Trgovina uticajem i političkom moći: U ime i na račun

Piše: R. Jerinić

Horhe Alberto Kosta e Silva je uvaženi psihijatar. U Srbiji nije poznat po svojim naučnim dostignućima iako je predsjednik Udruženja psihoterapeuta Brazila. Ako ga neko i zna ovdje, zna ga kao predsjednika jednog drugog tijela. Radi se o Nadzornom odboru nekada najveće fabrike ljekova u bivšoj Jugoslaviji, “Galenike” a.d. Od novembra 2017. godine ova fabrika je u vlasništvu brazilskog farmaceutskog proizvođača EMS-a, koji je u vlasništvu porodice Sančez. Ili se bar tako čini.

Ako je vjerovati tamošnjoj štampi, gospodin Silva jeste intimus Sančezovih i inolviran je u poslovne aktivnosti njihovih kompanija. Često su u takve poslove upletene i razne ofšor kompanije pa onda ne čudi što se u okviru jedne takve kompanije našlo i njegovo ime. U januaru 2017. godine, tačnije 12. januara, na Ostrvu Man registrovana je kompanija “Land investment limited”. Pošto se radi o ofšor zoni, podaci o krajnjim vlasnicima kompanije nisu dostupni, ali je kao ime zastupnika navedeno ime gospodina Silve. Ali je zanimljivo da je u registracionoj prijavi “Land investment limiteda”, kao adresa predstavnika i adresa preko koga se obavlja korespondencija, navedena beogradska advokatska kancelarija “Veselinović”, koju vodi Nevena Veselinović. Zanimljivo je i to što kao adresa za prijem pošte nije navedena zvanična adresa na kojoj kancelarija posluje, već sasvim druga adresa, Dubrovačka 14.

Nekretnina na pomenutoj adresi je u svojini Republike Srbije i nalazi se u zakupu. Naravno da nije neuobičajeno da se kod poslovnog opštenja sa kompanijama iz ofšor zona koriste posebna sredstva i da generalno zbog poreskih tretmana istih nije zgoreg biti dodatno obazriv, pa stoga pretjerano ne čudi izmiještanje adrese, koliko je začuđujuća druga okolnost. Kako su uopšte mogli doći u kontakt gospodin Silva i advokatska kancelarija “Veselinović”. Pomenuti gospodin nije baš često prije privatizacije “Galenike” svraćao u Srbiju, čak je mnogo češće bio gost u Crnoj Gori nego u Beogradu, a i teško je poverovati da bi se za potrebe poslovanja Silve i Sančezovih i bez ikakve veze sa akvizicijom “Galenike” uopšte i angažovala beogradska advokatska kuća.

Možda bi se odgovor mogao kriti u jednoj drugoj činjenici, a to je da je samo nekoliko mjeseci ranije u Luksemburgu osnovana kompanija “Globepharm”, u kojoj se takođe ne vide jasno vlasnički odnosi, ali se kao imena zastupnika pojavljuju dva vrlo interesantna imena. Jedno je naravno ime gospodina Silve, a drugo je Stanko Subotić, na ovim prostorima poznatiji kao Cane. Sad već stvari postaju jasnije, jer advokatska kancelarija “Veselinović” i Nevena Veselinović i te kako imaju veze. Raznovrsne i postojane, ali zadržaćemo se zasad samo na onim čijom prirodom dominira poslovni karakter. Subotić i Nevena Veselinović postaju poznanici i poslovni partneri prije svega zbog “prirodne” zainteresovanosti Subotića za pristupe vrhovima političkog odlučivanja u Srbiji. S obzirom na to da je Nevena Veselinović u tom trenutku bila udata za kuma predsjednika Srbije i da se u poslovnim beogradskim krugovima trudila da ostavi utisak o sebi kao osobi uz koju se vezuje moć koja potiče iz pomenute vrste bliskosti, Subotiću se takva vrsta saradnje sigurno učinila primamljivom. Korist je dvostruka.

S jedne strane je kroz bliskost sa advokaticom demonstrirao i da je posredno ili neposredno blizak sa ljudima od najvećeg poverenja predsjednika i s druge strane imao je mogućnost pristupa informacijama iz pomenutih krugova. To što su te informacije mogle biti ograničene i privatnog karaktera, za Subotića su zapravo bile prednost. Takvim baratanjem informacijama on je zapravo stvarao privid da je dio nekakvog zamišljenog unutrašnjeg kruga oko vrha političke moći u Srbiji.

Veselinovićeva je za Subotića obavljala neke pravne poslove, vezane za njegovu imovinu u Srbiji. Nekretnine na rodnom Ubu i u Beogradu, zatim različite vrste poslovno-pravnog konsaltinga u odnosima između njegovih kompanija u Srbiji i inostranstvu, ali je istovremeno, pošto je i pravni zastupnik kompanije “Delta” Miroslava Miškovića, pokušavala da se nametne kao osoba koja bi zamrznuti konflikt između Miškovića i Subotića, star više od decenije, okončala na obostrano zadovoljstvo. Naravno, uz odgovarajuću novčanu nadoknadu.

Zasad je naša jednačina jasna. Stanko Subotić Cane je zajednički imenitelj između Nevene Veselinović i gospodina Silve, ali i dalje ostaje nejasna priroda njihovog poslovnog odnosa. Privatizacijom “Galenike”, koja je okončana novembra 2017. godine, kao novi vlasnici zemunske fabrike ljekova pojavljuje se brazilski EMS i kao takav on je predstavljen srpskoj javnosti. Međutim, formalni kupac “Galenike” je kompanija “Aelijus” iz Luksemburga, čiji su vlasnici “Montesearch” iz Milana (ćerka firma EMS Brazila) sa 25 odsto i brazilska firma “Gronin farm” sa 75 odsto. Iza vlasništva “Gronin farma” se krije 13 različitih kompanija i fondova koje će se vjerovatno u nekoj bližoj budućnosti povezati u jednu tačku. Formalno-pravno stvari stoje na jedan način, a suštinski situacija je malo drugačija. U kompaniji “Aelijus”, koja je vlasnik “Galenike”, kao ovlašćena lica spominju se Karl Loran, Frederik Moso i Jurij Stilman. Isti ljudi spominju se i kao ovlašćena lica i u luksemburškoj kompaniji “Emerdžing market investment” s.a., krovnoj kompaniji Stanka Subotića. “Emerdžing market investment” je npr. vlasnik beogradske firme “Posh “d.o.o., koja je vlasnik zemljišta oko Aerodroma “Nikola Tesla” i koju je nedavno kupio koncesionar aerodroma, francuski “Vansi”.

Dakle, da se vratimo na suštinske odnose. Kolika je vjerovatnoća da će brazilski EMS kontrolu nad firmom koja je kupac “Galenike” prepustiti ljudima od najvećeg poverenja Stanka Subotića, osim ako on sam nije učesnik pomenutog posla? Ako se radi o striktnim biznis relacijama, vjerovatnoća za tako nešto je ravna nuli. U ozbiljnom biznisu važi pravilo, onaj koji je vlasnik, taj i upravlja. Dakle, ljudi od najvećeg povjerenja Stanka Subotića, što je logično pošto upravljaju njegovim firmom koja je u određenim trenucima vrijedila više milijardi dolara, sad istovremeno upravljaju i kupcem “Galenike”. Logika nameće zaključak.

Ista analogija može se primijeniti i na kompaniju sa početka teksta “Land investment limited”. A koji to konkretan interes može biti u pitanju, odgovor se možda krije u prvoj riječi imena kompanije. Land – zemlja. U novembru ove godine po ugovoru o privatizaciji “Galenike” ističe zabrana od dvije godine na raspolaganje imovinom subjekta privatizacije. Nakon isteka tog roka, novi vlasnik “Galenike” ima pravo da rasprodaje imovinu preduzeća bez prethodne saglasnosti države Srbije. Da takva namjera očigledno postoji, pošto je aktuelno rukovodstvo “Galenike” već podosta poradilo na prenamjeni zemljišta iz industrijskog u građevinsko, tako da će se ubrzo plac od 38 hektara naći na tržištu. Kako saznajemo, kupaca već ima pošto je češki investicioni fond APS pokazao interesovanje i dao okvirnu ponudu koja iznosi skoro 100 miliona evra. Podsećamo, cijela “Galenika” je prodata za 16 miliona evra uz obavezu vraćanja duga bankama u visini od 25 miliona i 5,5 miliona evra investicija, znači ukupno 46,5 miliona evra, a samo zemlja vrijedi višestruko više.

Izvor: Ekspres