Petrova crkva najstariji spomenik među Srbima

Čuvena Petrova Crkva kod današnjeg Novog Pazara obiluje bogatom istorijom.

Crkva Svetih Apostola Petra i Pavla predstavlja najstariji spomenik crkvene arhitekture među Srbima i prvobitno je sedište Raške episkopije Carigradske patrijaršije. Po pisanim izvorima, Crkva potiče iz 8. veka, ali je zasigurno starijeg datuma.

Čak postoji živo predanje po kome je stari Ras i ovo mesto obilazio Sveti Apostol Pavle koji je, propovedajući veru u Vaskrslog Hrista, išao čak do rimskog Ilirika (Rim. 15, 19), u kome je uspostavio staru Rašku episkopiju.

Današnji oblik Crkve najverovatnije potiče iz 6. veka, mada postoje tragovi da se na tom mestu nalazio i predhrišćanski rimski paganski hram. Kada je 927. godine srpski knez Časlav Klonimirović (927–960) iz dinastije Vlastimirovića preuzeo vlast nad Rasom, najverovatnije je preduzeo obnovu ovog hrama. Romejski car Vasilije II Bugaroubica (976-1025) pominje u svojoj hrisovulji izdatoj Ohridskoj arhiepiskopiji 1020. godine da je Raška episkopija, koja je obuhvatala čitavu Srbiju, imala sedište upravo u ovoj Crkvi.

Na ovom mestu je po nekim izvorima Stefan Nemanja (1166-1196) ponovo kršten, a takođe je tu sazvao državni sabor na kome je odlučeno da se osudi Bogumilska jeres koja je pristigla iz Bugarske.

Podsetimo, da po odluci sabora i njenom izvršenju ni jedan Bogumil nije platio svojom glavom, osim pojedinih njihovih starešina kojima su spaljene brade zato što su odbili da se vrate u Pravoslavlje. Većina Bogumila je odlučila da se vrate u Pravoslavlje, a oni koji su to odbili imali su mogućnost da odu iz Srbije.

Na ovom mestu je Stefan Nemanja takođe sazvao sabor dana 25. marta 1196. godine, na kome se okupila sva srpska vlastela i Nemanja je baš tu predao presto svome sinu Stefanu Prvovenčanom (1196–1227). U ovoj Crkvi je takođe raški episkop tadašnje Ohridske arhiepiskopije (koja je bila pod Carigradskom jurisdikcijom) zamonašio srpskog Velikog župana Nemanju i njegovu ženu Anu.

Nakon sticanja autokefalnosti Srpske pravoslavne crkve 1219. godine, Sveti Sava ostavlja sedište Raške episkopije u Petrovoj Crkvi. Međutim, podizanjem velelepnih crkvenih objekata u blizini (Sopoćani, Đurđevi stupovi, Studenica itd.) Petrova Crkva polako gubi značaj koji je imala.

Nakon turske najezde, 1455. godine, Petrova Crkva je bila sedište Raške mitropolije SPC, a pominje se i u 16. veku i tokom celog 17. veka u vreme velikog trgovačkog uspona obližnjeg Novog Pazara. Crkva je stradala tokom 1690. godine, a mitropolit raški, a kasnije patrijarh srpski Arsenije IV je obnavlja 1728. godine.

Kroz čitav 18. vek crkva je imala rang mitropolije, a nakon 1784. godine, usled velikih seoba Srba, Raška eparhija je pripojena Prizrenskoj eparhiji i stvorena je današnja Raško-prizrenska eparhija.

Tokom 19. veka Petrovu Crkvu su Turci pretvorili u vojni magacin, oduzevši je SPC. Tek nakon Prvog balkanskog rata 1912. ovom izuzetno vrednom objektu ponovo je vraćena njena namena i danas je to jedan jedinstven i neprocenjiv sakralni objekat koji svedoči istoriju srpskog naroda i njegove Crkve.

Izvor: Fejsbuk stranica Istorija Srba