Crna Gora nebitna za NATO – zašto onda čačkati ruskog medvjeda

Ako sve bude išlo po planu, Crna Gora će biti najnoviji član NATO-a. Prema riječima zamjenika generalnog sekretara NATO-a Rouza Gotemoelera „proces pristupanja napreduje glatko“ i „čeka se da se završe parlamentarne ratifikacije“ tako da bi Crna Gora mogla postati članica NATO-a u proleće 2017. Ali, kako ta mala balkanska država doprinesi kolektivnoj  bezbjednosti NATO-a, a samim tim i američkoj bezbjednost?

Kratak odgovor je – nikako,  objavljeno je na američkom sajtu “The National Interest“.

Trenutno ima 28 zemalja u NATO-u. Izvan Sjedinjenih Američkih Država i Kanade, oni su svi evropski narodi. Ako je Evropska odbrana glavni razlog za NATO, teško je videti kako Crna Gora doprinosi tom savezu. Kombinovani BDP evropskih članica NATO-a je preko 17 triliona dolara. Sa BDP od 4 milijarde dolara, ekonomski sposobnost Crne Gore da doprinese NATO-u je nevidljiva. Zaista, BDP Crne Gore je oko trećine Albanije, koja je najmanja za ekonomiju NATO-a.

Umjesto da doda zemlju sa tako malom ekonomijom, NATO-u bi bilo bolje da sve njegove članice izdvajaju dva procenta BDP-a na potrošnju za odbranu. Sada, jedine zemlje koje troše najmanje toliko su SAD, Grčka, Poljska, Estonija i Velika Britanija. Njemačka – najveća evropska privreda NATO-a – troši samo oko 1 odsto svog BDP-a u oblasti odbrane. Manjak zbog Njemačke i drugih zemalja što ne daju svoj dio NATO-u je nešto poput 100 milijardi dolara. Dakle, dodajući  Crnu Goru u alijansu učiniće malo da se zatvori deficit.

I sa vojskom koja se sastoji od oko dvije hiljade pripadnika aktivnog sastava i to kopnene vojske, mornarice i vazduhoplovstva – takvi kakvi su – neće dodavati značajnu vojnu sposobnost NATO-u.

Iz perspektive SAD, dodajući zemlju kao što je Crna Gora u NATO, negativna je stvar. Prvo, Crna Gora ne dodaje nikakvu sposobnost – ekonomsku ili vojnu. Drugo, po NATO članu 5, Sjedinjene Države mogle bi da budu u obavezi da brane zemlju koja je irelevanta za nacionalnu bezbjednost SAD. Nije da neko prijeti Crnoj Gori, ali ako je zemlja napadnuta od strane vlasti – čak i Rusije – ne bi napravile da Sjedinjene Države budu manje bezbjedne. Pa, zašto bi SAD rizikovale rat sa stranim zemljama uključujući i Rusiju zbog zemlje koja nije važna za  bezbjednost SAD? Pored toga, Crna Gora bi bila još jedna evropska zemlja koja ne troši dva odsto svog BDP-a u odbrani – što znači još više “slobodne vožnje“ o trošku američkih poreskih obaveznika.

Ako ništa drugo, dodajući Crnu Goru u NATO je potencijalno opasno, jer Rusija nije previše oduševljena zbog te mogućnosti. Moskva je upozorila da bi ulazak Crne Gore u NATO mogao voditi u neodređene „odmazdne akcije.“ Ali, zašto čačkati  ruskog medveda? Rusija nije direktna vojna prijetnja SAD ili Evropi. Njena vojska je blijeda sjenka od bivšeg Sovjetskog Saveza i – uprkos pripajanju Krima i vojne intervencije u Ukrajini – Rusija ne prijeti da izvrši invaziju i pregazi Evropu. S obzirom da je BDP evropskih članica NATO-a deset puta veći od ruskog i oni troše oko pet puta više na odbranu, nazivati Rusiju prijetnjom granicama Evrope je hiperbola.

Rečeno je da Rusija i dalje ima nuklearno oružje i poslednja stvar koju Sjedinjene Države treba da urade je nepotrebno neprijateljstvo prema jednoj zemlju u svijetu koja predstavlja potencijalnu opasnost egzistenciji. Niti će pomoći da se podstakne strah da SAD i NATO pokušavaju da zaobiđu Rusiju (nije nerazumno pretpostavka da je situacija obrnuta.)

Na kraju krajeva, pristupanje Crne Gore manje govori o NATO-u, a više o Evropskoj uniji. Crna Gora se prijavila za članstvo u EU 2009. godine i u pregovorima je sa Evropskom komisijom od 2012. Premijer Crne Gore (i bivši predsjednik) Milo Đukanović tvrdi da je članstvo u NATO „još jedan važan korak ka punopravnom članstvu Crne Gore u EU.“ Ali, kandidatura Crne Gore za članstvo u EU, što je više pitanje trgovine i ekonomije, nije razlog da ona postane 29. Članica NATO-a. Crna Gora nije bitna komponenta evropske ili američke bezbjednosti.