Petojunska tragedija 1941. u Smederevu

U Smederevu se i ovog 5. juna evociraju uspomene na tragičan događaj i stradale u eksploziji municije u despotovoj tvrđavi pre 76 godina. Do danas nije utvrđen uzrok eksplozije, a nepoznat je i tačan broj poginulih, koji se procenjuje na nekoliko hiljada.

Smederevci se svake godine zavijanjem sirena, 5. juna u 14 časova i 14 minuta na železničkoj stanici, podsećaju na stravičnu tragediju koja je 1941. godine zadesila ovaj grad.

Bio je četvrtak, pijačni dan, radnici su završili prvu smenu, seljaci se vraćali s pijace, đaci podizali svedočanstva. U Smederevu su bili članovi ansambla Novosadskog pozorišta, koji su došli po platu u sedište tadašnje Dunavske banovine… Bilo je dosta i nemačkih vojnika, a sve kafane od Crkve do tvrđave bile su pune..

Prema dokumentu komisije za obnovu Smedereva, u eksploziji municije lagerovane u smederevskoj tvrđavi, od 2.393 porodične kuće samo 25 ostalo je neoštećeno. Na spomen kosturnici, podignutoj 1942. upisano je 485 imena.

Na mestu eksplozije nastao je krater dubine devet i prečnika 50 metara.

Komesar za obnovu Smedereva Dimitrije Ljotić na prvom pomenu žrtvama eksplozije 1942. događaj je nazvao „Zavetni dan“. Ime je posle Drugog svetskog rata promenjeno i do 1981. pomen se zvao „5. jun“, a od tada „Dan nezaborava“ i “Dan sećanja”.