Slovo o borbi

Piše: Milana Babić

Težnja ka pravednosti srpskog čovjeka dobro je znana i našim neprijateljima, stoga je ona često izložena manipulaciji. Kada se stvori buka i pometnja teško je djelovati i pametno zboriti. Da bi riječ odjeknula za nju je potrebno napraviti uslove, ambijent, okrilje. Tišina je najbolji saveznik mudre riječi. Mudra riječ se rađa u osami i zvoni u tišini…

Danas, u ovaj veliki Dan, pripovijedaću o dva viteza Drugog Svjetskog rata, viteza neba.

Izaći u otvoren prostor, poletjeti u nebo i napasti protivnika, biti spreman da se tvoje tijelo rasturi u komadiće – zahtijeva mnogo hrabrosti…

Miloš Žunjić, Šesti lovački puk

Dio pripovijesti ide ovako:

Noć je, nad Beogradom kruže ptice grabljivice, na Kraljevinu Jugoslaviju, na srpski narod, kao i nebrojeno puta do tada, nailazi sila mnogo jača od one koju ona posjeduje…

U zoru, jedan sat nakon ponoći, tog bitkom slavnog 6. aprila, zazvonio je telefon u Ruskoj liri (danas Zori). Oštri glas sa druge strane tražio je komandira 102. eskadrile komandanta I klase Miloša Žunjića. Nakon posljednje prozivke i provjere, piloti su se pravo iz kafane uputili na aerodrom u Zemunu, gde su ih čekali već zagrejani Meseršmiti…

Kada su se na nebu iznad prestonice Jugoslavije tog 6. aprila 1941. godine pojavili nacistički bombarderi i lovci, vazdušna uzbuna je oglašena nekih 15 minuta nakon šest časova. Kapetan Žunjić poleteo im je u susret na čelu svoje eskadrile prethodno uzviknuvši: Za mnom! Pali mašine i poleći po patrolama!

Eskadrila predvođena komandirom Žunjićem vinula se u vazdušnu borbu sa svojih 7 od 10 lovaca (motor aviona potporučnika Kovača bio je u kvaru, a kapetan Nikolić i potporučnik Bošković su patrolirali). U vazdušnoj borbi, piloti jugoslovenske avijacije uspeli su da obore čak 47 nemačkih aviona…

Tokom vazdušnih borbi Žunjić je uspio da obori jedan nemački bombarder Hajnkel 111, ali je njegov avion teško oštećen u sukobima sa meseršmitima (-Me 109F-) zbog čega je bio primoran da padobranom iskoči iz aviona. Iako, prema nepisanom pilotskom kodeksu, pilot koji iskoči iz aviona prestaje da bude meta, piloti nemačkog Luftvafea su mitraljezima usmrtili Žunjića dok se padobranom spuštao na zemlju. Prema drugoj verziji pak, Miloša su usmrtila dvojica ribara na Tamišu kod Pančeva, gde je ranjen pao. Ova dvojica obzirom simpatizeri nacista (prema ovom izvoru, kasnije su bili folksdojčeri), prišli su čamcem Milošu koji se ranjen borio da se ispetlja iz padobranskih gurtni i da dođe do vazduha, i usmrtili ga udaranjem veslima.

Đorđe Đoko Putica

Đorđe Putica, heroj Aprilskog rata, rođen je u Volujcu kod Trebinja, od oca Ilije i majke Ane, 16. (29.) aprila 1911. godine. Potiče iz ustaničke porodice, njegov djed Nikola bio je istaknut u ustanku 1875 -1878 godine. Đorđe se školovao u Trebinju i Sarajevu, gdje je završio gimnaziju. Njegove školovanje predstavlja stalni hod unaprijed.

Prvog oktobra 1929. godine upisuje kao pitomac Nižu školu Vojne akademije Vojske Kraljevine Jugoslavije. Prvog aprila 1930. godine dobija čin kaplara, 01. oktobra 1930. čin podnarednika, 01. oktobra 1931. čin narednika. Ovu školu završava 01. oktobra 1932. godine, kada je unaprijeđen u čin potporučnika VKJ. 21. oktobra 1932. raspoređen je u Prvi planinski pješadijski puk (Prva četa 3. planinskog bataljona) u Škofjoj Loki (Slovenija). Iz planinskih jedinica prelazi u Vazduhoplovstvo, gdje od 30. oktobra 1934. godine do 04. oktobra 1935. godine pohađa Vazduhovno-izviđačku školu komande Vazduhoplovnih stručnih škola u Novom Sadu. Neprekidno napreduje u službi. Zvanje diplomiranog izviđača 1935. godine, 1936. g. čin poručnika. Od 06. 03. 1937. godine pohađa Pilotsku školu Prvog vazduhoplovnog puka u Novom Sadu, koju završava 11. novembra 1937. godine. Zvanje diplomiranog pilota dobija 09. aprila 1937. godine. Od 15. novembra 1937. godine, u zvanju pilota, nalazi se u 4. vazduhoplovnom puku u Zagrebu. 01. oktobra 1940. godine unaprijeđen je u čin kapetana II klase, i u tom činu ostaje do početka rata. Njegovo školovanje obilježile su visoke ocjene.

U periodu pred Drugi Svjetski rat postaje član KPJ. Na početku rata, u činu kapetana II klase, Đorđe Putica se kao pilot bombardera Bristol Blenhajm nalazio u 217. eskadrili, 69. vazduhoplovne grupe, 8. bombarderskog puka, Druge vazduhoplovne mješovite brigade (2. VMB) Vazduhoplovstva Vojske Kraljevine Jugoslavije (VVKJ). Ova brigada je aktivirana 10. 01. 1931. godine na aerodromu Zagreb. Učestvovao je u bombardovanju željezničkog postrojenja u Gracu, te u bombardovanju područja na granici Njemačke i Mađarske. U jednoj od tih akcija njegov avion je oboren, a on je ranjen.

Poslije povratka u svoj rodni kraj, u Hercegovinu, učestvuje u podizanju ustanka; prvi je komandir partizanske čete Šuma. Početkom oktobra 1941. godine formiran je Štab Hercegovačkog narodnooslobodilačkog partizanskog odreda. Za njegovog komandanta imenovan je vazduhoplovni kapetan Đorđe Putica. Od 04. januara 1942. godine Putica je zamjenik komandanta Operativnog štaba za Hercegovinu, a već od 04. februara 1942. i komandant Operativnog štaba za Hercegovinu.

Vraćajući se u štab u Lastvu, poslije održane konferencije u selu Domaševo na Ljubomiru, nailazi na zasjedu kod sela Ždrijelovića, Ljubomir, koja ga ubija, 21. februara 1942. godine.

Milan Putica, čiji sam tekst koristila da vaskrsnem lik ovog neustrašivog borca, ističe da je Đorđe Putica bio protivnik ishitrenik odluka i da radio na pomirenju između dvije struje među mještanima Hercegovine. Šta to znači? Neprijatelja mu nije nedostajalo!

Čemu ove priče?

Zašto sam priču o borbi koja nam predstoji počela sa pričama o dva viteza Drugog svjetskog rata?

Prvo, to su bila dva čovjeka različite ideološke orijentacije, mada, smatram, u njihovom slučaju rodoljublje je osnovna pozicija, a ideologija dolazi kao okvir u koji uklapaju svoje slobodarske težnje.

Drugo, to su zaboravljeni heroji. U slučaju Žunjića situacija je malo svjetlija – postoji nekoliko tekstova koji su lako dostupni i dotiču se njegovog podviga ili podviga njegovih saboraca. Ipak, priče o Puticu i Žunjiću su skrajnute ili nadjačane. Čime? Kazivanjima koja vraćaju na stare ideološke sukobe i fabrikuju nove podjele. Medijskom halabukom i informacionim pritiskom u kojem nam se nameće teza da smo najgori narod i da ne zaslužujemo ništa dobro.

O opasnosti potpadanja pod uticaj manipulacije sviješću pisala sam u više navrata, ko želi da upotpuni ovaj tekst informacija o tome može pročitati moju analizu dvije knjige u tekstu „Priručnici za izbor života umjesto smrti“ (https://stanjestvari.com/2018/01/06/milana-prirucnici-za-izbor-zivota/).

Zašto smo dozvolili da priča o kukavičluku i izdaji nadvlada priču o hrabrosti?

Zašto se olako odričemo naših heroja?

Zašto ih ne spominjemo?

Zašto njihovi spomenici ne trepere u trebinjskim noćima?

„Živim preko puta spomenika tako velikog čovjeka kao što je Đoko Putica, a da nikad nisam čuo za njega i njegove podvige?!“, reče meni, i sam sebi, prije neki dan Mihail Bočkarov iz Ruskog kulturnog centra u Trebinju…

Borba koja predstoji

Srpski korpus se trenutno nalazi u društvenom i kulturnom modelu koji ne odgovara njegovom kodu, koji je čak u velikoj mjeri suprotan onome što je duh naše tradicije. Kada neko želi da ovlada jednim narodom i njegovom zemljom onda mu nameće pravila i uslove u kojima se on ne može snaći, koji su mu tuđi. Šta činiti?

U odgovoru na ovo i slična pitanja posežem za odgovorima koji su dali ljudi upućeniji i pamtniji od mene. Evo šta kaže moj prijatelj Časlav Koprivica, doktor filosofije, čovjek u kojem su se na najsretniji način spojila filosofska misao i politički angažman:

„…Potrebno je izgraditi srpski kulturni obrazac. Znači biti u praksi sposoban da se po svim relevantnim pitanjima samostalnim prosuđivanjem, bez prihvatanja intelektualnog kolonijalizma i žalosnog, neuspješnog oponašanja Zapada, dođe do stanovišta koje je izraz naše, srpske situacije, našeg, srpskog kulturnog identiteta i našeg, srpskog povijesnog puta. Sve dok ne bude tako, bićemo – ne samo sa stanovišta Zapada koji nas duboko prezire – narod čija će se država (ili države) posmatrati kao evropska banana-republika. Dakle, borba za naše interese počinje na području duha, jer samo se tako može konstituisati samosvjesni nacionalni subjekt čija će država imati izgleda da bude suštinski priznata i uvažena, umjesto da se tretira kao pleme neukih, agersivnih i zlih divljaka, kako zapadnjaci danas na nas mahom gledaju.”

Kako se formirati kao nacionalni subjekt kada smo razdobljeni, odgurnuti od mora, izloženi najezdom stranih riječi koje sobom donose geopolitički lažne konstrukcije (termin Zapadni Balkan koji se uvukao u sva sredstva informisanja i koji formira mišljenje da mi treba da pripadamo tom civilizacijskom krugu, ali kao oni koji po milosti ulaze negdje odakle nikada nismo ni otišli – iz Evrope!) i pod stalnim informacionim pritiskom u kojem nam se, ciničnom zamjenom teza, nameće da smo genocidni? Da li ćemo se zdravo formirati tako što ćemo otvarati stare sukobe, davati im krila i snagu zmaja? Čemu ćemo učiti našu djecu? Prećutanoj istoriji? Podijeljenoj istoriji? Ili ćemo ih vratiti tradiciji, dostojanstvu, hrišćanskom duhu pomirenja koji nas je sačuvao kroz vijekove…

Ključno pitanje, ono zbog kojeg sam se ovdje na ovom časnom skupu, sabranom u slavu heroja našeg posljednjeg rata, osjetila pozvanim da dođem i odgovorim je – koja je to tekovina posljednjeg Odbrambeno-otadžbinskog rata ako su na Spomenik našim hrabrim ljudima u Besmrtnom puku došle samo tri delegacije i položile cvijeće?

Sve organizacije koje dišu patriotizmom i njeguju svijest o našim oslobodilačkim ratovima su bile pozvane. U Banjaluci, u čast Dana Pobjede sve delegacije (njih preko deset), položile su cvijeće na jedan spomenik – onom posvećenom Drugom svjetskom ratu. U Trebinju na četiri spomenika tri srpske delegacije.

Šta reći?! Pred nama je posao. Težak posao pomirenja i osvešćenja.

Kako nastaviti pomirenje koje se dogodilo u posljednjem ratu? Svesti račune – popisati sve žrtve i markirati zablude i jedne i druge strane…

Još uvijek nismo, kao narod, dostojno podigli glavu. Zašto?

Citiraću riječi, ovdje prisutnog, gospodina Kovića, koji u jednom od svojih posljednjih intervjua, povodom našeg nedovoljnog bavljenja sopstvenom prošlošću, i duhu samoporicanja koje je neadekvatno bavljenje donijelo, odgovara:

„Jedan od naših glavnih problema je to što se srpski istoričari pitaju, a to nije od juče, šta je ono što bi trebalo napisati, a da se to dopadne kolegama na zapadu. Umesto fundamentalnih studija, mi smo pisali neke efemerne knjige, koje kao da su rađene za nemačke ili engleske čitaoce. Terali smo modu. Danas se nameće takvo pisanje istorije. Četiri godine mi obeležavamo stogodišnjicu od izbijanja Prvog svetskog rata i svega što je usledilo. Četiri godine provodimo pravdajući se i objašnjavajući da nismo krivi za Prvi svetski rat. Pojavio se ogromni revizionistički talas koji ne potapa samo nas nego i britansku i nemačku istoriografiju. Umesto da objasnite ko je bio Gavrilo, da vidite u šta je verovao taj mladi čovek, da li mi i danas ispovedamo njegove ideale ili smo neki drugi ljudi i nismo njegova duhovna deca, umesto te svesti o odgovornosti pred sopstvenom nacionalnom istorijom, vi se nešto pravdate i objašnjavate Nemcima i Amerikancima kako niste krivi i kako Sarajevski atentat nije bio uzrok Prvog svetskog rata. Neka se gospoda u Berlinu pravdaju zbog Prvog i Drugog svetskog rata, neka se Amerikanci pravdaju za Hirošimu i Nagasaki, a mi ćemo da pišemo knjige o Principu.

Sve su Drine ovog svijeta krive; nikada se one neće moći sve ni potpuno ispraviti; nikada ne smijemo prestati da ih ispravljamo.

Ivo Andrić

Izmirimo se! Nastavimo tradiciju naših očeva u posljednjem Odbrambeno-otadžbinskog ratu! Vratimo našoj istoriji ulogu koju zaslužuje – ulogu onih koji vijekovima brane svoja ognjišta!

dorađen tekst sa izlaganja na Akademiji povodom Dana vojske RS

Izvor: Slobodna Hercegovina