Demografski sunovrat Hrvatske – mogu li srpske zemlje iz njega izvući pouke?
1 min read
Population Decline Graph
Tekst prenosimo integralno:
Da praktično sve zemlje Balkana danas pate od niskih stopa nataliteta, odnosno negativnog prirodnog priraštaja i odliva radno sposobnog i visokokvalifikovanog stanovništva ka razvijenim zemljama Zapada (tzv. ,,odliv mozgova“) poznato nam je već godinama. Ipak, rezultati popisa u Hrvatskoj s kraja 2021. godine govore u prilog tome da stvari postaju ozbiljnije nego što smo mogli i da pretpostavimo. Zvanični rezultati kažu da u Hrvatskoj danas živi 3.888.529 stanovnika, što je pad za 396.000, odnosno za čak 9,25% u odnosu na 2011. godinu. To znači da je Hrvatska izgubila populaciju čak četiri današnja Osijeka! Pomenuti Osijek je sa 96.848 stanovnika na 4. mestu, a ispred njega su tri jedina hrvatska grada koja imaju više od 100.000 stanovnika – Zagreb, Split i Rijeka. Samo osam hrvatskih gradova ima preko 50.000 stanovnika što dovoljno po sebi govori o demografskoj katastrofi sa kojom se ova zemlja, uprkos tome što je punopravna članica Evropske unije i NATO pakta, suočava.
Vukovarsko-sremska županija izgubila je svakog petog stanovnika
Niti jedna od hrvatskih županija nije zabeležila porast stanovništva u protekloj deceniji; naprotiv, u pojedinim su zabeleženi i više nego alarmantni padovi. Vukovarsko-sremska županija izgubila je svakog petog stanovnika, a Brodsko-posavska i Sisačko-moslavačka svakog šestog. U 12 županija broj stanovnika se smanjio za više od 10%, a u 5 županija se broj domaćinstava smanjio za više od 10%. Najveća demografska katastrofa zadesila je Slavoniju koju odavno zovu pustom zemljom kroz koju se možete voziti kilometrima, a da vam ne naiđe drugi automobil u susret. Od 5 županija sa najgorom demografijom 4 su slavonske, gde je broj stanovnika ukupno 5 slavonskih županija (uključujući tu i Baranju) manji za 136.217 (pad sa 805.998 na 669.781). O stanju u nekada većinski srpskim sredinama koje su bile koliko-toliko vitalne dok kroz zločinačke akcije ,,Bljesak“ i ,,Oluja“ nije proterano na stotine hiljada naših sunarodnika ne treba trošiti puno reči. One su od 1995. godine ispražnjene do te mere da danas, primera radi, u Ličko-senjskoj županiji živi svega 42.893 stanovnika.
Šta je sa Crnom Gorom, Srbijom, Republikom Srpskom?
Kao što kaže narodna poslovica da ne laje pas radi sela, već sebe radi, tako i autor ovih redova piše o demografskom sunovratu Hrvatske strahujući da se isti dešava ili tek čeka tri srpske zemlje – Srbiju, Republiku Srpsku i Crnu Goru koje još uvek čekaju na svoje popise stanovništva.
Srbija svakako ima ispod 7 miliona stanovnika (ne računajući AP Kosovo i Metohiju), ali se procene Republičkog zavoda za statistiku da ih ima 6,8 čine suviše optimističnim. Isto važi i za Republiku Srpsku koja verovatno ima jedva milion stanovnika, te za Crnu Goru koja zasigurno ima ispod 600.000 stanovnika, a možda čak i katastrofalnih 550.000. Nema sumnje da se najviše prazne seoske sredine i da je briga o selu u srpskim zemljama postala demografski, ekonomski, ali i bezbednosni imperativ!
Bez srpskog sela neće biti ni srpskog sveta!
Shodno tome, bez institucionalnog pristupa rešavanju problema održivosti života na selu možemo očekivati isti ili sličan scenario onom hrvatskom. Upravo zato je najvažnija stvar za Srbiju u 2020. godini bila ta što je prvi put u svojoj istoriji dobila Ministarstvo za brigu o selu na čije čelo je došao Milan Krkobabić. Za relativno kratak period ovo ministarstvo je, iako malo po obimu i raspoloživim kapacitetima, pokazalo da se mnogo toga može popraviti ili pokrenuti. Tako je otvoreno skoro 1.000 zadruga širom Srbije, preko 650 besplatnih seoskih kuća dodeljeno je mladima ispod 40 godina starosti (plan je da se narednih godina čak 20.000 porodica kroz različite programime podrške vrati u sela), podeljeni su besplatni minibusevi za prevoz seoskog stanovništva u brdsko-planinskim sredinama, a država planira da mladim bezemljašima besplatno ustupi do 50 hektara obradive površine na obrađivanje, da selo uvrsti u Ustav Srbije i još mnogo toga.
Zato apelujem na Vladu Republike Srpske i Vladu Crne Gore da razmisle o osnivanju ovakvog ministarstva i pridruže se zvaničnom Beogradu u objavi rata jednom od najvećih neprijatelja našeg naroda danas – usudu pustog sela, jer bez srpskog sela, kao što sam jednom prilikom definisao, neće biti ni srpskog sveta.
dr Rajko Petrović
Institut za evropske studije u Beogradu
Osim hitnih mera finansijske pomoći porodicama sa više dece i stimulacije stupanja u bračnu zajednicu u svim sredinama potrebno je:
1) sprečiti izumiranje sela i izvršiti hitnu decentralizaciju i iz kandži gradova (pretežno u Vojvodini ali i Srbiji) isčupati bar naselja koja broje preko 2.500 stanovnika i formirati nove opštine (MZ Batajnica 30.000 st., MZ Lađarak 10.000, MZ Crvenka 10.000, Bajmok 8.000, Starčevo 7.000, Čelarevo 5.000…) , čime bi se donekle spasilo dalje ekonomsko i demografsko usisavanje ovih naselja kroz majorizaciju u odlučivanju i brutalnu pljačku preko tvz. Zajedničkog budžeta velikih opština i gradova i diskriminacije u rešavanju komunalnih problema i prava na apliciranje za sredstva sekretarijata i ministarstava .
2. Uvesti „pozitivnu diskriminaciju“ u pogledu poreskih olakšica i stimulacija za kupovinu nekretnina i život na selu, i u pogledu raspodele
sredstava po konkursima gore pomenutih ministarstava i sekretarijata.
3. Medijska ali i svaka druga afirmacija porodice i porodičnih vrednosti kroz obrazovni sistem i kroz duhovne institucije kakva je naša crkva, a paralelno sa tim ukinuti prostački i vulgarne „zadruge, realitie, i sl.) koje imaju katastrofalnu ulogu i deformišu prave vrednosti.
Ovo je minimum neophodan da bi se ublažila i koliko toliko zaustavila degradacija ovih velikih seoskih sredina, nažalost za većinu brdsko planinskih sela ali i sela u Vojvodini u kojima je nakon ukrupnjavanja domaćinstava uništen sitni seoski posed je kasno.
O ovom gore pomenuti Krkobabić i ne razmišlja a samim njegovim imenovanjem je jasan i odnos i prioritet u pogledu zaštite sela a time i demografskog opstanka.
Mislim da je taj podatak od 396 000 stanovnika koji je manjka u Hrvatskoj zastario. Samo od 2013 do 2019 iselilo je 400 000 stanovnika iz Hrvatske na područje starih članica EU. Računajući iseljavanje od 2019 do 2021 i negativan prirodni priraštaj broj stanovnika u Hrvatskoj od 2013 je manji za pola miliona. Naravno ima doseljavanja iz BiH u Hrvatsku ali opet to je mali broj stanovnika koji može da ublaži demografski minus.
Srbija,Republika Srpska i Crna Gora moraju obnavljati selo ako misle se demografski sačuvati.
Nedavno je Vučić na otvaranju neke fabrike u Kragujevcu konstatovao da je u Srbiji procenat seoske populacije oko 50% a da je u Americi 1,3% i da to moramo da ispravimo. Drugim rečima, forsiraće dalju migraciju iz sela u grad, propadanje seljakčkih gazdinstava i posledično ukrupnjavanje zemljišnog poseda, što je u funkciji dodatne industrijalizacije poljoprivredne proizvodnje. Naši sociolozi i ekonomisti već 20 godina prde o tome kako je zlo Srbije što ima usitnjen zemljišni posed. A to znači da selo ne vide kao životni prostor nego kao privredni resurs. Kapitalistički privredni resurs. I ta ideloška matrica – neoliberalizam – je isto ono što vergla i Vučić i njegovi kapitalistički sponzori – domaći i strani. Domaći gledaju šta da otmu i preprodaju, a strani šta da kupe jeftino. I dok god se ne raskrstisa neoliberalizmom i ne vrati uloga države u proizvodnji i reprodukciji društva kao takvog, nema nama budućnosti. Samo ima da srljamo u beskrajnu socijalnu i biološku eroziju.
Nastave li našim zemljama upravljati neviđene bitange i lopuže kojima je samo i jedino stalo do vlasti, nesporno da će ko god može bežati iz njihovih latifundija
treba popisati koliko stanovnistva je na dan popisa u inostranstvu, za toliko umanjiti broj popisanih i tako se dobije broj onih koji stvarno tu zive. na mojoj adresi ce se popisati troje koji imaju licne karte a koji su u kanadi 0d 1993 godine