Koalicija „Ključ“: Od Službe zaštite kulturnih dobara ostali samo dugmići

Najnoviji primjeri devastacije kulturnih dobara Crne Gore pokazuju da Vlada ne vodi računa o zaštiti kulturne baštine, saopštio je danas Đorđije Vušurović, bivši direktor Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture Crne Gore i vršilac funkcije direktora JU “Centar za konzervaciju i arheologiju Crne Gore”. Vušurović je naglasio da je od 2008. godine i dolaska Branislava Mićunovića na čelo Ministarstva kulture i pomoćnice ministra za kulturnu baštinu Lidije Ljesar Centar za konzervaciju i arheologiju Crne Gore devstiran te da su ogromna finansijska sredstva, umjesto na očuvanje kulturne baštine, pod atributima “identitetsko” i “misionarsko” trošena na nazovi autorske projekte. On je napomenuo da najveći i suštinski dio, čak pet godina nakon donošenja Zakona o zaštiti kulturnih dobara i Elaborata, nije realizovan i da su od Službe zaštite kulturnih dobara ostali samo dugmići.

Ostatak saopštenja prenosimo u cjelosti:

Počev od 2008. godine i dolaska Branislava Đage Mićinovića, voljom premijera Đukanovića, na čelo Ministarstva kulture, i pomoćnice ministra za kulturnu baštinu, Lidije Ljesar, voljom ministra Mićunovića, bili smo “bombardovani” najavama procvata ove oblasti.

Najavljivane su razne “identitetske misije” i revolucionarni zahvati u ovoj oblasti. Najavljivano je pozlaćivanje svega onoga što su, po njima, prethodne strukture degradirale. Tako je, po njima, bilo devastirano 68 odsto od ukupnog broja zaštićenih nepokretnih spomenika kulture, nijesu bila popisana kulturna dobra Crne Gore, nije ubirana renta na kulturna dobra, institucijama zaštite nije bio pokriven čitav prostor Crne Gore, nije bilo podvodne arheologije u Crnoj Gori.

Jednom riječju, po njima – zatekli su veoma loše stanje u ovoj oblasti. To što gospođa Ljesar, nije bila zatečena, već je dugi niz godina bila zapošljena u Ministarstvu kulture, upravo u Sektoru za kulturnu baštinu, za njih nije bilo toliko važno, osim što je ona “prepoznavala” glavnog krivca, koji je bio van Ministarstva kulture i koji se nazirao prilikom njihovih “mudrovanja”, a to je bio Republički zavod za zaštitu spomenika kulture Crne Gore.

Podsjećam, da je upravo taj Republički zavod, bio nosilac grandioznih stručnih poduhvata – dislociranja manastira Pive i Dubočice, sa živopisom površine 1360 m2, te više nego uspješne obnove spomenika kulture poslije katastrofalnog zemljotresa 1979. godine. Zbog ovakvih i sličnih ostvarenja, Republički zavod za zaštitu spomenika kulture Crne Gore, odlikovan je 1972. godine Ordenom republike sa srebrnim vijencem, zbog značajnog doprinosa u realizovanju izložbe “Umjetnost na tlu Jugoslavije od praistorije do danas” održane u Parizu 1971.godine, dok je 1989. godine ovaj Zavod dobio najznačajnije državno priznanje u SFRJ – “Nagradu AVNOJ”-a, za stvaralaštvo i rad u oblasti kulture i obrazovanja.

Njihovim, sada već “čuvenim” reformskim zahvatom, Centar za konzervaciju i arheologiju Crne Gore, kao sljedbenik Republičkog zavoda, dislociran je iz objekta bivšeg Austrougarskog poslanstva, u kojemu su svojevremeno urađene sve neophodne instalacije sa opremom, bez kojih je nezamisliv rad ateljea, a sve pod nadzorom i uz konsultacije sa stručnjacima UNESKO-a, u jedan dio zgrade bivše EI “Obod”, i dan danas, bez odgovarajućih instalacija i opreme.

Jednom riječju, respektabilna stručna ustanova, po naredbi “dvojca” Mićunović – Ljesar, a sve “zahvaljujući Vladi Crne Gore”, reorganizacijom i seljenjem, iz uslova, preseljena je u neuslove za stručni rad, i pretvorena u “invalidnu” ustanovu, koja se u XXI vijeku bavi odokativnom konzervacijom, dok joj je djelatnost arheologije, Ministarstvo kulture gotovo izuzelo.

Osim toga, do dana današnjeg, ni nakon osam godina od bombastičnih najava pozlaćivanja ove djelatnosti, nije “ubran” niti cent spomeničke rente, nijesu otvorena odjeljenja Uprave za zaštitu kulturnih dobara u Podgorici i Bijelom Polju, niti Odjeljenje za podvodnu arheologiju, niti “Odjeljenje za stručne poslove” (čitaj laboratorija) bez koje je danas nezamisliva djelatnost konzervacije.

Najveći i suštinski dio, vremenski oročenih, obaveza po “novom” Zakonu o zaštiti kulturnih dobara (“Sl. list CG” br. 49/2010) i po obavezujućem “Elaboratu” koji je donijela Vlada 24. 03. 2011.godine, nije realizovan ni nakon šest, odnosno pet godina od njihovog usvajanja.

Aktivnosti su usmjerene na “ad hoc” projekte i investicione aktivnosti, za koje su utrošena, bolje reći prosuta, ogromna finansijska sredstva. Jednom riječju, pod atributima “identitetsko”, “misionarsko” itd. trpani su nazovi autorski projekti, uz obavezan atribut – kapitalni, “teški” po više stotina hiljada, pa i miliona eura, a sve u dobro poznatom stilu, “ovo do sada ništa nije valjalo” i “sve počinje od nas”.

Realizacija ovih projekata, bolje reći veoma skupih kampanja je nezakonito, tj. kršenjem zakona i pravila struke, povjeravana onima koji su smatrani dijelom “ekipe”, da ne kažem “organizovane grupe”.

Cilj mi je da uz decidan stav objasnim, da je od 2008. godine do danas služba zaštite u Crnoj Gori, koja je bila na respektabilnom nivou, do te mjere devastirana da su od nje ostali “samo dugmići” ili “restlovi”, dok se za Zakon o zaštiti kulturnih dobara, donijet 2010. godine i Elaborat, usvojen 2011. godine, može reći da su arhivski dokumenti i ništa više od toga.