Srbi i Pravoslavlje na području na današnje Hrvatske

Piše: Dragan R. Mlađenović – Šekspir, NAUKA I KULTURA, petak, 30.06.2023.

Istraživanje istorije Srba i Pravoslavlja u zapadnim srpskim stranama (na području današnje neovisne Hrvatske) otežavano je i obeshrabrivano od strane Vatikana i Beča. Utoliko su vrednija i dragocenija istoriografska dela koja se bave ovom temom, a koja su imala sreću da budu objavljena.

Danas je teško naći kapitalna dela kao što su „Pravoslavna Dalmacija“ (Novi Sad, 1901) i „Unijaćenje u Dalmaciji“ (Zadar, 1904) episkopa dr Nikodima Milaša (1845–1915), „Apologija srpskog naroda u Hrvatskoj i Slavoniji“ (1909) dr Radoslava Grujića (1878–1955), „Istorija Srba u Hrvatskoj i Slavoniji 1848–1914“ (Politika–Beograd, 1991) dr Vasilija Krestića (r. 1932) ili „Srpstvo Dubrovnika“ (SKZ–Beograd, 1992) dr Jeremije Mitrovića (1910–2012).

Hrišćanstvo je u srpske krajeve doprlo već u prvom stoleću, u apostolsko doba. Sveti apostol Pavle u poslanici Rimljanima piše da je propovedajući Hristovo učenje stigao čak do Ilirika (Rim 15: 19). U drugoj poslanici Timoteju Apostol piše da je njegov učenik Tit otišao na propoved u Dalmaciju (2 Tim 4: 11). Dalmatinski istoričar Ivan Lucius (+1679) beleži da se sv. apostol Pavle, prolazeći kroz Dalmaciju, zadržao kod grada Burnuma, nedaleko od današnjeg Kistanja u Srpskoj Krajini, blizu reke Ticijus (današnje Krke), što ukazuje na postojanje jedne hrišćanske opštine u ovom kraju još u apostolsko doba. To nas podseća na katakombe nad kojima je kasnije sagrađen manastir Krka, u kome je, po Lucijusovu svedočenju, na nekoj dasci bio urezan slovenski zapis o ovom Pavlovom boravku u Dalmaciji. Predanje o boravku sv. apostola Pavla u Dalmaciji pominje i opat Alberto Fortis (1741–1803) u svom poznatom putopisnom delu „Viaggio in Dalmazia“ („Putovanje po Dalmaciji“, 1774).[1]
Iz popisa stanovništva u Austriji, odnosno Austro-Ugarskoj i to iz: 1850, 1860, 1870, 1880, 1890, 1900. i poslednjeg popisa iz 1910. se neoborivo i neporecivo uviđa da je postojala srpska etnička većinska procentualna zastupljenost u stanovništvu pokrajina u sastavu današnje Republike Hrvatske: Slavoniji, Maloj Vlaškoj (Maloj Srbiji), Baniji, Kordunu, Lici, Gorskom Kotaru, Ravnim Kotarima, Dalmaciji, Dubrovniku, Boki Kotorskoj i, čak, u Istri!…
Bez ikakvih dokaza, veličala se „stara Hrvatska” i postepeno „stvarali” tzv. Hrvati kao rimokatolička nacija, iako o njima nema originalnih dokumenata ni podataka o njihovom postojanju u istoriji. O Hrvatima nema originalnih podataka ni u jednom arhivu čije je postojanje starije i od tzv. „stare Hrvatske iz perioda hrvatske narodne dinastije”, odnosno iz vremena pre njenog potčinjavanja od strane Mađara – ni u arhivu Vatikana, ni Venecije, ni Milana, ni Firence, ni Graca, ni Beča, ni Carigrada – nigde, već u tzv. „prepisima sa starijih nesačuvanih originala”, čime je nastala samo „historijska Hrvatska u prepisu”.
Srbi su smetali Vatikanu u verskom, a Beču u geopolitičkom širenju na Istok. Zato je trebalo što pre stvoriti novu naciju koja će se Srbima radikalno suprotstaviti. Iako su Vatikan, Beč i Mletačka Republika vekovima preveravali pravoslavne Srbe i od njih stvarali unijate i rimokatolike, ovaj prozelitizam je postao naročito intenzivan od 1848. nadalje. Na taj način je versko–etničkim inženjeringom Vatikan od Srba stvarao srboždere. Mržnja prema pravoslavnim Srbima, koje su latinski popovi nazvali „šizmaticima“ (od grčke reči σχιζμα, rascep ili raskol, što je grubo izvrtanje istorijskih činjenica, jer su Latini ti koji su se u 11. stoleću odvojili od „Jedne, Svete, Saborne i Apostolske Crkve“) posticana je i podgrevana uporno i neprestano, da bi u 20. veku u dva svetska i jednom građanskom ratu eksplodirala u otvoreni genocid nezapamćen u istoriji.
Hrvati su bili jedini narod na svetu koji je svoje žrtve (Srbe, Jevreje, Rome) u Drugom svetskom ratu prvo životinjski mučio – teško i dugo, bez hrane i vode, vadeći im oči i odsecajući delove tela, pa ih usmrćivali prebijanjem, klanjem, udaranjem maljem u lobanju, bacanjem živih u grotlo peći, kuvanjem sapuna od žrtava, zatrpavanjem živih u nasipe i grobove, vađenjem nerođene dece iz utrobe majki i na druge svirepe načine. Pavelićeve ustaše su bili najmonstruoznija i najužasnija koljačka falanga u istoriji sveta!

Smrt u Jasenovcu bila je mnogo užasnija nego u zloglasnom Aušvicu. Saveznici su ostavili Hrvatsku unutar Jugoslavije, ne pitajući za njenu odgovornost za genocid, a žrtve ustaštva su pripisali neimenovanim fašistima ili Nemcima. Zato su „radni“ logor „Jasenovac“, kao i druga srpska stratišta, ostali nepoznati široj evropskoj i svetskoj javnosti.
Zato je Napoleon Bonaparta (1769–1821) možda bio u pravu kada je rekao: „Istorija je niz laži sa kojima smo se složili“.

LITERATURA

[1] Dr Dušan LJ. Kašić, Srbi i pravoslavlje u sjevernoj Dalmaciji, u almanahu Srbi i pravoslavlje u Dalmaciji i Dubrovniku, Zagreb, 1971, str. 7.