Sloboda i odgovornost
1 min read
Autor: Dušan Pavlović, direktor Centra za društveno-politička istraživanja Republike Srpske
Posljednjih mjeseci intenzivno mi se bude sjećanja na 1991. godinu i na šibicarske „bravure“ političkog krila panislamističkih struktura Muslimanske braće u BiH, odnosno SDA, te njihovog političkog lidera i člana vrhovne šure, Alije Izetbegovića – čovjeka koji je, zajedno sa ovim islamističkim strukturama i svojim evroatlantističkim globalističkim partnerima, formirao projekat „Bošnjak“. Projekat stvaranja bošnjačke nacije, koji je u svojoj suštini panislamistički, sa istorijskim nanosima austrougarskih, NDH i njemačkih nacističkih propagandnih recidiva, te upotrebnom funkcijom za već pomenute evroatlantističke globalističke agende u regionu.
Karakter i prirodu te panislamističke strukture u BiH najbolje možemo sagledati kroz sudbinu građana srpske nacionalnosti u muslimanskom dijelu Sarajeva. U ovom dijelu grada postojalo je više od 211 pritvora, zatvora i logora za Srbe hrišćane. Hiljade ljudi bili su bespravno zatvarani, otimani iz svojih stanova i kuća, izloženi brutalnom i nezamislivom teroru, masovnim silovanjima i likvidacijama. Istorijska srpska hrišćanska zajednica u dijelu Sarajevu pod muslimanskom kontrolom, faktički je desetkovana i uništena.
Najviše mi se vraća u sjećanje atmosfera među Srbima kada su ove ideološke i političke strukture 14/15. oktobra 1991. godine poništile Ustav SRBiH i na prevaru, bez prisustva narodnih poslanika – predstavnika srpskog naroda – izglasale Memorandum o suverenitetu BiH. Srpski narod u SRBiH želio je da ostane u Jugoslaviji, između ostalog i zbog iskustva genocida nad Srbima u NDH, što je kasnije bilo jasno vidljivo u svim osnivačkim dokumentima novostvorene Republike Srpske. Ta zabrinutost i zebnja, koja je obuzela srpski narod 15. oktobra i narednih dana, teško se može izbrisati iz pamćenja.
Ova sjećanja na te dane posebno mi naviru u kontekstu sudskog procesa pred Sudom BiH koji se vodi protiv srpskog konstitutivnog naroda i Republike Srpske, kao njegovog zaštitnika. Uprkos globalnim događajima nevjerovatne težine, koji se bukvalno na dnevnoj bazi smjenjuju jedan za drugim, ono što se trenutno odvija kod nas je od nemjerljive važnosti. Pokušaću da cijelu situaciju ogolim do kraja, namjerno izbjegavajući pominjanje bilo kojih ličnosti i imena, u nadi da će to pomoći srpskim usijanim glavama raznih profila i umišljenih strana da se suoče sa činjenicama koje imam potrebu iznijeti i koje komuniciram posljednjih mjeseci i godina.
Republika Srpska danas se nalazi pred najozbiljnijim izazovom od 1995. godine. Sud BiH je pokrenuo postupak protiv institucija Republike Srpske, a naročito protiv predsjednika Republike Srpske, ne zbog kršenja zakona, već zato što je postupao u skladu sa Ustavom Republike Srpske i svojim ustavnim i međunarodnopravnim obavezama. Ovaj proces nije samo pravni, već duboko politički i strateški usmjeren ka tome da se putem pravosudne represije ukinu ustavne nadležnosti Republike Srpske i preoblikuje BiH u centralizovanu državu, suprotno Dejtonskom mirovnom sporazumu, njegovim anksima, odnosno međunarodnom pravu.
Suočeni smo sa pokušajem da se nelagalno nametnutim zakonima na nivou BiH, Republika Srpska pravno i politički obesmisli, a srpski konstitutivni narod u BiH svede na status manjine i lišen prava na političko odlučivanje. Ovo nije pitanje jednog sudskog procesa/slučaja – ovo je pitanje budućnosti Republike Srpske i statusa srpskog konstitutivnog naroda u okviru dejtonske BiH.
Osjećam potrebu da apelujem na građane Republike Srpske, akademsku zajednicu, profesore, studente, pravnike, političke stranke i sve institucije da ne ostanu indiferentni i pasivni. Ovo je trenutak kada se brani ono što je stvarano i osnovano u jesen 1991. i januaru 1992., krvavo odbranjeno 1992-1995. te ispregovarano i izboreno u Dejtonu 1995. godine.
Sudski proces koji se vodi pred Sudom BiH protiv institucija Republike Srpske i predsjednika Republike Srpske predstavlja pokušaj da se:
Nametnu zakoni BiH iznad Ustava Republike Srpske, čime bi Republika Srpska izgubila svoje ustavne nadležnosti garantovane Aneksom 4 koji ima status međunarodnog sporazuma sa funkcijom Ustava BiH i postala puki administrativni dio centralizovane BiH.
Kriminalizuje ustavna dužnost predsjednika Republike Srpske, koji je obavezan da sprovodi odluke Narodne skupštine Republike Srpske.
Stvori presedan kojim bi Sud BiH preuzeo pravnu kontrolu nad institucijama Republike Srpske, što bi značilo da bi sve odluke organa Republike Srpske uključujući i Narodnu Skupštinu ubuduće mogle biti osporavane i poništavane pred Sudom BiH u Sarajevu.
Postepeno ukine ustavni i politički status Republike Srpske, čime bi srpski konstitutivni narod u BiH izgubio mehanizme za zaštitu svojih kolektivnih prava.
Ovaj postupak je direktno suprotan Dejtonskom mirovnom sporazumu, koji je 1995. godine zaustavio rat u BiH i uspostavio BiH kao složenu državnu zajednicu dva entiteta i tri konstitutivna naroda sa konsocijativnim modelom demokratije.
Ako Sud BiH donese presudu kojom se potvrđuje primjena nametnutih zakona BiH na institucije Republike Srpske, posledice će biti dalekosežne i dramatične. Član I, stav 3 Aneksa 4 koji ima međunarodnopravni status i funkciju Ustava BiH, jasno navodi:
„Bosna i Hercegovina se sastoji od dva entiteta, Republike Srpske i Federacije Bosne i Hercegovine.“
Ako Sud BiH svojom presudom faktički proglasi da zakon BiH ima veću snagu od Ustava Republike Srpske, to bi značilo da ovaj ustavni princip više ne važi, a da Republika Srpska gubi svoju ustavnu autonomiju.
Istovremeno, ako Sud BiH ovom presudom praktično centralizuje pravni sistem BiH, to bi značilo da se ovaj član međunarodnog sporazuma tj. Aneksa 4 (Ustava BiH) ukida u praksi, a Republika Srpska gubi svoje zakonodavne i izvršne nadležnosti. Takođe, ovaj međunarodni sporazum za funkcijom Ustava BiH, garantuje konstitutivnost svih naroda u BiH. Međutim, ako institucije Republike Srpske izgube nadležnosti, srpski konstitutivni narod u BiH ostaće bez stvarne političke moći, jer će svi važni procesi biti pod kontrolom centralizovanih organa u Sarajevu.
Zbog gore navedenih, samo nekih, činjenica o karakteru i posljedicama ovog projekta ideoloških i političkih nasljednika vođe panislamističkih struktura u BiH, Alije Izetbegovića koji po svaku cijenu nastavljaju realizaciju istih agendi, očigledno je da Republika Srpska mora odmah reagovati i preduzeti sve moguće konkretne korake radi zaštite srpskog konstitutivnog naroda i svih njenih građana. Kakva god bila presuda u navedenom slučaju, mora se odmah krenuti sa svim mogućim demokratskim mjerama i aktivnostima.
„Ako jedna strana u ugovoru grubo prekrši njegove odredbe, druga strana ima pravo da obustavi njegovu primjenu ili da se povuče iz ugovora u potpunosti.“
Član 60 Bečke konvencije o pravu međunarodnih ugovora nas upućuje šta je, između ostalog, moguće učiniti u konkretnoj situaciji. Republika Srpska ima sve argumente i mehanizme zaštite koji se temelje na međunarodnom pravu, Dejtonskom mirovnom sporazumu i svim njegovim aneksima kao obavezujućim dijelom međunarodnog prava i nije ih potrebno ovdje taksativno nabrajati. Za one koji se žele detaljnije upoznati sa istim, Centar je krajem prošle godine objavio publikaciju Izazovi srpske javne politike.
Ovaj sudski proces i presuda nisu samo pitanje jednog slučaja, već prekretnica za Republiku Srpsku. Ako se dozvoli da se ovom procesom i presudom poništi Dejtonski mirovni sporazum i Ustav Republike Srpske, to će značiti da Republika Srpska više nije politički entitet, već administrativna jedinica pod kontrolom centralizovanih institucija BiH u Sarajevu.
Građani Republike Srpske moraju se izjasniti da li prihvataju kršenje Dejtonskog mirovnog sporazuma i centralizaciju BiH uključujući i referendum. Ovo je trenutak kada građani, akademska zajednica, profesori, studenti, pravnici i političke stranke moraju zauzeti jasan stav i odbraniti Republiku Srpsku, odnosno srpski konstitutivni narod.
Sva ostala objašnjenja trenutne situacije, a koja podržavaju argumente kako je ovo pitanje nekog imena ili ličnosti, a ne srpskog naroda i Republike Srpske su neprijateljska podmetanja i laži. Svako onaj ko iz reda srpskog naroda zastupa ovakve teze, neka se ogleda u gore navedenim činjenicama i našoj istoriji, odnosno budućnosti naše djece.
