U Izraelu otkriven 1500 godina star hrišćanski natpis

Na severu Izraela otkrivena je 1500 godina stara ploča na kojoj je, na starogrčkom, pisalo: „Hristos, rođen od Marije. Ovo delo sagradili su od temelja najbogobojažljiviji i najpobožniji episkop [Teodo]sije i bedni T[oma]. Ko uđe neka se moli za njih”. Dalje se, u saopštenju o ovom otkriću, koji je prenela Eparhija bačka, navodi:

Ploču sa natpisom otkrio je izraelski tim arheologa iz Izraelske uprave za antikvitete (IAA) tokom iskopavanja na severu Izraela. Ranohrišćanski natpis pronađen je u selu et-Tajiba, u Izraelskoj dolini.

„Reč je o posvetnom natpisu koji je ugraviran prilikom izlivanja temelja crkve”, reči su dr Lije Di-Segni, koja radi kao istraživač pri Arheološkom institutu Jevrejskog univerziteta u Jerusalimu, a koja je dešifrovala tekst.

Natpis je otkriven tokom iskopavanja nekad veličanstvene crkve, u kojoj su se nalazili i mozaički pločnici ukrašeni geometrijskim dizajnom, a koja je bila izgrađena u vizantijskom ili ranoislamskom periodu. Iako je utvrđeno da je natpis bio ugrađen u zid, natpis je isprva, kao blagoslov, morao stajati u okviru ulaznih vrata crkve, gde su ljudi mogli da ga vide. Sâm kamen sa natpisom korišćen je ponovo kao građevinski materijal, što sugeriše da je građevina bila srušena i ponovo sagrađena. Građevina je otkrivena prilikom kopanja pred početak realizacije novog projekta za izgradnju puta u Izraelskoj dolini, a tim istraživača sa sigurnošću tvrdi da natpis potiče iz crkve, a ne iz manastira. Prema njihovim rečima, natpis pozdravlja one koji ulaze i blagosilja ih, zbog čega je jasno da je građevina crkva, a ne manastir, budući da su crkve na svom ulazu dočekivale vernike, dok manastiri to nisu činili.

Formulacija „Hristos, rođen od Marije” često je korišćena na početku natpisâ i dokumenata tog vremena, dok su samu frazu upotrebljavali hrišćani da bi se zaštitili od „zla oka”, drevne kletve iz grčke i rimske kulture koja bi bezazlenim pojedincima donela nesreću. U ovom konkretnom slučaju, fraza je stojala iznad ulaza u crkvu kako bi odbijala zle duhove. S druge strane, Teodosije, za koga tekst navodi da je osnivač građevine, bio je jedan od prvih hrišćanskih episkopa. Služio je kao oblasni arhiepiskop – vrhovni verski autoritet mitropolije u Bet Šeanu (Skitopolj), kojoj je pripadala et-Tajiba. Njegovo ime pojavljuje se u dokumentima koji su vezani za episkopske sabore.

Prema rečima arheologa, rezultat iskopavanja su pronalasci iz različitih perioda i oni su osvetlili dugačak niz naselja koji pripadaju istoj dolini, kao i selo et-Tajiba, ali i status et-Tajibe među lokalnim naseljima. Sama et-Tajiba bila je hrišćansko selo u vizantijskom periodu (od 5. do 7. vek), a kasnije je postala mesto za tvrđavu krstaša. Na samom ovom mestu prvo su otkriveni ostaci crkve iz krstaškog perioda, a nešto kasnije otkriven je i manastir. Region Izraelske doline čuva mnoga svedočanstva o ranohrišćanskom životu. Prema rečima dr Valida Atraša iz Izraelske uprave za antikvitete, „ovo je prvi dokaz o postojanju vizantijske crkve u selu et-Tajiba i dodaje se drugim pronalascima koji potvrđuju aktivnosti hrišćana koji su živeli u ovom regionu”.

Izvori:
https://orthodoxtimes.com
http://www.sci-news.com
https://greekcitytimes.com

Priredio veroučitelj Đorđe Gojić

Izvor: Eparhija bačka