Vladimir Havkin, čovjek koji je pobijedio koleru i kugu

Ovaj naučnik, rođen u Ruskoj imperiji, spasio je milione ljudskih života ali je njegovo ime mnogima nepoznato.

Vladimir Havkin ili Voldemar Hafkin (kako je poznatiji izvan Rusije) napravio je vakcine protiv teških bolesti koje su odnijele milione ljudskih života
Najprije se bavio kolerom.

Pandemija kolere je vladala u Aziji i Evropi dok je on na Pasterovom institutu u Parizu radio na vakcini protiv ove bolesti. Samo od 1877-1890. godine u Indiji je od kolere umrlo preko milion ljudi.

Borba protiv skeptika

Tada čak ni naučni krugovi nisu vjerovali da se može napraviti vakcina protiv kolere i više su se uzdali u primenu higijenskih mjera. Mladi naučnik iz Rusije se nije obazirao na ovo veoma rasprostranjeno ubeđenje uvaženih kolega i nije odustao od svog naučnog pristupa.

On je 1892. godine svoj život izložio opasnosti testiranjem vakcine na samome sebi, i postigao je uspjeh. Pa ipak, ta vijest je dočekana sa velikom skepsom. Čak je i poznati njemački bakteriolog Robert Koh rekao da je to „suviše lijepo da bi bilo istinito“.

Havkinu su bili potrebni primjeri u praksi kako bi ubijedio kolege da je zaista otkrio sredstvo protiv jedne od najsmrtonosnijih bolesti koja vjekovima desetkuje čovečanstvo.

Potpuna posvećenost pozivu

Britanske vlasti su, međutim, ispoljile interesovanje za pronalaske ovog epidemiologa. Velika Britanija je željela da zaustavi širenje bolesti u Indiji.

Zato je poslala ovog naučnika u svoju koloniju, gdje je on organizovao proizvodnju vakcine i lično učestvovao u vakcinisanju preko 40 000 ljudi. Zahvaljujući njegovom trudu smrtnost je desetostruko smanjena.

Kao da tragedija sa kolerom nije bila dovoljna, indijski grad Mumbaj je 1896. godine zahvatila i bubonska kuga. Britanske vlasti su se opet obratile Havkinu. On je napravio vakcinu za samo tri mjeseca.

Pojedini njegovi pomoćnici nisu izdržali tako težak rad, požrtvovanje i pritisak pa su ga napustili. A Havkin je ponovo provjerio vakcinu na samom sebi prije nego što će je staviti Indusima na raspolaganje.

Ta prvobitna vakcina nije mogla da pruži potpunu zaštitu od bolesti, ali je dvostruko smanjila opasnost od zaraze. Bila je to prva efikasna vakcina protiv kuge. Havkinu je odato priznanje tako što je 1897. godine proglašen za viteza.

Vjera i revolucija

Havkinova naučna djelatnost nije bila vezana za Rusiju iako je on rođen u Ruskoj imperiji, na teritoriji današnje Ukrajine.

Studirao je na Univerzitetu u Odesi, ali nije mogao tamo da ostane. Po nacionalnosti je bio Jevrejin, a prije revolucije 1917. godine prava Jevreja u Rusiji su bila ograničena.

Ako je student jevrejske nacionalnosti želio da nastavi karijeru na univerzitetu kao predavač, morao je da primi pravoslavlje. Havkin je bio ubijeđeni judaista i nije želio da se odrekne svoje vjere.

To, međutim, nije bio jedini razlog. On je bio uključen i u ilegalno djelovanje ljevičara i sanjao je o socijalističkoj revoluciji u Rusiji, zbog čega je hapšen. Međutim, povukao se kada su aktivisti izabrali terorističku taktiku u borbi protiv carske vlasti.

Čehovljevo zapažanje

Upravo tada ga je profesor Ilja Mečnikov, njegov mentor u Odesi, pozvao da pređe na Univerzitet na Lozani, a zatim u Pariz na Pasterov institut.

U Parizu je on radio samo kao pomoćnik bibliotekara, ali je ipak razvijao svoje ideje zajedno sa najsjajnijim umovima u ovoj oblasti. Mečnikov je 1908. godine dobio Nobelovu nagradu za proučavanje imunskog sistema organizma.

Anton Čehov, po profesiji takođe ljekar, kritikovao je situaciju u Rusiji koja je primorala Havkina da emigrira. „Kuga nije toliko strašna… Mi već imamo vakcine koje su se pokazale kao efikasne. Uzgred, imamo ih zahvaljujući ruskom doktoru Havkinu. U Rusiji je on potpuno nepoznat, dok je u Engleskoj odavno proslavljen kao veliki filantrop“, napisao je Čehov odgovarajući na strahovanja zbog širenja virusa u Rusiji.

Spašeni milioni života

Havkin se suočio sa skepsom svojih kolega, ali i sa nepovjerenjem lokalnog stanovništva, tj. ljudi koje je želio da spasi.

Kada je ruski lekar sa nekolicinom svojih indijskih kolega stigao u selo blizu Kalkute da podijeli vakcine protiv kolere, dočekala ih je gomila gnijevnih mještana i odbila da se vakciniše. Zatim su seljani počeli da prijete ljekarima i da ih gađaju kamenjem.

Umjesto da se odmah povuče, doktor Havkin je skinuo jaknu, raskopčao košulju i zamolio jednog kolegu da mu da injekciju. Taj postupak je na mnoge ostavio snažan utisak. Tada je preko 100 ljudi pristalo da se vakciniše, i niko od njih nije obolio od kolere.

Što se tiče Havkinove vakcine protiv kuge, ona je 1909. godine iskorišćena za vakcinisanje 8 miliona ljudi, a 1940. je njome vakcinisano 35 miliona.

Mala laboratorija koju je on osnovao u Mumbaju prerasla je u ogromnu naučnu ustanovu za proučavanje bakteriologije i imunologije.
Ovaj institut je 1925. godine dobio Havkinovo ime. Jedan od rukovodilaca instituta je napisao: „Ljudi [iz Indije] dobro znaju da ih je Havkin spasio od smrti, od strašnih pandemija kuge“.

Izvor: RussiaBeyond, Aleksej Timofejčev