Spomen na 42 novomučenika momišićka: Odgovor na turski teror i vaskrs Crkve Svetog Georgija

Piše: Jovo Pejović

U utorak, 18. marta 2025. godine, u prisustvu velikog broja vjernika u Crkvi Svetog Georgija u Momišićima održana je Dijaloška tribina „Spomen momišićkih novomučenika“ na kojoj su besjedili otac Gojko Perović, otac Nikola Pejović, otac Pavle Božović i putem videa otac Jovica Ćetković iz Toronta – Kanada. Neki od prisutnih su se po prvi put upoznali te noći sa istorijatom Crkve. 42 novomučenika momišićka su žrtve turskog terora u Momišićima iz 1688. godine. Turski okupatori su tada na Vaskrs žive spalili 40 učenika i dva sveštenika – učitelja u Crkvi Svetog Georgija, koja je nakon toga opustila.

Dvojica sveštenika učitelja i njihovih 40 đaka, djece parohijana većinom iz bratstva Popovića, živi su spaljeni od strane vojske Sulejman paše, u znak odmazde zbog više poraza, koje su pretrpjele Osmanlije tih mjeseci od brdskih plemena, naročito od Kuča. Njihove mošti su sakupljene i pohranjene pod Sveti prijesto Crkve Svetog Georgija pod Goricom. Mošti su počivale u ovom Hramu sve do 1936. godine, kada su velikom čašću i narodnom litijom prenijete u obnovljeni Hram Svetog Georgija u Momišićima i položene pod Sveti presto. Crkva je nažalost ponovo stradala u toku Drugog svetskog rata. Mošti su ponovo prenijete 1995. godine u grobnicu sa desne strane oltara unutar Crkve. Mošti su iznijete vjernom narodu na poklonjenje i cjelivanje na praznik Svetih 40 mučenika Sevastijskih, u narodu poznatom kao Mladenci, 2006. godine nakon što ih je Mitropolit Amfilohije sa sveštenstvom umio vinom i pomazao ružinim uljem, po drevnom pravoslavnom običaju. Od tada se nalaze u sveštenom kivotu, lijevo od ikonostasa u momišićkom Hramu Svetog Grigorija, koji je od tada posvećen i njihovom Svetom spomenu. Sveti Arhijerejski Sabor Srpske pravoslavne crkve donio je 17. Maja 2012. godine Odluku da u deptihe svetih pravoslavne Crkve unese dvojicu sveštenomučenika i 40 đaka mučenika čime je potvrđeno njihovo već odavno postojeće molitveno poštovanje u vjernom narodu naše Svete Crkve. Devedesetih godina prošlog vijeka u Momišićima se pojavila jedna grupa intelektualaca i dobrih domaćina iz uglednih momišićkih bratstava kojoj pripadaju ogromne zasluge što se odnos građana prema ovoj svetinji i vjeri počeo iz temelja mijenjati. Sjećam se da je sve počelo jedne Badnje večeri kada su organizovali nalaganje badnjaka kod Crkve u Momišićima, koja je, kao i prostor oko nje, bio toliko ruiniran da gotovo nije bilo prostora da se okupi više od nekoliko ljudi. Uz bojazan da ću nekoga zaboraviti ovog puta ću pomenuti Marka i Vuka Radunovića, Branka i Vlada Đekića, Veselina Rakčevića, Andriju Markuša, Arsa i Toša Popovića, Sloba, Darka i Nikolu Đurovića, Ranka Đukića…

Najveće zasluge za obnovu ove Crkve pripadaju blagopočivšem Mitropolitu Crnogorsko Primorskom Amfilohiju, kao i starešinama ovo Hrama ocu Jovici Ćetoviću, ocu Nikoli Pejoviću i ocu Pavlu Božoviću koji su svako u svoje vrijeme dali ogroman doprinos da ova Svetinja postane jedna od onih u koju dolazi veliki broj vjernika, a posebno djece koja pohađaju školu vjeronauke. Danas je Crkva u Momišićima jedna od kultnih svetinja koja je zahvaljujući sveštenstvu i vjernom narodu iz pepela vaskrsla u jedan od najreprezantivnijih verskih objekata ne samo u Podgorici nego i šire. Crkva Svetih 42 novomučenika momišićka svjedoči i o genocidu koji se kroz vjekove vršio nad našim narodom, od velikih sila za koje niko nije odgovarao niti se pokajao. Momišićki mučenici su nakon nekoliko vekova i nemira našli svoj mir i vaskrsli iz pepela, kao iskra života za sva buduća vremena, a da je to zaista tako svjedočimo svakog 22. marta kada se veliki broj vjernika okuplja u ovu svetinju na Svetoj Arhijeriskioj liturgiji i proslavi Svetih 42 novomučenika momišićka u Crkvi na Malom brdu. Tako će i ovog 22. marta u subotu vjerni narod u čast 42 novomučenika momišićka biti u velikom broju u svojoj Crkvi da oda počast momišićkim mučenicima.