivni način učenja su sposobne i neke životinje. Ono je nažalost, dominantno u našem školskom sistemu.
Uzgred, asocijativno učenje je najnaprednije jer razvija kod djece kognitivne sposobnosti, što, priznaćemo, na ovom prostoru nije poželjno ni za odrasle osobe, a kamoli za djecu.
Doktor Rajović je samo jednom tvrdnjom dokazao koliko je besmisleno reproduktivno učenje: od 10 najtraženijih zanimanja u sadašnjem vremenu, unazad 10 godina, 8 njih nije postojalo.
Ipak, postoje zanimanja koja se opiru protoku vremena i svim tehnološkim i društvenim promjenama. U bilo kakvim okolnostima su neophodni: ljekari, nastavnici, sudije, inženjeri, mehaničari, veterinari, pekari, glumci, muzičari, vodoinstalateri, kamiondžije, frizeri…
Postoje i sezonska zanimanja, uglavnom u turizmu. Turistički radnici čekaju da
odrade zimsku ili ljetnju sezonu, pa odmaraju pola godine.
I ratni profiteri ciklično dobijaju priliku da pokažu svoju kreativnost.
Dobronamjerno im savetujem da počnu lagano sa pripremama, biće za njih itekako
posla. Za početak im je dovoljan pametni telefon za back-up podataka. Notes i
olovka su odavno prevaziđeni.
Ginter Gras, njemački pisac nobelovac je u jednom od svojih poslednjih
intervjua, 2014. godine ustanovio da je počeo Treći svjetski rat:
‘Nalazimo se u Trećem svjetskom ratu čiji početak ne možemo tačno da definišemo; budući istoričari će raspravljati oko toga kad je tačno počeo.

To je proces koji se razvija tiho i postepeno, koji se proteže od jednog do drugog
bojišta koja su daleko jedno od drugoga, a ipak je kod svih očigledma nemoć politike i snaga privrede koja je preuzela priđat.

Ranije nikome ne bi na pamet palo da, na primer, konflikt sa Rusijom oko Ukrajine ima veze sa onim što se dešava u Siriji. A povezani su zbog sveopšte nemoći politike da se problemi riješe pregovorima. Ako je tu nafta, onda se napada, ako nema nafte, onda ne…
Ako sam se tada i usudio da dovedem u pitanje ovaj stav, bojim se da na današnji
dan nemam nijedan jedini argument protiv.
S obzirom da se i na ovim prostorima proizvodi više istorije nego što može
da se konzumira, možda bi dobra ideja bila da se na našim poslovnim školama
otvori smjer za “ratne profitere”.
Da je dočekao živ svoje penzionerske dane, profesor Emeritus bi zasigurno bio Arkan..
Jednom sam prisustvovao njegovom neformalnom predavanju na temu fudbala.
Godina je bila 1998., radio sam u Kola Koli, a za svaki poslovni boravak u
Beogradu smještaj nam je ugovorom bio obezbijeđen u hotelu Interkontinental.
Pomenuta epizoda sa Arkanom u glavnoj ulozi se odvijala u foajeu hotela, gdje je par godina kasnije i ubijen.
Sjedio sam svega par metara od stola za kojim su bili on sa suprugom Cecom i
trener Obilića, Dragan Okuka. Treba li pomenuti da je Arkan bio vlasnik dotičnog fudbalskog kluba, koji je te godine bio i prvak države?
Za stolovima u restoranu bili su fudbaleri.
Arkan je potezom kažiprsta pozivao na brifing, pred utakmicu koja ih je čekala, svakog od njih pojedinačno.
Dobijali su od njega jasne instrukcije kako da igraju, koga da paze, kako da se
kreću, na što da obrate pažnju. Ceca je, sasvim skromno, imala svega jednu ili dvije verbalne intervencije. Trener Dragan Okuka nije progovorio ni jednu
jedinu riječ.
Neko je nekad mudro zaključio da muškarcima u haotičnim vremenima treba
omogućiti da gledaju fudbal, idu u kladionice i piju pivo. Da li baš samo
muškarcima, možda je to malo politički nekorektno?!
Na domaćoj akademiji za ratno profiterstvo bi postojao samo jedan smjer – sitno
ratno profiterstvo.
Školovanje za krupnog ratnog profitera bi bilo organizovano tamo gdje i
najbolje funkcioniše u praksi, u bivšim i sadašnjim imperijama.
Obavezna filmska literatura za naše “studente” bi bio film “Valkan Ekspres”.
Radnja ovog filmskog klasika se dešava u Srbiji, na početku Drugog svjetskog
rata. Grupa “šibicara’, sitnih lopova pod maskama, muzikanata, se dovija na sve načine da preživi.
Pomalo koketiraju sa okupatorom, sve vrijeme su neodoljivo šarmantni, ali
nikad ne prelaze crvenu liniju. Na kraju pokazuju da su na pravoj, svojoj strani
istorije.
Ovo nepretenciozno remek-djelo su, zajedno sa nezaboravnom muzikom, obilježili velikani naše glume.
“Studenti” koji bi poželjeli makar osmicu na ispitu bi trebalo da znaju čitave
replike iz filma.
“ ‘Alo buđavi, jesi i ti muzičar” bi bila replika za diplomski rad.
Naprednijim “studentima” bi bilo preporučeno da gledaju i “Kazablanku”.
Ljubav i prijateljstvo su centralne teme ovog filma. Ljubav, prijateljstvo,
smrt ili Bog su centralne teme svih velikih djela.
“Kazablanka” je priča o jednoj ženi, Ilsi Lund (Ingrid Bergman), koja je rastrzana između dva ljubavnika, kao i između dužnosti i ljubavi u doba Drugog svjetskog
rata.
Ljubavna priča se odigrava u marokanskom gradu pod kontrolom Višijevskog
režima; u mjestu za bjegunce od nacista koji žele da obezbijedi tranzitna
dokumenta za dalje putovanje do Lisabona, i na kraju, do slobode u Sjedinjenim
Američkim Državama. Grad i sam istorijski kontekst su Bogom dani za
profitere, švercere i probisvijete svih kalibara.
Kafe “Kod Rika” je istureno odjeljenje, oaza zamrznutih ratnih aktivnosti, u kojoj
pripadnici obje vojske piju viski, preprodaju razne dragocjenosti i pregovaraju.
Na crnom tržištu je najdragocjenija viza koja omogućava napuštanje Kazablanke i odlazak u slobodu.
Rik (Hemfri Bogart) je cinični vlasnik kafea, ujedno i rezignirani pijanac koji
gleda svoja posla a kome je srce ipak na svom mjestu.
Glavni junak pravi izbor da se zbog metafizičke pravde odrekne ljubavi i
mogućnosti da i sam iz Kazablanke odleti na slobodnu teritoriju.
Postoji ipak nešto što mu niko ne može oduzeti – Ilsa i on će “uvijek imati
Pariz”, sjećanje na kratak period sreće u njihovim životima.
Lekciju da ništa nije crno-bijelo i da uvijek postoji šansa da se spasi duša, “studenti” bi dobili i u poslednjim kadrovima ovog legendarnog filma.
Rik i kapetan Lui Reno (Klod Rejns) šetaju preko piste aerodroma, sa kojeg se
sprema da odleti avion sa Ilsom i njenim mužem, dok Bogart izgovara repliku
beskrupuloznom Višijevskom policijskom prefektu koji “igra kako vjetar duva”.
“Lui, mislim da je ovo početak jednog divnog prijateljstva.”
Čak i kapetan Reno, oličenje koruptivnosti i izdajničke Višijevske vlade koja je
sarađivala sa Njemcima, na kraju dobija prelaznu ocjenu iz patriotizma.
Na smjeru “sitnih profitera” se istinski ratni filmovi nikad ne bi ni
prikazivali.
Njih bi isključivo gledali budući “diplomirani krupni ratni profiteri” na
katedrama po inostranstvu.
Kopolina “Apokalipsa danas”, Stounov “Vod”, “Koza” Kurcija Malapartea u režiji genijalne Ljiljane Kavani, “Idi i gledaj” Elema Klinova, kao i određen broj velikih ratnih spektakala bi morali da budu obavezno štivo.
Naravno, ne da bi epifanijski djelovali na “studente”, već da bi pokušali da
makar ovlaš shvate, onako emotivno, mentalno i geografski udaljeni od samih
ratnih dešavanja, kakva je dominantno ratna i poratna psihologija, i što je
najvažnije, što sve tu može da se “uvalja”.
Bilo bi tu dosta opcija na smjerovima za subspecijalizante: “promet” vojno tehničkih sredstava, droge, cigareta, alkohola, sanitarnog materijala ili nečeg
sasvim drugog, sve u skladu sa ličnim afinitetima i preferencijama.
Njihovi predavači i mentori bi iskustveno odabrali nekoliko njih posebno emotivno uškopljenih i ciljno orijentisanih, spremnih za najkompleksnije zadatke.
Kroz simuliranje situacije u nastavi, imali bi zadatak da istovremeno
snabdijevaju obje strane oružjem, a po potrebi da podmeću i izazivaju ratove.
Oni posebni, najbolji bi na kraju školovanja dobijali diplome, sertifikate i
licence za “doturanje i šverc” nuklearnog oružja. U tom poslovnom svijetu ne
postoji uvijek interes da ratovi dugo traju, da se podmeću i lažitaju razni
masakri i zločini, pa da bi se umjesto dugotrajnog mrcvarenja, opsada, mučenja,
logora, zatvora i masovnih grobnica, pribjegavalo i drugom rješenju, u skladu sa
politikom energetske efikasnosti.
Pritisneš dugme i oposliš ono za što raznim tehnološki nedoraslim “plemenima” trebaju godine ratovanja. Sve po želji poslodavca.
Prije izvjesnog vremena sam poslije duge pauze zakoračio u hotel “Hilton” na
poslovni sastanak. S obzirom da sam bio u društvu pušača, predložili su da
pođemo do sale u kojoj je dozvoljeno pušenje.
Bio sam zapanjen koliko je atmosfera bila slična u onoj u kafeu “Kod Rika”.
U sali je bilo puno dima, za par stolova u istom društvu “vlast” i opozicija u
krajnje srdačnoj i opuštenoj atmosferi, par protuva i kriminalaca, advokata i
tužilaca. Jedino nije bilo Sema da na klaviru odsvira “As time goes by”, dok se
prethodnica političkih prevaranata dogovara o formi memoranduma koji će
potpisati koji dan kasnije.
Ova ekipa iz “Hiltona” nije bila ni nalik filmskim junacima iz “Kazablanke” –
nimalo šarmantna, a još manje simpatična.