Vukčević za IN4S: Preko ruskog jezika upoznali smo američku književnost

Radojka Vukčević, dobitnica nagrade „Najbolji izdavač iz dijaspore u 2018. godini“ za knjigu „Istorija američke književnosti“, na Sajmu knjiga u Beogradu, kazala je za portal IN4S da su ruska i američka književnosti uvijek bile značajno prisutne na prostoru Crne Gore

Vukčević je bila prvi predsjednik Matice srpske – Društva članova u Crnoj Gori.

Društvo članova u Crnoj Gori osnovano je 2010. godine i Vi ste bili prvi predsjednik te institucije. Da li nam možete reći kakva je tada bila atmosfera u Crnoj Gori, kada je Društvo osnovano i da li postoje velike razlike u odnosu na današnji rad Matice?

-Trenutak kada se osnivala Matica srpska u Crnoj Gori nije bio povoljan politički trenutak za jedan tako veliki poduhvat, koji je, zaista, bio više nego neophodan u demokratskom društvu, ako želimo tako da ga razvijamo. Ja sam to rado prihvatila, zato što sam se vaspitavala ne samo na tragovima istočne civilizacije, istočnih sistema, komunizma itd. nego i zapadnih. To mislim na one najbolje strane američke demokratije, američkog sistema koji veoma dobro poznajem. Dakle, krenula sam sa velikim entuzijaznom sa ljudima koji su tada, sa puno ljubavi, uložili i založili puno toga i svoj lični integritet, snagu, energiju, intelekt da bi krenuli sa osnivanjem Matice. Neka to opet bude ogranak Matice srpske, iako se ,ipak, zovemo Društvo, opet su tada bile neke pravne začkoljice.

To je jedno razvijeno društvo, jedna razvijena Matica koja okuplja Srbe u Crnoj Gori i koja definiše kulturni prostor. Ono što sa ponosom mogu da kažem i za ljude koji su i posle mene preuzeli jednu takvu počasnu i odgovornu obavezu, uz sve one koji su obavljali, kao što je Radomir Radević i drugi, mnogo toga su uradili da Matica funkcioniše kao jedna razvijena kulturna institucija. Sada sa ponosom mogu da kažem da je Matica jedan od najuglednijih kulturnih prostora u Crnoj Gori. Mjesto na kome se čuju raznovrsni, ali veoma intelegentni glasovi. Glasovi od visoke književne vrijednosti, ne samo iz Crne Gore nego iz regiona, ali i iz inostranstva. Ono što smo započeli sa zebnjom da li ćemo uspjeti, danas je nešto na šta možemo biti ponosni.

Koliko se američka književnost čita kod nas, da li se može reći da ruska književnost „preovladava“?

-Dosta je teško to izmjeriti. Znate da su profesori uvijek suzdržani kada je u pitanju davanje bilo kakvih izjava koje nijesu zasnovane na istraživanju. Ono što znam jeste da postoji jedna tradicija krajnje pozitivnog odnosa i ljubavi prema ruskoj književnosti i ruskim autorima, što je i potpuno prirodno, s obzirom na razne istorijske momente nama je ruski jezik bio jezik posrednik u saznavanju mnogih izvora koji potiču iz drugih svjetskih književnosti.

Mi smo, preko ruskog jezika, dolazili do tekstova od Indije preko Azije, Evrope, Amerike itd. Zanimljivo je da je prvi prevod Edgara Alana Poa objavljen u Grlici 1930. godine, znači došlo nam je stiglo puto toga preko ruskog jezika. To je vrlo impresivno za svakog koga zanima književnost da do 50-tih godina prošlog vijeka da prati recepciju svjetske književnosti u Crnoj Gori. Dakle imamo vrlo visoku recepciju do 50-tih godina 20. vijeka stranih književnosti preko ruskog jezika.

Od kada počinje veće interesovanje za američku književnost kod nas?

-Od 1950. mi imamo polako sve jače prisustvo angloameričke i američke pogotovo i zbog određenih političkih prilika vrlo visoku recepciju popularnosti one linije u američkoj književnosti (pošto tamo uvijek imamo dvije linije), onu eksperimentalnu i socijalrealističku djela u koje opisuju i onu drugu stranu američke života, dakle ne postoji idealan društveni poredak i ako je Amerika građena kao idealna utopijska, kao Novi Jerusalim, međutim stvari su se razvijale naravno i onako kako su istorijske okolnosti to omugućavale.

Zbog toga su određeni američki pisci ne samo u Crnoj Gori nego u Jugoslaviji imali jako visoku receptiju, to mislim na Stajnbeka i njegove „Miševe i ljude“, onda Mark Tvejn, Hemingvej je bio i ostao još uvijek čitan i popularan pisac, Fokner. Od pjesnika naravno misli da nema studenta koji sa velikom radošću ne čita Edgar Alan Poa i Bitmana. Zanimljivo je ono što mogu da tvrdim jeste da savremena američka književnost je jedna od najjačih književnosti na svijetu budući da se Amerika formirala kao multikulturalna zemlja i u kojoj mnogi glasovi dolaze iz drugih krajeva, ali su opet dio američke književnosti. Tako da se danas veoma čitaju američki savremeni pisci, čak više nego u nekim periodima unazad kao što su Toni Morison, Don Delilo i tako redom.